Port lotniczy Londyn-Stansted

Port lotniczy Londyn-Stansted (ang.: London Stansted Airport, kod IATA: STN, kod ICAO: EGSS) – duże międzynarodowe lotnisko położone 48 km na północny wschód od Londynu, obsługujący tanie linie lotnicze. Jest to obecnie czwarty co do wielkości port lotniczy Wielkiej Brytanii, trzeci co do wielkości obsługujący Londyn po Heathrow i Gatwick. Posiada jedną 3048-metrową drogę startową na kierunku 05/23. W latach 2000–2006 obsłużył kolejno 11,85 – 13,65 – 16,05 – 18,71 – 20,91 – 22,01 i 23,68 milionów pasażerów.

Port lotniczy Londyn-Stansted

London Stansted Airport

Państwo	Wielka Brytania
Kraj	Anglia
Miejscowość	Stansted Mountfitchet
Typ	cywilne
Właściciel	Manchester Airports Group
Kod IATA	STN
Kod ICAO	EGSS
Strefa czasowa	UTC 0
Wysokość	106 m n.p.m.
Statystyki ruchu (2015)
Liczba pasażerów	22 519 178 12,8%
Liczba operacji	168 629 7,3%
Drogi startowe
Kierunek 04/22: asfaltobeton, 3048 m
Położenie na mapie Wielkiej Brytanii STN
Położenie na mapie Anglii STN
Położenie na mapie hrabstwa Essex STN
51°53′06″N 0°14′06″E
Strona internetowa

Wnętrze terminala w 2002, zaprojektowanego przez Normana Fostera

Planowany jest dalszy szybki rozwój portu: dodanie drugiej drogi startowej przed 2012 i zakładana jest maksymalnie obsługa 80 mln pasażerów rocznie. Te plany spotkały się ze sprzeciwem części społeczeństwa ze względów socjo-ekologicznych. Obecnie trwa debata publiczna na ten temat. W międzyczasie, port lotniczy podlega prawnemu ograniczeniu dozwolonego ruchu do 25 mln pasażerów rocznie. Stansted jest głównym węzłem dla irlandzkiego przewoźnika Ryanair w Wielkiej Brytanii.

Opis

Stansted Airport ma jeden główny terminal pasażerski, w pobliżu miejscowości Stansted Mountfitchet. Istnieją trzy budynki satelickie, w których położone są bramki odlotów, jeden jest podłączony do głównego terminalu przez most, a dwa pozostałe przez Stansted Airport Transit System.

Budynek Terminala został zaprojektowany przez Foster Associates przy udziale inżyniera Petera Rice i dysponuje „pływającym” dachem, wspartym wiązarami dachowymi przez ramię przestrzennego odwróconego ostrosłupa, tworząc wrażenie stylizowanego łabędzia w locie. Podstawą każdej konstrukcji kratownicy jest „filar narzędziowy”, który zapewnia pośrednie oświetlenie i jest miejscem dla klimatyzacji, wody, telekomunikacji i gniazd elektrycznych. Układ lotniska został tak zaprojektowany by na tym samym poziomie zapewnić niezakłócony przepływ pasażerów, dostęp do krótkoterminowego parkingu, poruszanie się po sali check-in, przejście przez zabezpieczenia i bramki odlotów .

W latach 1997–2007 Stansted uzyskało szybki wzrost liczby pasażerów, głównie w segmencie tanich linii lotniczych, osiągając liczbę 24 milionów pasażerów (w ciągu 12 miesięcy do października 2007 roku), jednak liczba pasażerów spadała przez kolejne pięć lat (do 2012 r.). Od tego czasu liczba pasażerów wzrasta; w 2014 roku port odnotował roczny wzrost pasażerów o 11,7%, do 19,9 mln.

