Stanisław Darski
Stanisław Darski właśc. Stanisław Menda (ur. 17 listopada 1891 we Lwowie, zm. 22 grudnia 1983 w Warszawie) – polski prawnik, ekonomista i polityk, minister żeglugi w latach 1956–1964 (od 1957 do 1960 minister żeglugi i gospodarki wodnej), konsul honorowy Finlandii w Gdyni od 1934 roku[2], mistrz Polski w tenisie.
| Data i miejsce urodzenia |
17 listopada 1891 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
22 grudnia 1983 |
| Dyrektor Zarządzający Gdynia–Ameryka Linie Żeglugowe | |
| Okres |
od 1949 |
| Poprzednik | |
| Następca |
Hilary Sarnecki |
| Minister żeglugi | |
| Okres |
od 13 listopada 1956[1] |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
   
| |
Życiorys
edytujSyn Władysława i Antoniny, w 1921 zmienił nazwisko Menda na Darski. Na Uniwersytecie Jana Kazimierza we lwowie uzyskał w 1916 doktorat prawa, ukończył także Akademię Handlową we Lwowie. Brał udział w bitwie o Lwów w trakcie wojny polsko-ukraińskiej. W 1920 przeniósł się do Gdańska, gdzie pracował w przedsiębiorstwie handlu międzynarodowego „Lambert i Krzysiak”, zajmując się spedycją, żeglugą i handlem morskim. W 1929 został sekretarzem generalnym Związku Gdyńskich Ekspedytorów Portowych. W 1930 został zatrudniony w „Żegludze Polskiej” jako kierownik linii regularnych (m.in. na trasie Gdynia – Ryga – Tallinn – Helsinki), w 1933 objął funkcję zastępcy dyrektora naczelnego, a w 1936 dyrektora ds. handlowych „Żeglugi Polskiej”.
Rozwinął kontakty żeglugowe z Finlandią i w tym właśnie kraju zastał go wybuch II wojny światowej. Przedostał się wkrótce do Wielkiej Brytanii, gdzie kontynuował pracę w „Żegludze Polskiej”, zarejestrowanej jako Polish Steamship Agency Limited. Był również prezesem Związku Armatorów Polskich. Od 1944 do 1945 doradca w Szkole Handlu Zagranicznego i Administracji Portów w Londynie, w lipcu 1945 nawiązał współpracę z powołaną przez Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej Polską Misją Morską w Londynie. W 1946 powrócił do kraju i został wicedyrektorem i dyrektorem Generalnego Inspektoratu dla Portów i Żeglugi oraz dyrektorem Departamentu Portów i Żeglugi w Ministerstwie Handlu Zagranicznego i Żeglugi, następnie do 1949 dyrektor departamentu w Ministerstwie Żeglugi. Brał udział w opracowaniu zagadnień floty handlowej w Planie Odbudowy Gospodarczej. W 1949 przeszedł na stanowisko dyrektora naczelnego przedsiębiorstwa Gdynia–Ameryka Linie Żeglugowe, po czym w 1950 został wykładowcą Wyższej Szkoły Handlu Morskiego w Gdyni. Był na tej uczelni docentem i kierownikiem Katedry Organizacji i Techniki Transportu Morskiego.
W 1947 wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej, a następnie do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, w 1950 usunięty z partii. W listopadzie 1956 został powołany na stanowisko ministra żeglugi w rządzie Józefa Cyrankiewicza, będąc jednym z dwóch bezpartyjnych (obok ministra zdrowia Rajmunda Barańskiego) członków gabinetu. Przeciwstawił się planom likwidacji resortu i podporządkowania go Ministerstwu Handlu Zagranicznego, a nawet doprowadził do poszerzenia zadań o gospodarkę wodną (pełnił kolejno funkcję ministra żeglugi 1956–1957, ministra żeglugi i gospodarki wodnej 1957–1960 i ponownie ministra żeglugi 1960–1964). W grudniu 1964 przeszedł na emeryturę, na czele resortu zastąpił go Janusz Burakiewicz.
W 1961 mianowany profesorem nadzwyczajnym i przewodniczącym Komitetu Badań Morza Polskiej Akademii Nauk, przyczynił się do zdobycia środków na badania oceanograficzne. Na emeryturze pozostał konsultantem programów rozwoju polskiej gospodarki morskiej.
W młodości był czołowym polskim tenisistą. Przed I wojną światową był zaliczany do najlepszych graczy Galicji, w 1922 zdobył złoty medal w grze pojedynczej na drugich w historii mistrzostwach Polski, organizowanych w Łodzi. W 1924 uczestniczył w wyjeździe polskich zawodników na turniej halowy w Barcelonie, stanowiącym jeden z pierwszych kontaktów zagranicznych polskiego tenisa (bez sukcesów sportowych). Latem 1923, korzystając ze służbowego pobytu w Londynie, jako pierwszy reprezentant Polski wystąpił na Wimbledonie; przegrał w I rundzie z Francuzem René Lacoste 0:6, 4:6, 1:6.
Pochowany na cmentarzu Witomińskim w Gdyni (kwatera 57-19-15)[3].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Order Sztandaru Pracy I klasy (1964)[4]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1947)[5]
- Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: po raz drugi 7 listopada 1938[6])
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (23 maja 1955)[7]
- Odznaka honorowa "Za zasługi dla Gdańska" (1960)[8]
Przypisy
edytuj- ↑ Od 11 czerwca 1957 do 1 lipca 1960 jako minister żeglugi i gospodarki wodnej
- ↑ Rocznik Służby Zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej według stanu na 1 kwietnia 1938, Warszawa 1938, s. 281.
- ↑ https://gdynia.grobonet.com/grobonet/start.php?id=detale&idg=67341&inni=0&cinki=2 [dostęp 2020-06-03]
- ↑ Wręczenie odznaczeń w Belwederze. „Nowiny”, s. 2, nr 170 z 20 lipca 1964.
- ↑ M.P. z 1947 r. nr 78, poz. 519 „za zasługi w dziele odbudowy Polskiej Marynarki Handlowej”.
- ↑ M.P. z 1938 r. nr 256, poz. 584 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 112, poz. 1450 - Uchwała Rady Państwa z dnia 23 maja 1955 r. nr 0/810 - na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.
- ↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku, nr 1, 10 lutego 1961, s. 4
Bibliografia
edytuj- Tadeusz Mołdawa, Ludzie władzy 1944–1991, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1991 (tu miejsce śmierci Warszawa).
- Kordian Tarasiewicz, Opowieści tenisowe z myszką, Wydawnictwo „Tenis”, Wrocław 1992.
- Wimbledon 1923 (wymieniony jako D. Menda) (dostęp: 22 listopada 2008).
- Informacje w BIP IPN.