Szymon Zabiełło (1750–1824)
Szymon Zabiełło herbu Topór (ur. 14 lutego 1750 w Czerwonym Dworze, zm. 30 sierpnia 1824[1]) – kasztelan miński w latach 1787–1783, generał lejtnant armii Wielkiego Księstwa Litewskiego, członek Sztabu Generalnego Wojska Wielkiego Księstwa Litewskiego w 1792 roku[2], członek patriotycznej opozycji, poseł na sejm grodzieński, członek konfederacji grodzieńskiej 1793 roku[3], członek Rady Nieustającej, przystąpił do insurekcji kościuszkowskiej na Litwie.
 Topór | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka |
Zofia Niemirowicz-Szczytt |
| Żona |
Barbara Zawisza |
| Odznaczenia | |
 
| |
Syn Antoniego i Zofii z Niemirowiczów-Szczyttów, córki kasztelana mścisławskiego Józefa. Brat Michała[4] i targowiczanina Józefa. Magnat litewski z okolic Kowna.
Ukończył Akademię Wojskową w Lunéville i służył w armii francuskiej. W 1780 został kawalerem Orderu Świętego Stanisława[5]. W 1787 roku razem z bratem Michałem przeszedł do Wojsk Polskich i od razu (24 czerwca 1788) został brygadierem 1 Brygady Kawalerii Narodowej Wielkiego Księstwa Litewskiego i generałem majorem komenderującym 2 Dywizji Litewskiej. Był członkiem konfederacji Sejmu Czteroletniego w 1788 roku[6]. W 1789 roku został odznaczony Orderem Orła Białego[7]. 30 sierpnia 1790 awansował do stopnia generała lejtnanta. W 1792 walczył z interwencją rosyjską. Stoczył zaciętą, ale przegraną bitwę pod Brześciem. Mimo dzielności osobistej okazał się ignorantem w sztuce dowodzenia na polu walki w warunkach narzuconych przez silniejszego i profesjonalnie dowodzonego nieprzyjaciela. Po kapitulacji króla próbował organizować partyzantkę na tyłach wroga, ale zrezygnował wobec jego przewagi. Poseł wołkowyski na rozbiorowy sejm grodzieński[8]. Należał do patriotycznej opozycji. Później utrzymywał kontakty ze sprzymierzeniem insurekcyjnym w Wilnie, ale był też członkiem wskrzeszonej przez targowiczan Rady Nieustającej. Po wybuchu insurekcji w Wilnie do niej przystąpił i czasowo pełnił funkcję adiutanta generała Jakuba Jasińskiego.
Po upadku powstania na Litwie wycofał się z życia publicznego.
Przypisy
edytuj- ↑ dane biograficzne na stronie Sejmu Wielkiego
- ↑ Ciąg dalszy Kalendarzyka narodowego i obcego na rok ... 1792 czyli II część, z konstytycyami od roku 1788 dnia 6 października do roku 1791 dnia 23 grudnia przez daty oznaczonemi, [1792], s. 546.
- ↑ Volumina Legum, t. X, Poznań 1952, s. 55.
- ↑ T.Żychliński, Złota Księga Szlachty Polskiej, Rocznik IV, Poznań 1882, s. 363-364
- ↑ Zbigniew Dunin-Wilczyński, Order Św. Stanisława, Warszawa 2006 s. 187.
- ↑ Dyaryusz Seymu Ordynaryinego Pod Związkiem Konfederacyi Generalney Oboyga Narodów W Warszawie Rozpoczętego Roku Pańskiego 1788. T. 1 cz. 1, [b.n.s]
- ↑ Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, 2008, s. 243.
- ↑ Jakob Johann Sievers, Jak doprowadziłem do drugiego rozbioru Polski, Warszawa 1992, s. 227.
Bibliografia
edytuj- H. P Kosk, Generalicja polska, t. 2, wyd.: Oficyna Wydawnicza "Ajaks", Pruszków 2001
Linki zewnętrzne
edytuj- Mowy Szymona Zabiełły w bibliotece Polona