Infrastruktura

Terminal i budynki satelickie

Stansted jest najnowszym lotniskiem pasażerskim ze wszystkich głównych lotnisk w Londynie. Terminal stanowi podłużny budynek ze szkła i jest podzielony na trzy obszary: strefę check-in i halę główną na przedzie budynku, odloty na tyłach budynku, strefę przylotów po lewej stronie z tyłu tuż przy wejściu. Nie ma bramek w budynku głównym terminalu; zamiast tego są trzy oddzielne budynki, w których znajdują się bramki z czwartym budynkiem satelitarnym w budowie. Budynki satelickie nr 1 i 2 są dostępne przez system Stansted Airport Transit System zabierając pasażerów z hali odlotów i przylotów do hali w głównym budynku terminala. Budynek nr 2 jest również podłączony do budynku terminalu przez chodnik tak jak budynek nr 3, który nie jest obsługiwany przez system tranzytowy.

Budynek satelicki nr 3 nie posiada rękawów, dlatego jest wykorzystywany przez największą tanią linię lotniczą Ryanair. Wszystkie inne linie lotnicze korzystają z budynków nr 1 i 2, które, w przeciwieństwie do budynku nr 3 są wyposażone w rękawy. Ryanair nigdy nie używa Budynku nr 1 ze względu na niechęć do wymaganego użycia pociągu tranzytowego dla pasażerów, aby się do niego dostać. Jest to najczęściej używany przez inne linie lotnicze budynek (w tym easyJet).

Terminal jest wyposażony w kantory wymiany walut, zaplecze de usługi bagażowych, dostęp do internetu, toalety, prysznice, kaplicę i salę modlitw dla innych religii. Istnieje ponad 60 różnych sklepów, barów, restauracji i kawiarni na całym lotnisku, jak również saloniki lotnicze.

Parkingi i hotele

Hotel Radisson Blu

Stansted posiada wiele różnorodnych parkingów samochodowych zarówno długo, średnio i krótkoterminowych. Istnieją również dwie strefy odbioru pasażerów. Strefa ekspresowa znajduje się przy parkingu krótkoterminowym, podczas gdy parking darmowy znajduje się na terenie parkingu średnioterminowego. Opłata jest pobierana za usługi ekspresowe. Stansted oferuje również szereg zakwaterowań w hotelach w tym hotelu Hilton, Premier Inn i Radisson Blu, z czego ten ostatni jest położony dwie minuty od budynku terminalu za pośrednictwem tajnego przejścia. Istnieją regularne transfery autobusami między budynkiem terminalu i parkingami oraz hotelami w Stansted.

Wieża kontroli ruchu

Wieża kontroli ruchu lotniczego w Stansted została ukończona w 1996 i należała do najwyższych budynków w Wielkiej Brytanii w tym czasie. Znajduje się na północny wschód od lotniska w południowej części budynku terminalu. Ma zielony kolor, który pasuje do przyciemnianych szyb okien w budynkach satelitarnych. Zastąpiła ona starą wieżę kontrolną (która miała słabą widoczność na lotnisko), gdy obecny budynek terminalu został otwarty w 1991.

Inna infrastruktura

Istnieje kilka budynków towarowych i hangarów na całym lotnisku. Główny ośrodek cargo znajduje się przy wieży kontrolnej i obsługuje większość operacji samolotów towarowych, w tym takich jak McDonnell Douglas MD-11 i Boeing 747. Istnieje niewielka liczba hangarów po drugiej stronie pasa startowego. Największe znajdują się w południowo-wschodniej części lotniska, z których jeden jest wykorzystywany przez Ryanair.

Titan Airways ma swoją siedzibę w Enterprise House na lotnisku. Kilka linii lotniczych w jednym czasie miało swoją siedzibę na terenie obiektu na lotnisku. AirUK (później KLM uk) miał swoją główną siedzibę w Stansted House. Buzz miał swoją siedzibę w Endeavour House. Gdy istniała AB Airlines, jego siedziba była w Enterprise House. W okresie Lloyd International Airways miały swoją siedzibę w Lloyd House, natomiast Go Fly w Enterprise House.

