Wikipedia

Wilhelm Kasprzykiewicz

oficer dyplomowany Wojska Polskiego

Wilhelm Jakub Kasprzykiewicz[1] (ur. 5 lipca 1896 w Nowym Sączu, zm. wiosną 1940 w Katyniu) – podpułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, uczestnik czterech wojen, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.

Wilhelm Kasprzykiewicz
Ilustracja
podpułkownik dyplomowany piechoty podpułkownik dyplomowany piechoty
Data i miejsce urodzenia

5 lipca 1896
Nowy Sącz, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

wiosna 1940
Katyń, RFSRR, ZSRR

Przebieg służby
Lata służby

1914–1940

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Błękitna Armia
Wojsko Polskie

Formacja

Legiony Polskie

Jednostki

2 Pułk Piechoty
20 Pułk Piechoty Austro-Węgier
47 Pułk Strzelców Kresowych
48 Pułk Piechoty Strzelców Kresowych
53 Pułk Piechoty Strzelców Kresowych
2 Dywizja Piechoty Legionów
11 Karpacka Dywizja Piechoty
78 Pułk Piechoty
23 Górnośląska Dywizja Piechoty
Armia „Prusy”
DOK III

Stanowiska

dowódca plutonu
dowódca kompanii
dowódca batalionu
oficer sztabu armii

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-ukraińska
wojna polsko-bolszewicka (Bitwa Warszawska, bitwa pod Ossowem)
II wojna światowa (kampania wrześniowa)

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941) Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Srebrny Krzyż Zasługi (II RP) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Odznaka Pamiątkowa Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych

Życiorys

edytuj

Syn Antoniego[2][3] (kolejarz, zmarł w styczniu 1939[4]) i Kunegundy[3] (bądź Katarzyny[2]) z Mordarskich. Miał siostrę Marię[4]. W rodzinnym mieście uczęszczał do szkoły powszechnej[5], a od 1907 do tamtejszego I Gimnazjum[3]. Podczas nauki szkolnej działał w harcerstwie i Związku Strzeleckim[5]. Za kontakty ze Związkiem Strzeleckim groziła mu relegacja ze szkoły. Po anonimowym donosie do władz szkolnych zmuszony był ograniczyć swoje ćwiczenia w Związku Strzeleckim[6].

Po wybuchu I wojny światowej tuż po ukończeniu 18 roku życia wstąpił do Legionów Polskich[5]. Służył w 13 kompanii 2 pułku piechoty[2][3]. W 1915 zdał maturę w Pradze[5], po czym został wcielony do c. i k. armii, a po ukończeniu szkoły oficerskiej w Opawie[5] i służył w 20 pułku piechoty. Jako chorąży brał udział w walkach na frontach rosyjskim i włoskim; na froncie włoskim trafił do niewoli włoskiej w 1917[3][5]. Odzyskał wolność 20 listopada 1918[5]. Wówczas wstąpił do 2 pułku piechoty im. Tadeusza Kościuszki we Włoszech[5], zaś w 1919 w 5 pułku Strzelców Podhalańskich Armii Polska we Francji[3].

Wraz z tym wojskiem powrócił do ojczyzny i wstąpił do Wojska Polskiego. Został mianowany podporucznikiem piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[3]. Uczestniczył w wojnie polsko-ukraińskiej. W 1919 awansował do stopnia porucznika. Podczas wojny polsko-bolszewickiej służył w 47 pułku Strzelców Kresowych pełniąc funkcję dowódcy plutonu[5], dowódcy 12 kompanii w trakcie Bitwy Warszawskiej 1920[2], zaś we wrześniu 1920 dowódcy III batalionu[3]. Otrzymał Order Virtuti Militari za swoje czyny dowódcze kompanią z 13 sierpnia 1920, gdy w trakcie bitwy pod Ossowem po utraceniu pola przez stronę polską dokonał wraz ze swoją 12 kompanią kontrataku, w wyniku którego wojska nieprzyjacielskie zostały wyparte z rejonu od Wołomina do Leśniakowizny[3][5][7].

