Siedziba Polskiego Radia Katowice
Siedziba Polskiego Radia Katowice – budynek biurowy w Katowicach, położony przy ulicy J. Ligonia 29, na terenie dzielnicy Śródmieście. Siedziba Polskiego Radia Regionalnej Rozgłośni w Katowicach Radio Katowice, oficjalnie oddana do użytku 19 października 1937 roku. Gmach wzniesiono w stylu funkcjonalizmu według projektu Tadeusza Łobosa.
 Gmach od frontu (2018) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. J. Ligonia 29, |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Kondygnacje |
4 |
| Powierzchnia użytkowa |
2291 m² |
| Rozpoczęcie budowy |
wrzesień 1936 |
| Ukończenie budowy |
lato 1937 |
| Ważniejsze przebudowy |
1975–1976; 1997–1998 |
Położenie na mapie Katowic  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°15′11,0″N 19°01′16,2″E/50,253056 19,021167
| |
Historia
edytuj
Rozgłośnia Śląska Polskiego Radia w Katowicach została założona 28 marca 1927 roku. Jeszcze w tym samym roku w Brynowie powstała stacja radiofoniczna według projektu Tadeusza Łobosa, a studia radiowe mieściły się w gmachu Banku Spółek Zarobkowych przy ulicy Warszawskiej 7. Oficjalne otwarcie katowickiej stacji nadawczej odbyło się 4 grudnia tego samego roku[1].
W latach 30. XX wieku postanowiono o budowie osobnego gmachu dla rozgłośni[2]. Wiosną 1936 roku z inicjatywy dyrektora Stanisława Ligonia przystąpiono do prac przygotowawczych pod budowę nowej, pierwszej w Polsce specjalnie na ten cel zaprojektowanej rozgłośni (dotychczas Polskie Radio korzystało z wynajętych budynków dostosowanych do nadawania programów[3]). 3 lipca 1936 roku katowicka Rada Miejska podjęła uchwałę o sprzedaży gruntu miejskiego o powierzchni około 1570 m² znajdującego się na rogu ulic J. Ligonia i Królowej Jadwigi Polskiemu Radiu celem budowy w ciągu trzech lat rozgłośni w Katowicach[4].
Jeszcze w tym samym roku Polskie Radio ogłosiło konkurs na nowy budynek, w którym wybrano koncepcję Tadeusza Łobosa. W sierpniu opracował on projekt techniczny, a miesiąc później rozpoczęto budowę gmachu. 10 października 1936 roku został poświęcony kamień węgielny, a 24 grudnia tego samego roku gmach był już gotowy stanie surowym[2]. Budowę obiektu ukończono latem 1937 roku (jako datę zakończenia budowy podawany jest też 1938 rok[5][6]), a oficjalne otwarcie nowego gmachu rozgłośni w Katowicach odbyło się 19 października[4][7] (bądź 19 sierpnia[2]) tego samego roku. Gmach powstał z materiałów krajowych z wyjątkiem sprowadzanych z zagranicy urządzeń wentylacyjnych[3].
Na elewacji gmachu zamontowano podświetlany napis „Polskie Radio”, który został we wrześniu 1939 roku zniszczony po wkroczeniu wojsk niemieckich do Katowic. W czasie II wojny światowej w gmachu działało radio niemieckie Reichssender Kattowitz, natomiast Polskie Radio Katowice wznowiło działalność 6 marca 1945 roku[2].
W latach 1975–1976 na potrzeby radia wzniesiono nowe czterokondygnacyjne skrzydło od strony ulicy Królowej Jadwigi, a także zaadaptowano sąsiedni czterokondygnacyjny budynek mieszkalny przy ulicy J. Ligonia 27 z początków XX wieku[8]. W grudniu 1977 roku Rozgłośni Polskiego Radia w Katowicach nadano imię Stanisława Ligonia, a z tej okazji wmurowano w ścianę gmachu pamiątkową tablicę[9].
W latach 1996–1997 wymieniono przeszkloną część fasady głównej klatki schodowej, a w latach 1997–1998 na tyłach gmachu wzniesiono nową część administracyjno-techniczną. W 2001 roku po gruntownym remoncie obiektu oddano do użytku studio nagrań, użytkowane jako sala koncertowa[8].
W latach 2012–2013 przebudowano cały zespół zabudowy. W tym czasie wyremontowano elewację zewnętrzną, docieplono budynek główny, a także wymieniono dach. W ramach obchodów 85-lecia Polskiego Radia Katowice 19 października 2012 roku przed gmachem ustawiono pomnik-ławkę Stanisława Ligonia. Przywrócono także historyczny neon na fasadzie gmachu[8].
