Sierakowice (województwo pomorskie)
Sierakowice (dodatkowa nazwa w j. kaszub. Serakòjce, niem. Sierakowitz) – wieś w Polsce, położona w województwie pomorskim, w powiecie kartuskim, w gminie Sierakowice[3][4].
| wieś | |
 Centralna część Sierakowic | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2013) |
6885 |
| Strefa numeracyjna |
58 |
| Kod pocztowy |
83-340[2] |
| Tablice rejestracyjne |
GKA |
| SIMC |
0171279 |
Położenie na mapie gminy Sierakowice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kartuskiego  | |
 54°20′44″N 17°53′35″E/54,345556 17,893056[1]
| |
| Strona internetowa | |
Wieś leży na Pojezierzu Kaszubskim, na zachodnim obrzeżu Kaszubskiego Parku Krajobrazowego, na Kaszubach.
Według danych z 2013 wieś liczyła 6885 mieszkańców[5]. Powierzchnia wsi wynosi 783,86 ha.
Integralne części wsi przed 2023 r.
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0171285 | Karczewko | część wsi |
| 0171291 | Piekiełko | część wsi |
| 0171300 | Poręby | część wsi |
| 0171316 | Sosnowa Góra | część wsi |
| 0171322 | Wygoda Sierakowska | część wsi |
Położenie
edytujWieś znajduje się przy trasie dawnej linii kolejowej 229 z Kartuz do Lęborka (obecnie zawieszonej) i skrzyżowaniu drogi wojewódzkiej nr 211 z drogą wojewódzką nr 214.
Wieś królewska w starostwie mirachowskim w województwie pomorskim w II połowie XVI wieku[7]. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie gdańskim, obecnie jest siedzibą gminy Sierakowice.
W Sierakowicach mają swój punkt końcowy (lub początkowy) trasy trzech szlaków turystycznych: Szlak Kaszubski, Szlak Wzgórz Szymbarskich i Szlak Kamiennych Kręgów.
Historia
edytuj
Alternatywne historycznie nazwy miejscowości: Sirakowicz i Syracowicz (ok. 1400), Sirakowitcz 1437, Sirokouicze i Sirokowicze 1565, Szirakowicz 1570, Sirakowicze i Szirakowicze 1583, niem. Sierakowitz 1773, Sierakowitz 1789[8], Sierakowice (1920). Podczas zaboru pruskiego wieś nosiła oficjalną nazwę niemiecką Sierakowitz. Podczas okupacji niemieckiej nazwa Sierakowitz w 1942 została przez nazistowskich propagandystów niemieckich (w ramach szerokiej akcji odkaszubiania i odpolszczania nazw niemieckiego lebensraumu) zweryfikowana jako zbyt kaszubska i przemianowana na nowo wymyśloną i bardziej niemiecką – Rockwitz, którą w 1943 roku po raz kolejny zmieniono na Sierke[9].
W 1924 roku do Sierakowic przyjechał ówczesny prezydent Stanisław Wojciechowski by odznaczyć tamtejszego proboszcza ks. Bernarda Łosińskiego orderem Polonia Restituta, za jego zasługi dla ludności i ziemi kaszubskiej.
Tereny Sierakowic należały:
- do 1308 – do kasztelanii w Chmielnie (Księstwo pomorskie)
- od 1308 – do wójtostwa w Mirachowie (państwo krzyżackie)
- 1466–1772 – do starostwa mirachowskiego (Rzeczpospolita szlachecka)
- od 1772 – terytorium zaboru pruskiego
- od 1793 – do Rejencji Zachodniopruskiej w Kwidzynie (Prusy Zachodnie)
- od 1815 – do Rejencji w Gdańsku (Prusy Zachodnie)
- 1818–1920 – do powiatu kartuskiego (Prusy Zachodnie)
- 1863 – biskup Marwicz ofiarował wsi przytułek dla ubogich
- 1920–1939 – do powiatu kartuskiego (II Rzeczpospolita)
- 1939–1945 – do powiatu kartuskiego (okres okupacji niemieckiej)
- 1945–1975 – do gminy Sierakowice, powiatu kartuskiego, województwa gdańskiego (PRL)
- 1975–1998 – do gminy Sierakowice, województwa gdańskiego (Polska Rzeczpospolita Ludowa, Rzeczpospolita Polska)
- od 1999 – do gminy Sierakowice, powiatu kartuskiego, województwa pomorskiego (Rzeczpospolita Polska).
Zabytki
edytujWedług rejestru zabytków NID[10], na listę zabytków wpisane zostały:
- kościół parafialny św. Marcina, 1820-22, 1904, nr rej.: A-1224 z 14.11.2001 (w latach 2010-2011 drewniana, zabytkowa część kościoła została przeniesiona na teren dawnego ogrodu parafialnego, gdzie też zrekonstruowano jego wieżę). Neogotycka, murowana świątynia posiada wieżę zwieńczoną wimpergami i hełmem wiciowym[11].
- cmentarz kościelny, pocz. XIX w., nr rej.: A-1224 z 14.11.2001.
W 2006 roku utworzono Park Kulturowy Ośmiu Błogosławieństw w Sierakowicach[12].
Szkoły
edytujSierakowiccy uczniowie mogą uczęszczać do Szkoły Podstawowej nr 1 w Sierakowicach (działa przy niej także Publiczne Przedszkole), Szkoły Podstawowej nr 2 im. Józefa Piłsudskiego w Sierakowicach oraz Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w Sierakowicach. Działają ponadto dwie placówki Liceum dla Dorosłych, kształcące w systemie zaocznym.
