Roman Proszek

oficer Wojska Polskiego

Roman Józef Aleksander Proszek (ur. 23 stycznia 1911 w Stróżach Wyżnych, zm. 27 listopada 1985 w Cambridge) – major broni pancernych Wojska Polskiego.

Roman Proszek
Ilustracja
Roman Proszek (przed 1933)
major broni pancernych major broni pancernych
Pełne imię i nazwisko

Roman Józef Aleksander Proszek

Data i miejsce urodzenia

23 stycznia 1911
Stróże Wyżne

Data i miejsce śmierci

27 listopada 1985
Cambridge

Przebieg służby
Lata służby

1930–1947

Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne

Jednostki

1 Pułk Pancerny

Stanowiska

zastępca dowódcy pułku

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa
kampania wrześniowa
bitwa pod Falaise
operacja Pheasant

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (od 1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami (dwukrotnie) Medal Wojska (dwukrotnie) Miecze Hallerowskie Medal Pamiątkowy Wielkiej Wojny (Francja) Krzyż Kombatanta (Francja) Gwiazda za Wojnę 1939–1945 (Wielka Brytania) Medal Obrony (Wielka Brytania)
Stróże, pomnik mjr. Romana Proszka i rtm. Mariana Jureckiego

Życiorys

edytuj

Roman Proszek urodził się 23 stycznia 1911 w Stróżach Wyżnych, w rodzinie Józefa, maszynisty kolejowego, i Zofii z domu Bisztyga. Do szkoły powszechnej uczęszczał w rodzinnej miejscowości Stróże, maturę zdał w Gimnazjum Humanistycznym w Grybowie, studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim na wydziale matematyczno-fizycznym. W 1930 został przyjęty na roczny Kurs Unitarny w Szkole Podchorążych Piechoty w Różanie. W następnym roku rozpoczął naukę w Szkole Podchorążych Artylerii w Toruniu. 5 sierpnia 1933 Prezydent RP mianował go podporucznikiem ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1933 i 58. lokatą w korpusie oficerów artylerii, a Minister Spraw Wojskowych wcielił do 22 pułku artylerii lekkiej w Przemyślu. Na stopień porucznika został awansowany ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1936 i 65. lokatą w korpusie oficerów artylerii[1]. Skierowany na 9 miesięczny Kurs Aplikacyjny dla Oficerów w Centrum Wyszkolenia Broni Pancernych w Modlinie. W marcu 1939 pełnił służbę w 5 batalionie pancernym w Krakowie na stanowisku dowódcy plutonu w szwadronie pancernym[2]. W tym czasie w stopniu porucznika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1936 zajmował 16. lokatę w korpusie oficerów broni pancernych[3].

W czasie kampanii wrześniowej 1939 walczył jako dowódca plutonu techniczno-gospodarczego 51 dywizjonu pancernego. Od 20 września do 26 października 1939 przebywał w obozie internowanych w miejscowości Zebegeny na Węgrzech. Z obozu przedostał się do Francji, wstąpił do odtworzonej przez gen. Stanisława Maczka 10 Brygady Kawalerii Pancernej 1 pułku czołgów w miejscowości Coëtquidan. Ponownie brał udział w walkach na terenie Francji a po jej upadku ewakuował się do Wielkiej Brytanii. 30 maja 1941 został wyznaczony na stanowisko dowódcy 3 kompanii 65 baonu czołgów[4].

W 1942 dostał przydział do 1 pułku pancernego, a w 1943 został awansowany na kapitana w korpusie oficerów broni pancernych. Po przeprowadzeniu przez aliantów inwazji w Normandii jednostka wojskowa kapitana Proszka została przerzucona do walki na teren Francji, w sierpniu 1944. Od Normandii przez Falaise, Chambois, Belgię, Holandię i północne Niemcy przeszedł cały szlak bojowy polskiej 1 Dywizji Pancernej, sprawując w okresie od listopada 1944 do 10 czerwca 1947 funkcję pierwszego zastępcy dowódcy pułku. 1 lutego 1945 został awansowany na majora w korpusie oficerów broni pancernych.

16 kwietnia 1947, po dwóch latach okupacji Niemiec, powrócił z 1 Dywizją Pancerną do Anglii. 21 maja 1947 wstąpił do Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia. 10 czerwca 1947, po rozwiązaniu pułku, został dowódcą szwadronu 1-go pułku pancernego w składzie 510 Oddziału PKPR[5]. 31 października 1947 objął dowództwo pododdziału noszącego nazwę „Szwadron 1/2 Pułków Pancernych”, powstałego z połączenia dotychczasowych szwadronów 1 i 2 pułku pancernego[6].

W 1948 roku wyemigrował do Kanady, kupił farmę i osiedlił się najpierw w Sheffield a potem przeniósł się do Cambridge w Ontario. 25 października 1950 zawarł związek małżeński z Zofią Hanną Siemaszko (była żołnierzem Armii Krajowej), która w 1945 roku została uwolniona z obozu jenieckiego w Oberlangen w Niemczech przez 1 Dywizję Pancerną. Major Proszek był jednym z założycieli Stowarzyszenia Żołnierzy 1 Dywizji Pancernej w Kanadzie, piastując aż do śmierci funkcję przewodniczącego. Działał również w Stowarzyszeniu Weteranów Armii Polskiej, w Stowarzyszeniu Polskich Kombatantów, w Kole Koleżeńskim 1 i 2 pułku pancernego oraz w Royal Canadian Legion. Zmarł nagle 27 listopada 1985 w Cambridge, Ontario (Kanada).

Upamiętnienie

edytuj

Ordery i odznaczenia

edytuj

Ponadto posiadał polskie odznaczenia kombatanckie:

  • Miecze Hallerowskie Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej
  • Złoty Krzyż Zasługi Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w Kanadzie
  • Srebrna Odznaka Honorowa Federacji Światowej SPK

Przypisy

edytuj
  1. Rybka i Stepan 2004 ↓, s. 371.
  2. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 795.
  3. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 237.
  4. Rozkaz dzienny 65 Baonu Czołgów Nr 125/42 z 30 maja 1942 roku.
  5. Kronika 1947 ↓, s. 6.
  6. Kronika 1947 ↓, s. 26-27.
  7. Stróże: generałowie inspiracją na mural ! (ZAPROSZENIE) - Grybow24.pl [online], Grybow24.pl - Regionalny Portal Informacyjny, 6 października 2023 [dostęp 2023-10-09] (pol.).
  8. Instytut Pamięci Narodowej- Kraków, W Stróżach odsłonięto mural mjr. Romana Proszka i rtm. Mariana Jureckiego [online], Instytut Pamięci Narodowej - Kraków [dostęp 2023-10-09] (pol.).
  9. Łukomski G., Polak B., Suchcitz A., Kawalerowie Virtuti Militari 1792 - 1945, Koszalin 1997, s. 487.
  10. Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 16, Nr 3 z 31 grudnia 1984. 

Bibliografia

edytuj