Wiedza o społeczeństwie

humanistyczny przedmiot szkolny

Wiedza o społeczeństwie (często zapisywana skrótowo, i tak też wymawiana, jako WoS forma zalecana przez poradnię językową PWN[1] a także WOS i wos.[2]) – przedmiot z zakresu edukacji obywatelskiej oraz edukacji z nauk społecznych obejmujący zagadnienia społeczne, polityczne, prawne i międzynarodowe.

Prekursorem WoS-u po odzyskaniu przez Polskę niepodległości był przedmiot: Nauka o Polsce Współczesnej (realizowany 4 godziny w cyklu w VII klasie szkoły powszechnej), a spośród podręczników dopuszczonych przez MWRiOP najliczniej wydawany był podręcznik Ludomira Sawickiego i Heleny Witkowskiej[3]. W wyniku reformy edukacji ministra Janusza Jędrzejewicza treści przedmiotu w szkole powszechnej oraz w gimnazjum podzielono między historię a geografię[4], natomiast w liceum ogólnokształcącym przedmiot nosił nazwę: Zagadnienia Życia Współczesnego[5] (4 godziny w cyklu). Po II wojnie światowej przedmiot nosił pierwotnie nazwę: Nauka o Polsce i Świecie Współczesnym[6]. Po wielokrotnych zmianach nazw od lat 80. XX wieku przedmiot funkcjonuje jako WoS - do reformy systemu oświaty z 1999 roku nauczany był w VII i VIII klasie ośmioklasowej szkoły podstawowej (2 godziny w cyklu) oraz w szkole ponadpodstawowej (2 godziny w cyklu w LO i 1 w pozostałych szkołach ponadpodstawowych).

W wyniku reformy edukacji ministra Mirosława Handkego w gimnazjach (3 godziny w cyklu) podstawa programowa była podzielona na część związaną z edukacją obywatelską oraz blok zagadnień ekonomicznych i blok zagadnień rodzinnych. W szkole ponadgimnazjalnej pierwotnie dotyczył edukacji obywatelskiej oraz edukacji z zakresu nauk społecznych (2 godziny w cyklu), ale bez nauk ekonomicznych, które zostały ujęte w przedmiocie podstawy przedsiębiorczości. W wyniku reformy edukacji zrealizowanej przez minister Katarzynę Hall w gimnazjum wyeliminowano z zagadnień przedmiotu treści wychowania do życia w rodzinie, natomiast zostały w nim treści z bloków: Społeczeństwo, Polityka, Stosunki Międzynarodowe i Gospodarka (wówczas przedmiot nauczany 2 godziny w cyklu). W szkołach ponadgimanzjalnych realizowano natomiast w nauczaniu obowiązkowym wyłącznie treści bloku Prawo (1 godzina w cyklu), natomiast w zakresie rozszerzonym (do wyboru) w liceach i technikach treści 4 bloków: Społeczeństwo, Polityka, Prawo i Stosunki Międzynarodowe (przedmiot nauczany przez 6 godzin w cyklu)[7].

W wyniku reformy minister Anny Zalewskiej w nauczaniu obowiązkowym w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych (po 2 godziny w cyklu) realizowane są treści 4 bloków: Człowiek i Społeczeństwo, Państwo i Polityka, Prawo i Prawa Człowieka, Stosunki Międzynarodowe. W liceach i technikach można wybrać przedmiot w zakresie rozszerzonym - nauka trwa 8 godzin w cyklu i dotyczy także 4 wskazanych bloków[8]. Obecnie podstawa programowa z WoS-u poza edukacją obywatelską zawiera głównie treści nauk społecznych, przede wszystkim nauk o polityce i administracji, nauk prawnych i nauk socjologicznych (oraz w mniejszym stopniu - z tej dziedziny - nauk o komunikacji społecznej i mediach, a także psychologii, a w przypadku nauk humanistycznych najliczniej reprezentowane treści to treści z zakresu nauk o kulturze i religii)[8]. Błędne i stereotypowe jest zatem określanie przedmiotu jako znacząco powiązanego z humanistycznym przedmiotem historia.

Wiedza o społeczeństwie w zakresie podstawowym została we wrześniu 2022 r. zastąpiona przez historię i teraźniejszość w klasach I i II szkół ponadpodstawowych[9]. Jednak jest ona cały czas nauczana w zakresie rozszerzonym, a także można z niej zdawać maturę[10].

Z tym tematem związana jest kategoria: Polscy nauczyciele wiedzy o społeczeństwie.

Przypisy

edytuj
  1. wiedza o społeczeństwie - Poradnia językowa PWN. sjp.pwn.pl. [dostęp 2017-01-15].
  2. Wielki słownik ortograficzny PWN, 2016
  3. Nauka o Polsce współczesnej: podręcznik dla 7. stopnia szkoły powszechnej. polona.pl.
  4. Program nauki w publicznych szkołach powszechnych trzeciego stopnia z polskim językiem nauczania (tymczasowy). polona.pl.
  5. Program nauki (tymczasowy) w państwowym liceum ogólnokształcącym z polskim językiem nauczania. Zagadnienia życia współczesnego.
  6. Nauka o Polsce i świecie współczesnym : programy nauki w gimnazjach i liceach ogólnokształcących. polona.pl.
  7. Tom 4. Edukacja historyczna i obywatelska w szkole podstawowej, gimnazjum i liceum: historia i społeczeństwo, historia, wiedza o społeczeństwie, podstawy przedsiębiorczości, ekonomia w praktyce, wychowanie do życia w rodzinie, etyka, filozofia. cke.gov.pl.
  8. a b [https://cke.gov.pl/images/_EGZAMIN_MATURALNY_OD_2023/podstawa_programowa/wiedza-o-spoleczenstwie.pdf Podstawa programowa kształcenia ogólnego z komentarzem. Szkoła ponadpodstawowa: liceum ogólnokszałcące, technikum oraz branżowa szkoła I i II stopnia. Wiedza o społeczeństwie]. cke.gov.pl.
  9. Historia i teraźniejszość zamiast wiedzy o społeczeństwie w zakresie podstawowym – nowy przedmiot w szkołach ponadpodstawowych od 1 września 2022 r. - Ministerstwo Edukacji i Nauki - Portal Gov.pl. Ministerstwo Edukacji i Nauki. [dostęp 2022-07-09].
  10. MEiN: Od 1 września 2022 roku „Historia i teraźniejszość” zastąpi w szkołach średnich WOS w zakresie podstawowym [online], Głos Nauczycielski, 9 listopada 2021 [dostęp 2023-10-19] (pol.).