Madurowie
Madurowie[1], także: Madurczycy[2], Madurańczycy[3][4], Madurajczycy[3][4] (orèng Madura) – indonezyjska grupa etniczna zamieszkująca wyspę Madura oraz wschodnią część Jawy[5][6]. Według spisu ludności z 2010 roku liczebność Madurów wynosi ok. 7 mln. Stanowią 3% populacji Indonezji[7].
| |
| Populacja |
7 mln (2010) |
|---|---|
| Miejsce zamieszkania | |
| Język | |
| Religia |
islam, wierzenia tradycyjne |
| Grupa | |
| Pokrewne | |
Posługują się własnym językiem madurskim z wielkiej rodziny austronezyjskiej[6]. W języku madurskim występują hierarchiczne poziomy mowy[5][8]. Wyróżnia się trzy główne dialekty: zachodni, centralny i wschodni. Dialekt wschodni (w szczególności wariant sumenep) pełni funkcję języka standardowego[9].
Ich główną religią jest islam w odmianie sunnickiej[10]. Islam został wprowadzony w XVI w. pod wpływem kontaktów z północnym wybrzeżem Jawy[11]. Zachowują się jednak pewne elementy rodzimych wierzeń, w tym kulty przodków i duchów[12].
Tradycyjne zajęcia Madurów to m.in. hodowla bydła, koni, kóz i drobiu. Uprawa roślin (ryż, kukurydza, rośliny strączkowe, orzeszki ziemne, maniok, dynia, kawa, tytoń) występuje głównie na Jawie (na nawadnianych polach i plantacjach). Na Madurze przeważają pola suche. Ważną rolę odgrywa wydobycie soli, handel (głównie zwierzętami hodowlanymi), na wybrzeżu – rybołówstwo i budowa łodzi. Zajmują się też wyrobem skór, plecionkarstwem, garncarstwem i kowalstwem[6]. Mają rozwinięte tradycje żeglarskie i słyną jako handlarze o wysokiej mobilności[13][11].
Poza Madurą zamieszkują także grupy wysp Kangean i Sapudi[14]. Odmiana kangean jest na tyle odrębna, że bywa uznawana za odrębny język[9]. Ludność madurska osiedliła się w różnych zakątkach Indonezji, do czego przyczynił się program transmigracji[14]. Wielu Madurów wyemigrowało do wschodniej części Jawy. Duże skupiska Madurów występują także w indonezyjskiej części Borneo, na Sumatrze i w różnych miastach Jawy[15]. Zwykle utrzymują własną tożsamość etniczną i są przywiązani do rodzimych tradycji[16].
Organizacja społeczna opiera się na bilateralnym systemie pokrewieństwa[17]. Związek małżeński ma charakter matrylokalny[12].
Przypisy
edytuj- ↑ Indonezja. Ludność, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-05-04] [zarchiwizowane z adresu 2020-05-04].
- ↑ Artur Flaczyński, Wybrane aspekty zróżnicowania kulturowego ludów Indonezji, „Afryka, Azja, Ameryka Łacińska: studia i materiały”, 74, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 1997, s. 95–100 [zarchiwizowane z adresu 2020-05-04], patrz s. 97.
- ↑ a b Madurańczycy, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-05-04] [zarchiwizowane z adresu 2020-05-04].
- ↑ a b Krystyna Damm, Aldona Mikusińska (red.), Ludy i języki świata, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000 (PWN Leksykon), s. 134, ISBN 83-01-13070-9, OCLC 830240260 (pol.).
- ↑ a b Melalatoa 1995 ↓, s. 493.
- ↑ a b c Madurcy. W: Walerij Aleksandrowicz Tiszkow (red.): Narody i rieligii mira: encykłopiedija. Moskwa: Bolszaja rossijskaja encykłopiedija, 1998, s. 304. ISBN 978-5-85270-155-8. OCLC 40821169. (ros.).
- ↑ Kewarganegaraan, Suku Bangsa, Agama dan Bahasa Sehari-hari Penduduk Indonesia Hasil Sensus Penduduk 2010, Badan Pusat Statistik, 2011, s. 31, ISBN 978-979-064-417-5 [dostęp 2013-04-26] [zarchiwizowane z adresu 2017-07-10] (indonez.).
- ↑ Davies 2010 ↓, s. 469.
- ↑ a b Clynes 1995 ↓, s. 485.
- ↑ West 2009 ↓, s. 475.
- ↑ a b Davies 2010 ↓, s. 3.
- ↑ a b Melalatoa 1995 ↓, s. 496.
- ↑ de Jonge 2011 ↓, s. 79.
- ↑ a b West 2009 ↓, s. 474.
- ↑ Davies 2010 ↓, s. 1–2.
- ↑ de Jonge 2011 ↓, s. 200–202.
- ↑ Melalatoa 1995 ↓, s. 494.
Bibliografia
edytuj- Adrian Clynes: Madurese. W: Darrell T. Tryon (red.): Comparative Austronesian Dictionary: An Introduction to Austronesian Studies. Berlin–New York: Walter de Gruyter, 1995, s. 485–494, seria: Trends in Linguistics. Documentation 10. DOI: 10.1515/9783110884012.1.485. ISBN 978-3-11-088401-2. OCLC 868970232. (ang.).
- William D. Davies: A Grammar of Madurese. Berlin–New York: Walter de Gruyter, 2010, seria: Mouton Grammar Library 50. DOI: 10.1515/9783110224443. ISBN 978-3-11-022444-3. OCLC 665843209. [dostęp 2023-09-16]. (ang.).
- Huub de Jonge: Garam, Kekerasan, dan Aduan Sapi: Esai-Esai tentang Orang Madura dan Kebudayaan Madura. Arief B. Prasetyo (tłum.). Yogyakarta: Lkis Pelangi Aksara, 2011. ISBN 978-979-25-5343-7. OCLC 778595803. [dostęp 2024-02-25]. (indonez.).
- Madura. W: M. J. Melalatoa: Ensiklopedi suku bangsa di Indonesia Jilid L–Z. Jakarta: Direktorat Jenderal Kebudayaan, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1995, s. 493–498. OCLC 1027453789. [dostęp 2023-09-16]. (indonez.).
- Madurese. W: Barbara A. West: Encyclopedia of the Peoples of Asia and Oceania. New York: Infobase Publishing, 2009, s. 474–476. ISBN 978-1-4381-1913-7. OCLC 370717954. (ang.).