Linie lotnicze i kierunki lotów

Linia lotnicza	Kierunek
AnadoluJet	Ankara Stambuł-Sabiha Gökçen Sezonowo: Antalya
Aurigny Air Services	/ Guernsey (powrót od 31 marca 2024)
British Airways	Sezonowo: Florencja Genewa (od 14 grudnia 2024) Ibiza Nicea Sezonowe czartery: Calvi
Corendon Airlines	Sezonowo: Antalya Izmir (od 15 maja 2025)
Czech Airlines	Sezonowo: Praga
easyJet	Amsterdam Belfast-International Edynburg Glasgow Sezonowo: Genewa Zurych
Emirates	Dubaj
FlyOne	Kiszyniów
HiSky	Kiszyniów
Jet2.com	Agadir (od 3 października 2024) Alicante Antalya Ateny Faro Fuerteventura Madera Gran Canaria Lanzarote Malaga Marrakesz (od 4 października 2024) Palma de Mallorca Pafos Rzym-Fiumicino Teneryfa-Południe Sezonowo: Bodrum Burgas Katania Chambéry Chania Korfu Dalaman Dubrownik Genewa Girona Grenoble Heraklion Ibiza Innsbruck Izmir Kalamata Kefalonia Kos Larnaka Malta Menorka Mitylena Neapol Nicea (od 3 maja 2024) Olbia Praga Preweza Pula (od 3 maja 2025) Reus Reykjavík-Keflavík Rodos Salzburg Santorini Skiathos Split Saloniki Tivat (od 1 kwietnia 2024) Werona Wiedeń Zakintos
Pegasus Airlines	Ankara Antalya Izmir Stambuł-Sabiha Gökçen Sezonowo: Dalaman
Play	Reykjavík-Keflavík
Royal Jordanian	Amman
Ryanair	Aalborg Aarhus Agadir Alicante Ankona Asturia Ateny Barcelona Bari // Bazylea Belfast-International Mediolan-Bergamo Bergerac Berlin Biarritz Billund Bolonia Bordeaux Bratysława Brema Brindisi Brno Bukareszt Budapeszt Bydgoszcz Cagliari Carcassonne Castellón Katania Kluż-Napoka Kolonia/Bonn Kopenhaga Cork Dortmund Dublin Dubrownik (od 2 kwietnia 2024) Edynburg Eindhoven Essaouira Faro Fez Fuerteventura Madera Gdańsk Genua Girona Göteborg Gran Canaria Frankfurt-Hahn Hamburg Helsinki Karlsruhe/Baden-Baden Katowice Kowno Kerry Klagenfurt Knock Koszyce Kraków Lamezia Terme Lanzarote La Rochelle Lipsk Limoges Lizbona Łódź Lourdes Luksemburg Madryt Malaga Malta Marrakesz Marsylia Memmingen Mediolan-Malpensa Murcja Nantes Neapol Newquay Nicea Norymberga Olsztyn Örebro Oslo-Gardermoen Ostrawa Ouarzazate Połąga Palermo Palma de Mallorca Pafos Perugia Pescara Piza Płowdiw Podgorica Poitiers Poprad Porto Poznań Praga Rabat Ryga Rzym-Ciampino Rzeszów Salzburg Oslo-Torp Santander Santiago de Compostela Sarajewo (od 2 kwietnia 2024) Sewilla Shannon Sofia Sztokholm-Arlanda Sztokholm-Västerås Szczecin Tallinn Tanger Teneryfa-Południe Saloniki Tirana Tuluza Tours Trapani Triest Turyn Walencja Wenecja Werona Wiedeń Vigo Wilno Warszawa-Modlin Wrocław Zagrzeb Saragossa Sezonowo: Alghero Almería Béziers Brive Chania Korfu Grenoble Ibiza Jerez Kalamata Kefalonia Kos Menorka Nîmes Olbia (od 1 maja 2024) Osijek Perpignan Ponta Delgada Preweza Pula Reus Rijeka Rimini Rodos Rodez Rovaniemi Santorini Zadar Zakintos
Sky Alps	Sezonowo: Bolzano (do 14 kwietnia 2024)
Southwind Airlines	Sezonowo: Antalya (od 31 marca 2024) Dalaman (od 30 marca 2024)
SunExpress	Antalya (od 31 marca 2024) Izmir Sezonowo: Adana (od 24 maja 2024) Gaziantep (od 2 kwietnia 2024)
TUI Airways	Gran Canaria Szarm el-Szejk Sezonowo: Chambéry Korfu Dalaman Heraklion Ibiza Innsbruck Kefalonia Menorka Palma de Mallorca Pafos Rodos Salzburg Teneryfa-Południe Turyn Werona (od 21 grudnia 2024) Zakintos
Widerøe	Bergen (do 8 kwietnia 2024)

