Skrzeszowice

wieś w województwie małopolskim

Skrzeszowicewieś w Polsce położona w północno-wschodniej części województwa małopolskiego, w powiecie krakowskim, w gminie Kocmyrzów-Luborzyca, w tzw. Subregionie Wyżyny Miechowskiej.

Skrzeszowice
wieś
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

krakowski

Gmina

Kocmyrzów-Luborzyca

Liczba ludności (2021)

502[2]

Strefa numeracyjna

12

Kod pocztowy

32-010[3]

Tablice rejestracyjne

KRA

SIMC

0322620

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Skrzeszowice”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Skrzeszowice”
Położenie na mapie powiatu krakowskiego
Mapa konturowa powiatu krakowskiego, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Skrzeszowice”
Położenie na mapie gminy Kocmyrzów-Luborzyca
Mapa konturowa gminy Kocmyrzów-Luborzyca, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Skrzeszowice”
Ziemia50°11′20″N 20°08′43″E/50,188889 20,145278[1]
Integralne części wsi Skrzeszowice[4][5]
SIMC Nazwa Rodzaj
0322637 Moczyłki część wsi
0322643 Za Lasem część wsi

Geneza nazwy

edytuj

Pierwotna nazwa miejscowości to Krzeszowice (ew. Krzyszowice); pojawia się w Kodeksie dyplomatycznym katedry krakowskiej (1273)[6], natomiast sama nazwa Skrzeszowice występuje dopiero w dokumencie z 1782 r.

Historia wsi

edytuj

Dokument lokacyjny dla tej miejscowości wydał Władysław II Jagiełło w 1392 r. Wieś funkcjonowała w wykazie dóbr zwanym Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis spisanym przez Jana Długosza, a jej właścicielem był Jan Tarnowski. W kolejnych wiekach tutejsze ziemie dzierżyli Bonerowie, Ostrogscy, Zasławscy czy Morsztynowie.

Istnienie miejscowości odnotowano w 1490 r. W 1581 roku należała do dóbr księcia Konstantego Ostrogskiego. W 1595 roku wieś Krzyszowice położona w powiecie proszowskim województwa krakowskiego była własnością wojewody kijowskiego Konstantego Wasyla Ostrogskiego[7]. Miejscowość została wspomniana w liście Jana III Sobieskiego do żony Marii Kazimiery d’Arquien zwanej "Marysieńką" z 14 października 1666 r.

Po I rozbiorze Polski miejscowość znalazła się w granicach zaboru austriackiego, a po Kongresie Wiedeńskim z 1815 r. znalazła się w zaborze rosyjskim.

W XIX w. był to ważny regionalny ośrodek gospodarczy (cegielnia, od 1871 gorzelnia). W 1853 roku majątek skrzeszowicki kupił od hrabiego Stanisława Tarnowskiego inżynier górnictwa Edward Kleszczyński, przekazując go swojemu synowi Bogusławowi[8].

W 1908 w Skrzeszowicach urodził się ks. prof. Bolesław Przybyszewski, a w 1911 r. powstała Ochotnicza Straż Pożarna[9].

W latach 1918–1939 jedno z centrów chłopskiego ruchu spółdzielczego. Po wojnie w miejscowości funkcjonowały Państwowe Gospodarstwa Rolne, zaś aktualnym administratorem dużej części nieruchomości jest Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.

Od 1978 r. we wsi funkcjonuje klub piłkarski Sparta Skrzeszowice (klasa B)[10][11][12].

28 października 2020 r. Rada Gminy Kocmyrzów-Luborzyca do funkcjonujących już nazw ulic Krakowskiej i Parkowej dodała ulice: Krótką, Malinową, Słoneczną oraz Śliczną[13].

Informacje turystyczne

edytuj
 
Plan miejscowości Skrzeszowice

Miejscowość znajduje się na odnowionej trasie Małopolskiej Drogi św. Jakuba z Sandomierza do Tyńca, która to jest odzwierciedleniem dawnej średniowiecznej drogi do Santiago de Compostela. W 2018 liczyła 107 budynków[14].

Zabytki:

  • zespół dworski
  • figura piety z 1793 r[15]
  • kapliczka pod wezwaniem św. Maksymiliana Kolbe na skrzyżowaniu ulicy Parkowej oraz Lipowej, ufundowana w 1982 r.; jednonawowa bez balasek i tabernakulum, z ołtarzem drewnianym na niewielkim podwyższeniu, przykryta dwuspadowym dachem; należąca do parafii w Biórkowie Wielkim (dekanat Wawrzeńczyce).
  • cmentarz po I wojnie światowej przy krzyżu przy mogile cholerycznej[16][17].

Przypisy

edytuj
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 124112
  2. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-07-30].
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1158 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  5. GUS. Rejestr TERYT
  6. Kodeks dyplomatyczny katedry krakowskiej ś. Wacława
  7. Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 109.
  8. Zespół dworski w Skrzeszowicach
  9. 26.pl, OSP [online], Urząd Gminy Kocmyrzów - Luborzyca [dostęp 2021-01-05] (pol.).
  10. 26.pl, Sport i rekreacja [online], Urząd Gminy Kocmyrzów - Luborzyca [dostęp 2021-01-04] (pol.).
  11. Sparta Skrzeszowice, Skrzeszowice (2021) [online], findglocal.com [dostęp 2021-01-05].
  12. Małopolski Związek Piłki Nożnej [online], mzpnkrakow.pl [dostęp 2021-01-05].
  13. Biuletyny Informacji Publicznej [online], bip.malopolska.pl [dostęp 2021-01-05].
  14. 26.pl, Ludność [online], Urząd Gminy Kocmyrzów - Luborzyca [dostęp 2021-01-04] (pol.).
  15. Skrzeszowice I - cmentarz wojenny przy dawnej mogile cholerycznej - Strażnicy Czasu [online], straznicyczasu.pl [dostęp 2021-01-05].
  16. Jerzy Pałosz, Śmiercią złączeni: o cmentarzach z I wojny światowej na terenach Królestwa Polskiego administrowanych przez Austro-Węgry, 2012 [dostęp 2020-12-12].
  17. Skrzeszowice II - zapomniany grób zbiorowy przy kaplicy - Strażnicy Czasu [online], straznicyczasu.pl [dostęp 2021-01-05].

Linki zewnętrzne

edytuj