Maria z Montferratu
Maria z Montferratu, zw. La Marquise, fr. Marie de Montferrat, wł. Maria del Monferrato (ur. 1192 lub 1193, zm. 1212) – królowa Jerozolimy od 1205.
królowa jerozolimska | |
Okres | |
---|---|
Poprzednik | |
Następca |
Izabela II (Jolanta) |
Dane biograficzne | |
Data urodzenia | |
Data śmierci | |
Ojciec | |
Matka |
Izabela I |
Mąż | |
Dzieci |
Izabela II (Jolanta) |
Jedyna córka Konrada z Montferratu i jego trzeciej żony Izabeli Jerozolimskiej. W chwili narodzin została następczynią tronu jerozolimskiego, a po śmierci matki w 1205 została formalnie królową. W 1210 poślubiła Jana z Brienne i została koronowana. Matka Izabeli II (Jolanty), żony cesarza Fryderyka II.
Pochodzenie i losy do śmierci matki
edytujMatce Marii, Izabeli, w 1190 po śmierci siostry Sybilli przypadły prawa do korony jerozolimskiej. W tym czasie była ona żoną Onufrego z Toronu, ale pod naciskiem części baronów małżeństwo unieważniono. 24 listopada 1190 Izabela poślubiła Konrada z Montferratu.
Konrad zginął 28 kwietnia 1192 zamordowany przez asasynów. W tym czasie Izabela była w ciąży. Już osiem dni po śmierci męża, 5 maja, wyszła za mąż za Henryka II z Szampanii. Maria z Montferratu urodziła się jako pogrobowiec. Dokładna data jej narodzin nie jest znana. Możliwe jest, że urodziła się w jeszcze 1192, jak i dopiero w 1193[1]. Od tytułu ojca zwano ją „La Marquise”.
W 1194 ojczym Marii, Henryk II, zawarł ścisły sojusz z Amalrykiem, nowym królem Cypru. Przypieczętowały go zaręczyny Gwidona, syna Amalryka, z Marią z Montferratu. Jej dwie młodsze przyrodnie siostry – Alicję i Filipę z Szampanii – zaręczono z kolejnymi synami Amalryka: Janem i Hugonem. Zaręczyny następczyni tronu jerozolimskiego z następcą tronu cypryjskiego dawały nadzieję na unię obu państw w następnym pokoleniu. Jednak Gwidon, narzeczony Marii, zmarł w dzieciństwie.
W 1197 zmarł Henryk z Szampanii. W 1198 Izabela wyszła za mąż po raz czwarty, za Amalryka, króla Cypru. Owdowiała 1 kwietnia 1205, sama zaś zmarła niedługo później.
Z trzeciego małżeństwa z Henrykiem II z Szampanii Izabelę przeżyły dwie córki – Alicja i Filipa. Także z czwartego małżeństwa z Amalrykiem II, królem Cypru i Jerozolimy, przeżyły ją jedynie córki – Sybilla i Melisanda. W takiej sytuacji trzynastoletnia Maria jako następczyni matki została królową Jerozolimy. Godność bajlifa (regenta) objął przyrodni brat zmarłej władczyni – Jan z Ibelinu, senior z Bejrutu. Dawniej pytanie, czy wyznaczyła go przed śmiercią Izabela, czy też wybrali go baronowie, uważano za otwarte[2]. Obecnie badacze stoją na stanowisku, że po śmierci Amalryka baronowie jerozolimscy wybrali Jana z Ibelinu na bajlifa, a królowa Izabela zaakceptowała ten wybór[3].
Zaręczyny i ślub z Janem z Brienne
edytujOkres regencji Jana z Ibelinu był okresem spokoju w dziejach Królestwa Jerozolimskiego. Źródła podają sprzeczne podstawy jego rządów. Zdaniem jednych był regentem ze względu na małoletniość Marii, zdaniem innych ze względu na fakt, że jego siostrzenica nie była zamężna[4].
W 1208, gdy Maria miała siedemnaście lat, do Francji udało się poselstwo na czele z Florencjuszem, biskupem Akki, i Aymarem, seniorem Cezarei. Posłowie poprosili króla Francji Filipa II Augusta, aby wyznaczył odpowiedniego kandydata do ręki Marii. Wiosną 1210 król zawiadomił, że wybór padł na Jana z Brienne, rycerza z Szampanii, starszego od Marii. Według starszych opracowań Jan z Brienne był w tym czasie około sześćdziesięcioletnim mężczyzną[5]. W nowszych wskazuje się, że w chwili ślubu miał około 35 lat[6], czyli różnica wieku między narzeczonymi wynosiła około 16 lat. Filip August i papież Innocenty III ofiarowali mu w wianie po 40 tysięcy funtów srebra.