Cargo

Linia lotnicza	Kierunek
Asiana Cargo	Mediolan-Malpensa Moskwa-Domodiedowo Seul-Inczon
Astral Aviation	Nairobi
Cargolux	Luksemburg Hongkong Mediolan-Malpensa
China Southern Cargo	Guangzhou Frankfurt
Ethiopian Airlines Cargo	Addis Abeba
FedEx Express	Kolonia/Bonn Dublin Indianapolis Memphis Paryż-Charles de Gaulle
FedEx Feeder (obsługiwane przez Air Contractors)	Amsterdam Glasgow Manchester
FedEx Feeder (obsługiwane przez Swiftair)	Glasgow
Jet2.com Cargo	Edynburg Newcastle
Korean Air Cargo	Ćennaj Mediolan-Malpensa Navoiy Seul-Inczon
Martinair Cargo	Aguadilla Amsterdam Bogota
Panalpina	Huntsville Luksemburg
Qatar Airways Cargo	Akra Doha Mediolan-Malpensa Oslo-Gardermoen
Silk Way Airlines	Baku Nowy Jork-JFK
Royal Mail (obsługiwane przez Jet2.com	Belfast-International Edynburg
Royal Mail (obsługiwane przez Titan Airways	Belfast-International Edynburg Exeter
Royal Mail (obsługiwane przez West Atlantic	Newcastle Bournemouth
Turkish Airlines Cargo	Amsterdam Stambuł-Atatürk
TNT Airways	Liège
UPS Airlines	Kolonia/Bonn Newark Filadelfia

Transport naziemny

Pociągi

Stacja kolejowa Stansted Airport – połączenia do Londynu, Cambridge, Peterborough, Leicester i Birmingham z portem lotniczym

W Stansted znajduje się stacja kolejowa pod budynkiem terminalu. Pociągi obsługiwane przez CrossCountry, odjeżdżają stąd do Cambridge, Leicester i Midlands co 60 minut. Natomiast pociągi Stansted Express kursują do i z Liverpool Street Station w Londynie co 15 minut, podróż trwa 45 minut.

Autobusy

Autobusy ekspresowe i autobusy dalekobieżne kursują pomiędzy portem lotniczym i przystankami obsługującymi Stratford, Victoria Coach Station, Liverpool Street Station i Golders Green (wszystkie w Londynie), kosztując połowę tego co bilet kolejowy, lecz podróż autobusem trwa dłużej: od 80 do 130 minut, z wyjątkiem dojazdu ze Stratford, który zajmuje ok. 45 minut. Dworzec autobusowy na lotnisku przylega do terminala. Firma National Express obsługuje połączenie pomiędzy portem lotniczym a miastem Oksford; dojazd ten zajmuje około trzech godzin. Za to, godzinny przejazd cechuje komunikację autobusową lotniska z miastem Cambridge. Jednakże, autobusy łączące lotnisko z tymi dwoma miastami uniwersyteckimi kursują rzadko. Dodatkowo, firma easyBus obsługuje połączenie pomiędzy lotniskiem i Baker Street w centrum Londynu.

Drogi

Stansted łączy się z północnym Londynem i Cambridge autostradą M11, oraz z Colchester i Harwich drogą szybkiego ruchu A120. Parking na długi czas postoju jest oddalony około 1,5 km od terminalu. Pasażerowie potrzebują przynajmniej 20 minut, aby dotrzeć do parkingu. W związku z tym część pasażerów korzysta z usług autobusu wahadłowego. Natomiast parking na krótki czas postoju znajduje się blisko budynku terminalowego.

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona portu lotniczego Londyn-Stansted (ang.)
• polskojęzyczne informacje o lotnisku Stansted
• Stansted Arrivals. stansted-airport-information.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-16)].