Wiktor Feliks Szokalski
Wiktor Feliks Szokalski (ur. 15 grudnia 1811 w Warszawie, zm. 6 stycznia 1891 tamże) – polski lekarz okulista, naczelny lekarz Instytutu Oftalmicznego, uznawany za ojca polskiej okulistyki[1]; propagator ewolucjonizmu, badacz marzeń sennych.
 Wiktor Feliks Szokalski (1884) | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytuj30 września 1828 roku po ukończeniu Liceum Warszawskiego zapisał się na Wydział Lekarski Uniwersytetu Warszawskiego.
Mając 19 lat i będąc na trzecim roku studiów (3 kurs) wziął udział w powstaniu listopadowym. Był żołnierzem Gwardii Honorowej, a później podlekarzem 13 i 17 pułku piechoty liniowej. Odznaczony został Złotym Krzyżem Virtuti Militari. Klęska powstania zmusiła go do przekroczenia granicy pruskiej wraz z korpusem Rybińskiego. Pozostał za granicą i kontynuował studia medyczne na Uniwersytecie w Gießen w Wielkim Księstwie Hesji, gdzie uzyskał w 1834 roku tytuł doktora medycyny, chirurgii i akuszerii. Studia kontynuował na Uniwersytecie w Heidelbergu i Würzburgu do roku 1836. W 1837 przeniósł się do Paryża (prawo niemieckie zabraniało praktyki lekarskiej cudzoziemcom).
W Paryżu został asystentem profesora Jules′a Sichela w jego prywatnej klinice. W celu potwierdzenia dyplomu niemieckiego musiał również studiować i uzyskać tytuł doktora medycyny na uczelni francuskiej.
Od 1840 wykładał oftalmologię. W 1844 został lekarzem dobroczynności w VII okręgu Paryża. Pisał artykuły naukowe do czasopism francuskich i niemieckich. Udzielał się również jako pisarz polityczny w „Trzecim Maja”.
W Paryżu ożenił się z Niemką i zbliżył ze środowiskiem niemieckich lekarzy. Jako urodzony społecznik założył wkrótce towarzystwo lekarzy niemieckich (polskie środowisko naukowe było niewielkie i trudne do zorganizowania). Został jego pierwszym przewodniczącym.
Sytuacja materialna Szokalskiego nie była zbyt dobra i zmusiło go to do wyjazdu i pracy na francuskiej prowincji. W 1847 roku objął kierownictwo szpitala w Alice Sainte Reine w Burgundii, pracując jednocześnie na stanowisku lekarza kolei żelaznych linii Paryż – Lyon. Nadal pozostawał w kontakcie z polską emigracją, a zwłaszcza ze stronnictwem księcia Adama Czartoryskiego i w 1848 wyjechał z jego ramienia z misją polityczną do Nadrenii.
Jego praca naukowa i sława w środowisku lekarskim spowodowały, że w 1850 roku wydział lekarski Uniwersytetu Jagiellońskiego powołał go na świeżo utworzoną katedrę oftalmologii. Władze austriackie nie zatwierdziły tej nominacji.
W 1853 roku uzyskał zgodę na powrót do Warszawy. Musiał jednak zdać egzaminy potwierdzające jego wykształcenie medyczne. Rada Lekarska Królestwa przyznała mu stopień doktorski a Instytut Oftalmiczny zatrudnił jako lekarza konsultanta. Wkrótce został lekarzem etatowym, a w 1858 roku lekarzem naczelnym. Rok wcześniej został sekretarzem Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego i pełnił tę funkcję aż do śmierci.
Był wykładowcą fizjologii w Akademii Medyko-Chirurgicznej w Warszawie w 1859 roku[2].
W latach 1861–1863 opublikował w 2 tomach monumentalną, liczącą blisko tysiąc stron książkę, Fantazyjne objawy zmysłowe, która pozwala zaliczać go do prekursorów koncepcji nieświadomości[3].
Był utożsamiany ze starszą szkołą w obrębie polskiej szkoły filozofii medycyny. Podobnie jak Henryk Hoyer ówczesną filozofię medycyny traktował jako antymetafizyczną reakcję pozytywistyczną i specyficzną filozofię przyrody[4].
W latach 1880–1891 był członkiem honorowym Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk[5].
Pogrzeb Wiktora Szokalskiego odbył się 10 stycznia 1891 roku i wyruszył na cmentarz Powązkowski (kwatera 20-3-21/22)[6] z kościoła św.Aleksandra.
Wybrane prace
edytuj- Fantazyjne objawy zmysłowe. T. 1. Sny, widma i przywidzenia. Kraków: Księgarnia D. E. Friedleina, 1861.
- Fantazyjne objawy zmysłowe. T. 2. Senne marzenia. Kraków: Księgarnia D. E. Friedleina, 1863.
- Stanowisko naukowe Ciołka (Witelliona) w średniowiecznej optyce. „Ateneum”, 1877
- Początek i rozwój umysłowości w przyrodzie. Warszawa: Księgarnia E. Wendego i Sp., 1885.
Przypisy
edytuj- ↑ Iłowiecki 1981 ↓, s. 194.
- ↑ Szkoła Główna Warszawska 1862-1869. T. 1 : Wydział filologiczno-historyczny, Kraków 1900, s. 20.
- ↑ Bartłomiej Dobroczyński: Idea nieświadomości w polskiej myśli psychologicznej przed Freudem. Kraków: Universitas, 2005, s. 294; s. 169 i n. ISBN 83-242-0539-X.
- ↑ J. Zamojski, Dlaczego wciąż warto badać polską myśl filozoficzno-lekarską, [w:] Polska szkoła filozofii medycyny. Przedstawiciele i wybrane teksty źródłowe, pod redakcją Michała Musielaka i Jana Zamojskiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań 2010, s. 14.
- ↑ Bolesław Erzepki: Spis członków Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu. Poznań, 1896, s. 4.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: SZOKALSCY I KOLITOWSCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-02-22].
Bibliografia
edytuj- Maciej Iłowiecki: Dzieje nauki polskiej. Warszawa: Interpress, 1981. ISBN 83-223-1876-6.
- Stanisław Szenic, Cmentarz Powązkowski 1891-1918: zmarli i ich rodziny, wyd. 1, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1983, ISBN 83-06-00921-5, OCLC 11676051.
- Polska szkoła filozofii medycyny. Przedstawiciele i wybrane teksty źródłowe, pod redakcją Michała Musielaka i Jana Zamojskiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań 2010.
- Teresa Rzepa: Szokalski Wiktor Feliks. W: Słownik psychologów polskich. Elwira Kosnarewicz, Teresa Rzepa, Ryszard Stachowski (red.). Poznań: Instytut Psychologii UAM, 1992, s. 185–186.
Linki zewnętrzne
edytuj- Szokalski, Wiktor Feliks (1811-1891). Katalog elektroniczny Biblioteki Narodowej. [dostęp 2016-11-15].
- Publikacje Wiktora Feliksa Szokalskiego w bibliotece Polona