Toshimichi Ōkubo
Toshimichi Ōkubo (jap. 大久保 利通 Ōkubo Toshimichi; ur. 10 sierpnia 1830 w Kagoshimie, zm. 14 maja 1878 w Tokio) – japoński mąż stanu, samuraj z Satsumy, jeden z trzech wielkich mężów restauracji Meiji. Jest uważany za jednego z twórców współczesnej Japonii.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
10 sierpnia 1830 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
14 maja 1878 |
Młodość
edytujŌkubo urodził się w 1830 r. w Kagoshimie (wówczas prowincja Satsuma, obecnie prefektura Kagoshima) jako najstarszy syn Juemona Ōkubo, niskiej rangi samuraja na służbie u Nariakiry Shimazu, daimyō Satsumy. Miał czworo rodzeństwa. Uczęszczał do lokalnej szkoły razem ze starszym o trzy lata Takamorim Saigō. W 1846 r. otrzymał stanowisko pomocnika archiwisty.
Samuraj z Satsumy
edytujNariakira Shimazu poznał się na zdolnościach młodego Ōkubo i w 1858 r. wyznaczył go na stanowisko zarządcy podatkowego. Po śmierci Nariakiry w sierpniu tego samego roku Ōkubo przyłączył się do spisku mającego na celu obalenie siogunatu Tokugawów. W przeciwieństwie do większości przywódców z Satsumy przedkładał koncepcję obalenia bakufu (tōbaku) ponad unię siogunatu z dworem cesarskim (kōbu-gattai), a ideę opozycji wobec siogunatu (hanbaku) ponad ruch "czcić cesarza, wypędzić barbarzyńców" (sonnō-jōi).
Afera Richardsona, wojna Satsumy z brytyjską Royal Navy (Satsu-Ei sensō), zakończona bombardowaniem Kagoshimy w 1863 r. oraz zamach stanu w Kioto z września tego samego roku, przekonały Ōkubo, że ruch tōbaku jest skończony. Skłoniło go to do działań w kierunku uformowania sojuszu skierowanego przeciw bakufu. W 1866 r. spotkał się z Takamorim Saigō i Takayoshim Kido (Kōinem Kido) z domeny Chōshū w celu zawarcia przymierza pomiędzy Chōshū a Satsumą (tzw. sojusz Satchō, Satsuma-Chōshū dōmei), stawiającego sobie za cel obalenie siogunatu Tokugawów.
Restauracja Meiji
edytujW dniu 3 stycznia 1868 r. połączone siły Satsumy i Chōshū zajęły Pałac Cesarski w Kioto i ogłosiły restaurację Meiji (Meiji-ishin, dosł. odnowa Meiji). Triumwirat Ōkubo, Saigō i Kido stworzył rząd tymczasowy. Ōkubo został ministrem spraw wewnętrznych, co dało mu kontrolę nad nominacjami lokalnych urzędników i nowo utworzoną służbą policyjną.
Z początku nowy rząd musiał opierać się na środkach finansowych płynących z ziem odebranych Tokugawom. W gestii Ōkubo leżało mianowanie urzędników na tych terenach. Na wakujące stanowiska wyznaczał głównie młodych ludzi, czasem swoich przyjaciół (np. Masayoshiego Matsukatę), częściej tych, którzy odbyli edukację w Ameryce lub Europie. Ōkubo wykorzystał władzę, jaką dawało mu stanowisko ministra, aby wspierać rozwój przemysłu, budowę dróg, mostów, portów etc., a więc tych dziedzin, od których reżim Tokugawów się uchylał.
Jako minister finansów Ōkubo przeprowadził reformę podatku ziemskiego w 1873 r. oraz wprowadził zakaz noszenia mieczy (haitō-rei) w 1876 r. Doprowadził również do oficjalnego zakończenia dyskryminacji najniższej, odizolowanej kasty eta[a]. W dziedzinie stosunków zagranicznych pracował nad rewizją traktatów nierównoprawnych, zawartych z państwami Zachodu przez bakufu i wziął udział w dyplomatycznej misji Tomomiego Iwakury[b] do Stanów Zjednoczonych i Europy w latach 1871–1873.
Zrozumiawszy, że Japonia w ówczesnym stanie nie mogła rywalizować z zachodnimi potęgami, Ōkubo wrócił do kraju 13 września 1873 r. i natychmiast przyjął twarde stanowisko, sprzeciwiając się inwazji na Koreę w reakcji na koreańską odmowę uznania cesarza Meiji. Wziął też udział w konferencji w Ōsace w nadziei przywrócenia zgody między członkami oligarchii Meiji.
Nie mógł jednak dojść do porozumienia z dawnym towarzyszem, Takamorim Saigō, co do drogi, którą powinna podążać Japonia. Saigō nabrał przekonania, że polityka modernizacji nowego rządu jest błędna i w 1877 r. stanął na czele rebelii wznieconej przez grupę samurajów z Satsumy (seinan-sensō, dosł. wojna na południowym zachodzie). Doszło do starcia z wojskami rządowymi. Jako minister spraw wewnętrznych, Ōkubo objął kontrolę nad armią i walczył przeciwko dawnemu przyjacielowi. Po stłumieniu rebelii wielu samurajów z Satsumy uznało Ōkubo za zdrajcę. 14 maja 1878 r. w drodze do Tokio Ōkubo został zamordowany przez Ichirō Shimadę i sześciu samurajów z Kanazawy.
Dziedzictwo
edytujPraprawnukiem Toshimichiego Ōkubo jest Tarō Asō, były premier Japonii (w latach 2008–2009).
Uwagi
edytuj- ↑ Kasta społeczna zajmująca się pracami "nieczystymi" (skażonymi śmiercią): pochówkiem ludzi, ubojem zwierząt, garbarstwem.
- ↑ Głównym celem misji było zapoznanie się z osiągnięciami Zachodu pod kątem dokonania szybkiej modernizacji Japonii. Delegacja odwiedziła m.in. Stany Zjednoczone, Londyn, Paryż, Brukselę, Sztokholm, Rzym, Wiedeń, Szwajcarię. Zapoznała się m.in. z: przemysłem, edukacją, instytucjami życia publicznego, kulturą i sztuką
Bibliografia
edytuj- Beasley W. G, The Rise of Modern Japan: Political, Economic and Social Change Since 1850, St. Martin's Press, 1990, ISBN 0-312-04078-4
- Iwata Masukazu, Okubo Toshimichi: The Bismarck of Japan, University of California Press, 1964, ASIN B000FFQUIG
- Jansen Marius B. and Gilbert Rozman, Japan in Transition: From Tokugawa to Meiji, Princeton University Press, 1986, ISBN 0-691-05459-2
- Haru Matsukata Reischauer, Samurai and Silk: A Japanese and American Heritage, Cambridge: Belknap Press of Harvard University Press, 1986, ISBN 0-674-78800-1, OCLC 12582732.
- R.H.P. Mason, J.G.Caiger, A History of Japan, Charles E. Tuttle Company, Tokyo 1977, 0221-000349-4615 ISBN 978-0-8048-2097-4
- Jolanta Tubielewicz, Historia Japonii, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław 1984, ISBN 83-04-01486-6
- Ewa Pałasz-Rutkowska, Japonia, Wydawnictwo TRIO, Warszawa 2004, ISBN 83-88542-84-2
- John Whitney Hall, Japonia od czasów najdawniejszych do dzisiaj, Krystyna Czyżewska-Madajewicz (tłum.), Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1979, ISBN 83-06-00205-9, OCLC 69506398.