Stanisław Polak

brak danych - po 1514; drukarz

Stanisław Polak, także Stanislaus Polonus, Estanislao Polono[1][2], Stanislao de Polonia[1] (ur. w XV w., zm. po 1514) – drukarz pochodzenia polskiego działający w Sewilli.

Stanisław Polak
Ilustracja
Sygnet drukarski Stanisława Polaka (1505)
Data urodzenia

XV w.

Data śmierci

po 14 kwietnia 1514

Zawód, zajęcie

drukarz

Życiorys

edytuj

Jego nazwisko, jak i data urodzin, nie zachowały się[2][3]. Możliwe, że pochodził ze Śląska; prawdopodobnie kształcił się w Krakowie[1].

Po 1477 roku przebywał we Włoszech[2]. Jako drukarz rozpoczął pracę w Neapolu, w oficynie Macieja z Ołomuńca zwanego Morawianinem[1]. W 1489 lub 1490 roku, otrzymawszy zaproszenie, wyruszył wraz z innym pracownikiem oficyny, Niemcem Mainardem Ungutem, do Sewilli, gdzie obaj w 1490 roku założyli własną drukarnię[1]. Biorąc pod uwagę, iż nazwisko Unguta częściej pojawiało się na dokumentach związanych z płatnościami, możliwe, iż Stanisław zajmował się aspektami technicznymi pracy warsztatu, a Ungut skupiał się na administracji[3]. Pierwszą wspólną publikacją Stanisława i Unguta był traktat dominikanina Diego de Dezy pt. Defensiones Sancti Thomae ab impugnationibus Nicolai de Lyra magistrique Mathiae Doering propugnatoris sui, który ukazał się z datą 4 lutego 1491 roku[3]. Dzięki odwołaniu się do królowej Izabeli I i króla Ferdynanda Aragońskiego, drukarnia nie przerwała działalności nawet podczas powołań do wojska w związku z walkami z Emiratem Grenady[1].

Nakładem warsztatu ukazało się razem, w zależności od źródeł, siedemdziesiąt[3] lub osiemdziesiąt prac[2][1], w tym utwory takich autorów, jak Arystoteles, Jorge Manrique, Boecjusz czy Aegidius Colonna Romanus[1]. Publikowano je w języku hiszpańskim i łacińskim, a także katalońskim[1]. W 1495 roku wprowadzono ilustracyjne drzeworyty; ozdobione nimi publikacje były wysoko cenione[1]. Tego samego roku wydano słownik łacińsko-hiszpański Antonia de Nebrijy, a następnie m.in. Dekameron Giovanniego Boccaccia[1]. Stanisław podjął się pionierskich działań na polu druku nut; jako jedyny polski typograf XV w. dołączał partie wokalne do ksiąg liturgicznych[1].

Po śmierci Unguta, w drugiej połowie 1499 roku, Stanisław sam zarządzał drukarnią[1], wydając w pojedynkę 29 publikacji[3]. W 1502 roku, na prośbę arcybiskupa Francisca Jiméneza de Cisneros, przeniósł się do Alcalá de Henares, by tam założyć drukarnię[1][3]. Na miejscu wydał m.in. Vita Christi Ludolphusa de Saxonia, którą przełożono na polecenie królowej Izabeli I[1]. W pierwszej połowie 1503 roku osiadł na nowo w Sewilli, gdzie zaczął publikować wraz ze swoim wcześniejszym czeladnikiem, Jakubem Crombergerem, któremu rok później odstąpił drukarnię[1].

Śmierć Stanisława datuje się na okres po 14 kwietnia 1514 roku, w Sewilli[3].

W Sewilli znajduje się tablica pamiątkowa poświęcona Stanisławowi[1].

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e f g h i j k l m n o p q Joanna Róg, Stanisław Polak (Estanislao Polono, Estan Yolan), [w:] Internetowy Polski Słownik Biograficzny [online] [dostęp 2023-09-26] (pol.).
  2. a b c d Stanisław Polak, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-09-26].
  3. a b c d e f g Julián Martín Abad, Estanislao Polono [online], Real Academia de la Historia [dostęp 2023-09-26] (hiszp.).