13 września 1210 Jan przybył do Akki. Następnego dnia zawarł związek małżeński z Marią. Ślubu udzielił im patriarcha jerozolimski Albert. 3 października w Tyrze odbyła się uroczysta koronacja Marii i Jana.
Narodziny córki i śmierć
edytujW 1212 Maria urodziła córkę Izabelę, zwaną przez zachodnie źródła Jolantą. Krótko potem zmarła, przypuszczalnie na skutek komplikacji poporodowych. Formalnie następczynią Marii została jej córka, zaś Jan z Brienne sprawował rządy w jej imieniu jako regent.
Od Marii wywodziła się starsza linia królewska domu jerozolimskiego, która wygasła w 1268 na jej prawnuku Konradynie, księciu Szwabii i królu Jerozolimy, straconym w Neapolu. Po tym zdarzeniu prawa do korony jerozolimskiej przeszły na potomków przyrodniej siostry Marii, Alicji z Szampanii.
Maria w literaturze
edytujMaria z Montferratu była jedną z bohaterek powieści Bez oręża Zofii Kossak.
Genealogia
edytujWilhelm V z Montferratu ur. ok. 1115 zm. 1191 |
Judyta austriacka zm. po 1178 |
Amalryk I ur. 1136 zm. 11 VII 1174 |
Maria Komnena ur. ok. 1154 zm. przed II 1217 | ||||||||||
Konrad z Montferratu ur. 1146 zm. 28 IV 1192 |
Izabela I ur. 1172 zm. 1205 |
||||||||||||
Jan z Brienne zm. 23 III 1237 OO 14 IX 1210 |
Maria z Montferratu ur. 1192 lub 1193 zm. 1212 |
||||||||
Izabela II (Jolanta) ur. 1212 zm. 2 V 1228 |
Przypisy
edytuj- ↑ S. Runciman, Dzieje wypraw krzyżowych, t. 3, Warszawa 1998, s. 107, podaje, że w 1205 miała trzynaście lat, natomiast według R. Pernoud, Kobieta w czasach wypraw krzyżowych, Gdańsk 1995, s. 137, miała wtedy dwanaście lat. S. Lambert, Queen or Consort: Rulership and Politics in the Latin East, 1128-1228, w: Queens and Queenship in Medieval Europe: Proceedings of a Conference Held at King’s College London pod red. A. Duggan, 1997, s. 166, jako datę narodzin Marii podaje 1192/1193. Pojawił się też pogląd, że Maria urodziła się latem 1192; Maria di Montferrato. Foundation for Medieval Genealogy. [dostęp 2008-06-20]. (ang.).
- ↑ S. Runciman, Dzieje wypraw krzyżowych, t. 3, Warszawa 1998, s. 107.
- ↑ P. W. Edbury, The Kingdom of Cyprus and the Crusades, 1191-1374, Cambridge 1993, s. 41.
- ↑ S. Lambert, Queen or Consort: Rulership and Politics in the Latin East, 1128-1228, w: Queens and Queenship in Medieval Europe: Proceedings of a Conference Held at King’s College London pod red. A. Duggan, 1997, s. 166-167
- ↑ S. Runciman, Dzieje wypraw krzyżowych, t. 3, Warszawa 1998, s. 135.
- ↑ J. Folda, Crusader Art in the Holy Land: From the Third Crusade to the Fall of Acre, 1187-1291, Cambridge 2005, s. 74.
Zobacz też
edytujBibliografia
edytuj- Edbury P. W., The Kingdom of Cyprus and the Crusades, 1191-1374, Cambridge 1993, s. 34, 41, 47-48.
- Folda J., Crusader Art in the Holy Land: From the Third Crusade to the Fall of Acre, 1187-1291, Cambridge 2005, s. 74.
- Lambert S., Queen or Consort: Rulership and Politics in the Latin East, 1128-1228, w: Queens and Queenship in Medieval Europe: Proceedings of a Conference Held at King’s College London pod red. A. Duggan, 1997, s. 166-167.
- Maria di Montferrato. Foundation for Medieval Genealogy. [dostęp 2008-06-20]. (ang.).
- Régine Pernoud, Kobieta w czasach wypraw krzyżowych, Iwona Badowska (tłum.), Gdańsk: „Marabut”, 1995, s. 134, 137-138, 155, ISBN 83-85893-10-5, OCLC 833960805 .
- Richard J., Birrell J., The Crusades c. 1071-c. 1291, Cambridge 1999, s. 240.
- Runciman S., Dzieje wypraw krzyżowych, t. 3, Warszawa 1998, ISBN 83-06-02542-3, s. 42, 89, 98, 107, 136, 305.