Przy ZSP w Sierakowicach mieści się Centrum Kształcenia na Odległość na Wsiach.
Kultura
edytujImprezy cykliczne odbywające się w Sierakowicach, głównie w Parku Kulturowym Ośmiu Błogosławieństw:
- Przegląd Zespołów Kolędniczych Województwa Pomorskiego – styczeń
- Powiatowy Przegląd Teatrów Szkolnych – marzec
- Kaszubskie Spotkania Rodzin Muzykujących i Śpiewających – kwiecień
- Kaszubski Festiwal Pieśni Religijnej i Patriotycznej – 3 maja
- Kaszubska Sobótka – 23 czerwca
- Europejskie Spotkania z Muzyką – Festiwal Kultury Łowieckiej – ostatni weekend lipca
- Kaszubska Noc pod Gwiazdami – sierpień
- Gminne Dożynki – sierpień
- Mikołajkowe niespodzianki – 6 grudnia
- gminny Przegląd Zespołów Kolędniczych – eliminacje – grudzień
Oprócz organizacji imprez, Gmina prowadzi Stałą Ekspozycję Muzealną. Do 2006 mieściła się ona w budynku z XIX wieku, w którym swoją siedzibę miał Gminny Ośrodek Kultury. Zawierała ponad 500 eksponatów. W ekspozycji organizowane były lekcje muzealne dla szkół i okolicznościowych wystaw. Obecnie, po rozbiórce i wybudowaniu nowoczesnego Ośrodka Kultury, działania te kontynuowane są w nowym budynku. Znajduje się w nim też punkt informacji turystycznej. Na kamiennym głazie w centrum zobaczyć można Kaszubskie nuty.
Zespoły taneczne i wokalne działające w gminie
edytuj- Kaszubski Zespół Pieśni i Tańca „Sierakowice”
- Dziecięcy Kaszubski Zespół Pieśni i Tańca „Tuchlińskie Skrzaty”
- Zespół Taneczny „Koraliki”
- Formacja Tańca Nowoczesnego „Black Dance”
- Chór Kameralny Discantus
- Młodzieżowa Orkiestra Dęta.
Współpraca
edytujMiejscowość partnerska:
Obiekty religijne
edytuj
W Parku Kulturowym Ośmiu Błogosławieństw, na terenie zieleni w centrum wsi, znajduje się ołtarz papieski projektu Jarosława Wójcika, przy którym papież św. Jan Paweł II, 6 czerwca 1999 roku, odprawił mszę w Pelplinie. W pobliżu ołtarza znajduje się pomnik-telebim papieża, pamiątkowy krzyż-obelisk i tablica fundatorów ołtarza.
Zabytkowy kościół drewniany jest obecnie administrowany przez Gminny Ośrodek Kultury i służy do zwiedzania, organizowania wystaw i koncertów oraz okazjonalnych celebracji liturgicznych.
Parafialny, neogotycki kościół św. Marcina w Sierakowicach (ceglany), został rozbudowany i na nowo wyposażony. Przed kościołem, przy głównej ulicy, znajduje się pomnik ks. Bernarda Sychty.
Drugi rzymskokatolicki kościół parafialny, to neogotycki, poewangelicki kościół św. Jana Chrzciciela z lat osiemdziesiątych XIX wieku, w ostatnich latach rozbudowany.
Na terenie miejscowości znajdują się ponadto:
- statua Najświętszej Maryi Panny Królowej Korony Polskiej z 1930 roku, na pamiątkę odzyskania niepodległości, Cudu nad Wisłą i dla upamiętnienia poległych w wojnach 1914–1920
- dwie kapliczki Najświętszej Maryi Panny, z których jedna, z 1894 roku, odbudowana sto lat później, zawiera tablicę dla upamiętnienia 243 ofiar II wojny światowej z gminy Sierakowice
- trzy krzyże przydrożne, w tym jeden ufundowany przez radnych Gminy Sierakowice w 1997 roku i odnowiony przez nich w 2014 roku, stojący koło budynku Urzędu Gminy.
-
Statua NMP Królowej Korony Polskiej -
Kapliczka NMP ku pamięci ofiar II wojny światowej z gm. Sierakowice -
Kapliczka NMP koło Gminnego Ośrodka Kultury -
Krzyż przydrożny, w tle kościół św. Jana Chrzciciela -
Krzyż przy Urzędzie Gminy ufundowany przez radnych -
Krzyż przydrożny na osiedlu za torami na ulicy Spacerowej.
Ludzie związani z Sierakowicami
edytujZobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 122384
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1150 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Strategia Rozwoju Gminy Sierakowice 2014-2024 (strona 21). Urząd Gminy Sierakowice. [dostęp 2015-07-24].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2022 r. w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz obiektów fizjograficznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2783)
- ↑ Mapy województwa pomorskiego w drugiej połowie XVI w. : rozmieszczenie własności ziemskiej, sieć parafialna / Marian Biskup, Andrzej Tomczak. Toruń 1955, s. 94.
- ↑ Karte des Deutschen Reiches 1:100 000, Großblatt 12, Institut für Angewandte Geodäsie (porównaj: Kirchspiele Sierakowitz und Mirchau. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-14)]. (niem.).)
- ↑ Familienforschung in Westpreußen. [dostęp 2015-08-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. (niem.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 44 [dostęp 2017-02-05].
- ↑ Piotr Skurzyński, Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 318, ISBN 978-83-7495-133-3.
- ↑ Lista parków kulturowych – stan na 31 grudnia 2015 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2017-07-25].
Literatura
edytuj- Majkowski A., 1997. Życie i przygody Remusa. Oficyna Czec, Gdańsk.