Olej palmowy

olej roślinny

Olej palmowy – stały olej roślinny otrzymywany z nasion lub miąższu olejowca gwinejskiego. Surowy olej w temperaturze pokojowej ma kolor żółtobrązowy, po rafinacji jest twardą masą w kolorze białym lub żółtawym[3]. Olej palmowy wykorzystuje się na szeroką skalę do produkcji margaryny, słodyczy, chipsów, żywności dla niemowląt, mydła, kosmetyków, świec, smarów.

Wartość odżywcza
Olej palmowy
(100 g)
Wartość energetyczna 3700 kJ (884 kcal)
Białka 0 g
Węglowodany 0 g
Tłuszcze 100,0 g
Woda 0 g
Dane liczbowe na podstawie: [1]
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health[2]
Nasiona na palmie
Surowy olej palmowy
Olej palmowy w formie do dystrybucji

Skład

edytuj

Kwasy tłuszczowe

edytuj

Olej palmowy, podobnie jak wszystkie tłuszcze, składa się z estrów glicerolu i kwasów tłuszczowych. Olej palmowy zawiera dużo tłuszczów nasyconych, zwłaszcza 16-węglowego kwasu palmitynowego (jego zawartość sięga 44%). Drugim głównym składnikiem jest jednonienasycony kwas oleinowy. Nierafinowany olej palmowy zawiera tokotrienol (jeden z kongenerów witaminy E).

Karoteny

edytuj

Czerwony olej palmowy jest bogaty w karoteny: α-karoten, β-karoten i likopen, które nadają mu charakterystyczny ciemnoczerwony kolor[4].

Wpływ na zdrowie

edytuj

Olej palmowy używany jest najczęściej do smażenia, co powoduje jego stopniowe utlenianie się. Produkty utleniania oleju oraz innych tłuszczów uznawane są za szkodliwe dla zdrowia[5].

Kwas palmitynowy według badań amerykańskiego Center for Science in the Public Interest (CSPI) spożywany w nadmiarze podnosi zawartość cholesterolu we krwi i może prowadzić do chorób serca[6]. Według raportu CSPI, Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) oraz amerykański National Heart, Lung and Blood Institute (NHLBI) zalecają ograniczenie spożycia kwasu palmitynowego i produktów bogatych w tłuszcze nasycone. WHO wykazało związek spożycia kwasu palmitynowego (podobnie jak izomerów trans kwasów tłuszczowych) z chorobami układu krążenia[7].

Ponadto w maju 2016 roku Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności wydał raport, w którym stwierdzono, że olej palmowy (i inne tłuszcze palmowe) zawiera najwyższe wśród tłuszczów roślinnych stężenia szkodliwych, potencjalnie rakotwórczych chloropochodnych. Powstają one w procesie produkcji tłuszczu, zwłaszcza rafinacji oleju prowadzonej w temperaturze powyżej 200 °C[8].

Ekologia

edytuj

Zbiory oleju palmowego wpływają na zniszczenia lasów deszczowych w Indonezji i Malezji (ponad 85% oleju palmowego używanego globalnie jest produkowane w tych krajach), miejsca życia licznych, często zagrożonych wyginięciem, gatunków zwierząt[9]. Według Programu Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska, jeśli utrzyma się obecne tempo produkcji oleju palmowego, to do 2022 roku zostanie zniszczonych 98% lasów Sumatry i Borneo[10].

Przypisy

edytuj
  1. Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. II zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 301. ISBN 978-83-200-5311-1.
  2. Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.).
  3. Olej palmowy. [w:] Eliot [on-line]. [dostęp 2010-11-06].
  4. Oi-Ming Lai, Chin-Ping Tan, Casimir C. Akoh: Palm Oil: Production, Processing, Characterization, and Uses. Elsevier, 2015. ISBN 0-12-804346-6. [dostęp 2017-01-16].
  5. Edem, D.O.: Palm oil: Biochemical, physiological, nutritional, hematological and toxicological aspects: A review. [dostęp 2017-01-16].
  6. Cruel Oil: How Palm Oil Harms Health, Rainforest & Wildlife. [dostęp 2017-01-16].
  7. Diet, Nutrition and the Prevention of Chronic Diseases, WHO Technical Report Series 916, Report of a Joint WHO/FAO Expert Consultation, World Health Organization, Geneva, 2003, p. 88 (Table 10)
  8. European Food Safety Authority: Process contaminants in vegetable oils and foods. [dostęp 2018-08-24]. (ang.).
  9. Sergiusz Prokurat, Palm oil – strategic source of renewable energy in Indonesia and Malaysia, „Journal of Modern Science”, 2013 [zarchiwizowane 2016-05-07].
  10. The other oil spill. [w:] The Economist [on-line]. 2010-01-24. [dostęp 2015-06-17].