Charakterystyka
edytuj
Siedziba Polskiego Radia Regionalnej Rozgłośni w Katowicach Radia Katowice[10] to budynek biurowy położony przy ulicy J. Ligonia 29 (róg z ulicą Królowej Jadwigi) w Katowicach, na terenie dzielnicy Śródmieście[11]. Jest to obiekt murowany z cegły, tynkowany, trój- i czterokondygnacyjny, kryty płaskim dachem[6]. Powierzchnia użytkowa gmachu wynosi 2291 m², a powierzchnia zabudowy 1011 m²[11].
Gmach wybudowany jest w stylu funkcjonalizmu[6]. Charakteryzuje się słabo rozczłonkowaną bryłą oraz gładkimi płaszczyznami ścian z jednostajnym rytmem okien, któremu przeciwstawia się duża gładka ściana od strony ulicy J. Ligonia. Skontrastowanie płaszczyzny pustej ściany z dużą powierzchnią przeszkloną było w momencie budowy obiektu dosyć często stosowanym rozwiązaniem w architekturze[5]. Elewację gmachu wykonano ze sztucznego kamienia i w wyprawie szlachetnej, a schody zewnętrzne wraz z podestem wejścia głównego z lastriko[12].
Na ścianie budynku znajduje się tablica upamiętniająca nadanie imienia Stanisława Ligonia Rozgłośni Polskiego Radia w Katowicach[11], a przed wejściem głównym znajduje się ławeczka Stanisława Ligonia autorstwa prof. Mariana Molendy[8].
Pomieszczenia wewnątrz gmachu posiadają klinowate sufity z uskokami, a studia zagospodarowano na planie trapezu. Na parterze budynku znajdują się poczekalnia i hol oraz studio spikerskie, duże studio nadawcze, studio odczytowe i studio kameralne[12]. Na pomieszczenia administracyjne gmachu Polskiego Radia Katowice przeznaczono pierwotnie kubaturę 1000 m³, na pomieszczenia techniczne 2400 m³, a pozostałą część budynku objął dział programowy[3].
Gmach jest wpisany do gminnej ewidencji zabytków miasta Katowice. Jest także objęty ochroną konserwatorską na podstawie przepisów miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego[11]. Gmach Polskiego Radia Katowice jest ponadto jednym z obiektów na trasie katowickiego Szlaku Moderny[13].
Przypisy
edytuj- ↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012 ↓, s. 261.
- ↑ a b c d Bulsa, Grzegorek i Witaszczyk 2013 ↓, s. 172.
- ↑ a b c Abramski 2000 ↓, s. 161.
- ↑ a b Barciak, Chojecka i Fertacz 2012 ↓, s. 262.
- ↑ a b Odorowski 2013 ↓, s. 254.
- ↑ a b c Danilczyk i Kasprzyk 1994 ↓, s. 302.
- ↑ Łukasz Kałuża, Siedziba Polskiego Radia Katowice na szlaku katowickiej moderny [online], www.radio.katowice.pl, 2 stycznia 2020 [dostęp 2024-02-17].
- ↑ a b c d Bulsa, Grzegorek i Witaszczyk 2013 ↓, s. 173.
- ↑ Abramski 2000 ↓, s. 163.
- ↑ Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Katowicach Radio Katowice: Kontakt. www.radio.katowice.pl. [dostęp 2024-02-16]. (pol.).
- ↑ a b c d Urząd Miasta Katowice: Miejski System Zarządzania-Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. Zabytki. emapa.katowice.eu. [dostęp 2024-02-16]. (pol.).
- ↑ a b Bulsa, Grzegorek i Witaszczyk 2013 ↓, s. 171.
- ↑ Śląska Organizacja Turystyczna: Szlak Moderny w Katowicach. slaskie.travel. [dostęp 2024-02-16]. (pol.).
Bibliografia
edytuj- Jerzy Abramski, Ulice Katowic, Zawiercie: Graf-Mar, 2000, ISBN 83-913341-0-4 (pol.).
- Antoni Barciak, Ewa Chojecka, Sylwester Fertacz (red.), Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo, t. 2, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2012, ISBN 978-83-87727-29-1.
- Michał Bulsa, Grzegorz Grzegorek, Beata Witaszczyk, Domy i gmachy Katowic, Katowice: Wydawnictwo Prasa i Książka, 2013, ISBN 978-83-63780-00-5 (pol.).
- Leszek Danilczyk, Maria Kasprzyk, Studium historyczno-urbanistyczne Katowic w granicach administracyjnych. Katowice. Tom I tekst. Część II studium konserwatorskie, Opublikowano w: Miejski System Zarządzania – Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. Zabytki, Kraków: Pracownie Konserwacji Zabytków „ARKONA” Sp. z o.o. Pracownia Dokumentacji Naukowo-Historycznej, 1994 (pol.).
- Waldemar Odorowski, Architektura Katowic w latach międzywojennych 1922-1939, wyd. drugie, Katowice: Muzeum Śląskie w Katowicach, 2013, ISBN 978-83-62593-44-6 (pol.).