Tymbark
Tymbark – wieś (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie limanowskim, w gminie Tymbark.
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
427 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2004) |
2700 |
| Strefa numeracyjna |
18 |
| Kod pocztowy |
34-650[2] |
| Tablice rejestracyjne |
KLI |
| SIMC |
0467531 |
Położenie na mapie gminy Tymbark  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu limanowskiego  | |
 49°43′46″N 20°19′31″E/49,729444 20,325278[1]
| |
| Strona internetowa | |
Tymbark uzyskał lokację miejską w 1353 roku, zdegradowany w 1896 roku[3]. Tymbark był miastem królewskim położonym w końcu XVI wieku w tenucie tymbarskiej w powiecie szczyrzyckim województwa krakowskiego[4]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.
Położenie
edytujZnajduje się niespełna 66 km na południowy wschód od Krakowa drogą przez Myślenice i Mszanę Dolną, oraz w odległości 10 km na zachód od Limanowej, oraz przy linii kolejowej Nowy Sącz – Chabówka i przy drodze krajowej nr 28 pomiędzy Limanową a Mszaną Dolną. Tymbark położony jest w centralnej części Beskidu Wyspowego. Zabudowania i pola Tymbarku znajdują się w dolinie rzeki Łososina i dolnej części uchodzącej do niej Słopniczanki, oraz na zboczach wzniesień: Paproć, Zęzów i Łopień[5].
Części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0467548 | Góry | część wsi |
| 0467554 | Kopana Droga | część wsi |
| 0467560 | Miasto | część wsi |
| 0467583 | Pasterniki | część wsi |
| 0467643 | Podlas | przysiółek |
| 0467590 | Podwisiołki | część wsi |
| 0467608 | Trawniki | część wsi |
| 0467614 | Węglarka | część wsi |
| 0467620 | Zawodzie | część wsi |
| 0467637 | Zęzów | część wsi |
Pochodzenie nazwy
edytujW roku 1353 na terenie dzisiejszego Tymbarku powstała parafia, erygowana przez króla Kazimierza Wielkiego, który następnie w roku 1357 lokował tu dla kolonistów niemieckich miasto Tannenberg. Pierwotna nazwa miasta (niem. „jodłowa góra”), jak i jego mieszkańcy ulegli następnie procesowi polonizacji.
Historia
edytujMiasto królewskie zostało założone przez Kazimierza III Wielkiego na prawie magdeburskim w 1353 roku[8]. Zasadźcą był Hanco Dives, syn Jana Bogacza[9]. Prawa miejskie Tymbark stracił w roku 1934.
W XIX w. kościele parafialnym w Tymbarku znajduje się zabytkowa sygnaturka „Katarzyna” z roku 1349, dzwon „Urban” z roku 1536, kamienna chrzcielnica z roku 1541 oraz XVII w. obraz świętej Anny Samotrzeć.
17 lipca 1929 prezydent Ignacy Mościcki odwiedził Tymbark[10].
W roku 1936 założono z inicjatywy nauczyciela Górskiej Szkoły Rolniczej w Łososinie Górnej, inż. Józefa Marka, Podhalańską Spółdzielnię Owocarsko-Warzywną, która dziś stanowi zakład przetwórstwa owocowego należący do Spółki Akcyjnej Tymbark.
Zabytki
edytujObiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[11].
- Ratusz (urząd gminy);
- zespół dworsko-pałacowy obejmujący dwór, oranżerię i park;
- cmentarz z I wojny światowej nr 365;
- kaplica grobowa rodziny Myszkowskich.
Inne zabytki
edytuj- Kapliczka na Górach;
- kamienna kapliczka z figurą św. Floriana;
- liczne zabytkowe kapliczki i figurki;
- kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny.
Sport
edytuj- Klub Sportowy Harnaś Tymbark – piłkarski klub sportowy założony 24 października 1949 roku przy Podhalańskiej Spółdzielni Owocarskiej; obecnie w klasie A. barwy żółto - zielone[12].
Ludzie związani z Tymbarkiem
edytujZobacz też
edytuj- Miejscowości w Polsce pozbawione praw miejskich
- Tymbark (przedsiębiorstwo), producent soków.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 142090
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1311 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 78–79.
- ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 95.
- ↑ Geoportal. [dostęp 2012-01-10].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ Anna Berdecka, Nowe lokacje miast królewskich w Małopolsce w latach 1333–1370 : chronologia i rozmieszczenie, w: Przegląd Historyczny, T. 65 (1974), z. 4, tabela 1 po s. 617.
- ↑ „Hanco Dives, mieszcznin sądecki, syn Jana Bogacza, w roku 1340 jest nazwany „locator villarum super Fluvium dictum Biała” i on lokuje w tym roku Grybów czy Tymbark.”, [w:] Rocznik krakowski, 1913, tomy 15-16 str. 82.
- ↑ W rocznicę wydarzenia: Tymbark i Jodłownik na prezydenckim szlaku. Wizyta i spotkanie mieszkańców z prof. Ignacem Mościckim w 1929 r. – Tymbark.in [online], 18 lipca 2020 [dostęp 2024-01-07] (pol.).
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-12-05].
- ↑ Witaj na oficjalnej stronie KS Harnaś Tymbark - KS Harnaś Tymbark [online], kstymbark.pl [dostęp 2024-04-26] (pol.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Gmina Tymbark
- Tymbark, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 705.
