Order Karola I
Order Karola I (rum. Ordinul Carol I) – najwyższe odznaczenie Królestwa Rumunii w latach 1906–1947, nadawane za wybitne zasługi dla tronu i państwa, od 2005 odnowione w charakterze orderu domowego dynastii rumuńskiej.
 Awers łańcucha orderowego | |
 Awers odznaki orderowej | |
 Rewers odznaki orderowej | |
 Gwiazda I i II klasy | |
 Gwiazda III klasy | |
 Baretka | |
| Ustanowiono | |
|---|---|
Historia
edytuj
Odznaczenie zostało ustanowione 10 maja 1906 roku przez króla Karola I w czterdziestą rocznicę objęcia przez niego tronu Rumunii (wówczas jeszcze księstwa) i wyparło dotychczasowy najwyższy Order Gwiazdy Rumunii na drugie miejsce w kolejności starszeństwa rumuńskich cywilnych odznaczeń państwowych[1].
Do roku 1932 order Karola I podzielony był na cztery klasy z limitem nadań dla obywateli Rumunii:
- I klasa – Łańcuch (Colan) – 5 osób,
- II klasa – Krzyż Wielki (Mare Cruce) – 10 osób,
- III klasa – Wielki Oficer (Mare Ofiţer) – 25 osób,
- IV klasa – Komandor (Comandor) – 40 osób[2].
W roku 1932 król Karol II stworzył m.in. nowe czteroklasowe odznaczenie, Order Wiernej Służby (Ordinul Serviciul Credincios), znosząc III i IV klasę Orderu Karola I, który odtąd był nadawany w klasie Łańcucha i Krzyża Wielkiego tylko osobom krwi królewskiej i głowom państw. W takim kształcie order przetrwał do roku 1947, do wygnania ostatniego króla Michała I i wprowadzenia reżimu komunistycznego[1].
Dekret Michała I z dnia 8 grudnia 2006 nadał nowe statuty odnowionemu w roku 2005 odznaczeniu i ustanowił order Karola I jako czteroklasowy order domowy dynastii rumuńskiej. Łańcuch został zarezerwowana dla członków rodziny królewskiej. Oprócz niej order może posiadać najwyżej 100 Kawalerów/Dam, w tym: 40 Komandorów, 30 Wielkich Oficerów, 20 Krzyży Wielkich i 10 Łańcuchów[3].
Insygnia
edytujInsygnia orderu to oznaka w postaci emaliowanyego na czerwono krzyża trójlistnego ze złotymi promieniami między ramionami i gwiazda I i II klasy. Prawie cały krzyż jest na awersie pokryty figurą ukoronowanego srebrnego orła z ówczesnego godła Rumunii, z mieczami w szponach, na piersi z medalem przedstawiającym profil Karola I zwrócony na prawo, pod nim umieszczona jest srebrna wstęga z dewizą orderu „Prin STATORNICIE LA ISBINDA” (POPRZEZ WYTRWAŁOŚĆ DO ZWYCIĘSTWA). Na również emaliowanym rewersie odznaki, na niebieskim pierścieniu okalającym monogram władcy „C I”, znajdują się daty „1866 * 10 MAI * 1906”[1].
Ośmiopromienna gwiazda orderowa I klasy wykonana jest srebrna i nosi na sobie awers oznaki, a srebrna gwiazda II klasy ma kształt rombu (jest czteropromienna) i również jest z awersem oznaki[1].
Łańcuch orderowy składa się na przemian z ogniw z emaliowanymi na niebiesko plakietkami z godłem Rumunii i ze splecionych złotych liter „C I”[1].
Jako szczególne wyróżnienie order mógł być nadawany z brylantami. Noszony jest na niebieskiej wstędze z żółto-czerwono-czerwonymi bordiurami. Zawieszką oznaki jest korona królewska[1].
Odznaczeni
edytujOrder ten otrzymali m.in.: marszałek Józef Piłsudski (I i II klasę), prezydenci Stanisław Wojciechowski (I klasę) i Ignacy Mościcki (I klasę)[4], pułkownicy Tadeusz Piskor (II klasę)[5] i Maksymilian Kukowski (III klasę)[6].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f Vol. II. W: Tudor Alexandru Martin, Katiușa Pârvan, Cătălina Opaschi: Onoarea Națiunilor. Bukareszt: Muzeul Național de Istorie a României, 2016, s. 106-117. ISBN 978-973-0-23182-3. (rum.).
- ↑ Istoricul decorațiilor. canord.presidency.ro (Președintele României – Cancelaria Ordinelor). [dostęp 2024-09-01]. (rum.).
- ↑ Statutul Ordinului Carol I. familiaregala.ro (Familia Regala a Romanei). [dostęp 2024-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-06)]. (rum.).
- ↑ Izabela Prokopczuk-Runowska. Kurtuazja orderowa jako element stosunków polsko-rumuńskich w okresie międzywojennym. „Muzealnictwo Wojskowe”. Tom 11, s. 149, 160, 2021. Muzeum Wojska Polskiego. ISSN 0541-475X.
- ↑ Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 575.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924, s. 6.
Bibliografia
edytuj- Arnhard Graf Klenau: Europäische Orden ab 1700, München 1978 (niem.)
- И.Г. Спасский: Иностранные и русские ордена до 1917 года, Leningrad 1963 (ros.)