3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 1840. lokatą w korpusie oficerów piechoty, a jego oddziałem macierzystym był nadal 6 Pułk Strzelców Podhalańskich[8]. W latach 1923–1924 pełnił służbę w Dowództwie 11 Dywizji Piechoty w Stanisławowie na stanowisku II oficera sztabu, pozostając oficerem nadetatowym 53 Pułku Piechoty w Stryju[9]. Tymczasowo studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego[4]. W marcu 1924 został przeniesiony do 48 pułku piechoty Strzelców Kresowych w Stanisławowie[10][11]. W 1928 ponownie w Dowództwie 11 Dywizji Piechoty[12]. Następnie został oficerem 78 pułku piechoty w Baranowiczach[3]. W latach 1929–1931 był słuchaczem Kursu Normalnego Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. W międzyczasie (27 stycznia 1930 roku) awansował do stopnia majora ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1930 roku i 94. lokatą w korpusie oficerów piechoty[13]. 1 września 1931 roku, po ukończeniu kursu i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera dyplomowanego, został przydzielony do Dowództwa 23 Dywizji Piechoty w Katowicach na stanowisko szefa sztabu[14][15]. 26 stycznia 1934 roku otrzymał przeniesienie do składu osobowego Inspektora Armii generała dywizji Tadeusza Piskora na stanowisko oficera sztabu[16]. W 1937 roku został mianowany kierownikiem referatu[2] wydziału ogólnego w Dowództwa Okręgu Korpusu nr III w Grodnie[3][5][4]. Na stopień podpułkownika został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1938 roku i 39. lokatą w korpusie oficerów piechoty[17].

Kampanię wrześniową odbył w Sztabie Armii „Prusy” na stanowisku szefa oddziału IV[2][3]. Do 23 września 1939[3] uczestniczył w walkach wojny obronnej z ich zakończeniem w rejonie Tomaszowa Lubelskiego[5]. Podczas usiłowania przejścia na obszar Węgier został zatrzymany przez Niemców i trafił do niewoli niemieckiej. Był osadzony w tymczasowym obozie jenieckim w Radomiu[3] (przebywał tam jeszcze na początku listopada 1939[4]). Stamtąd został przekazany przez Niemców stronie sowieckiej. Przyczyna oddania sowietom jego osoby przez Niemców nie została wyjaśniona[3][4].

Został osadzony w obozie w Kozielsku, gdzie przebywał wraz z oficerami polskimi wziętymi do niewoli sowieckiej po agresji ZSRR na Polskę. Po 4 kwietnia 1940[3] został przetransportowany do Katynia i rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940.

Został pochowany w lesie katyńskim, gdzie w 1943 jego ciało zidentyfikowano podczas ekshumacji prowadzonych przez Niemców pod numerem 25[18]. Przy zwłokach Wilhelma Kasprzykiewicza zostały odnalezione: listy oraz wizytówka[19]. Obecnie spoczywa na terenie otwartego 28 lipca 2000 Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu.

Wilhelm Kasprzykiewicz był kawalerem[3][2].

5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło awansował go pośmiertnie do stopnia pułkownika[20]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[21].

Ordery i odznaczenia

edytuj

Upamiętnienie

edytuj

W Nowym Sączu Wilhelm Kasprzykiewicz został upamiętniony w sposób symboliczny na cmentarzu w części osiedle Helena oraz został wymieniony wraz z innymi uhonorowanymi na tablicy pamiątkowej ofiar zbrodni katyńskiej związanych z Sądecczyzną, ustanowionej 16 maja 1992 w kościele św. Kazimierza[24].

W ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia” został zasadzone Dęby Pamięci honorujące Wilhelma Kasprzykiewicza: przy Zespole Szkół w Dziadkowicach[25] oraz 15 kwietnia 2012 przy Szkole Podstawowej w Majdanie[26].

15 sierpnia 2014, w 94. rocznicę bitwy warszawskiej, na Cmentarzu Poległych w Bitwie Warszawskiej w Ossowie została odsłonięta w Ossowie tablica upamiętniająca ośmiu dowódców polskich oddziałów uczestniczących w walkach, którzy w 1940 zostali ofiarami zbrodni katyńskiej; upamiętnieni zostali gen. dyw. Stanisław Haller, gen. dyw. Henryk Minkiewicz, gen. dyw. Leonard Skierski, gen. bryg. Bronisław Bohaterewicz, gen. bryg. Kazimierz Łukoski, gen. bryg. Mieczysław Smorawiński, płk dypl. Stefan Kossecki, ppłk. Wilhelm Kasprzykiewicz[27][28].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 1 czerwca 1935 roku, s. 61, sprostowano imię z „Wilhelm” na „Wilhelm Jakub”.
  2. ↑ a b c d e f g h Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Katyń. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2000. s. 254. [dostęp 2015-03-04].
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Wykaz Legionistów ↓.
  4. ↑ a b c d e f Marek Bartosik: Niemcy wydali go Sowietom na zatracenie. polskatimes.pl, 8 kwietnia 2010. [dostęp 2015-03-04].
  5. ↑ a b c d e f g h i j k l m K. Banaszek, W. K. Roman, Z. Sawicki: Kawalerowie orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich. Warszawa: 2000, s. 127.
  6. ↑ Szymon Nowak, Wilhelm Jakub Kasprzykiewicz, Warszawa: IPN, 2020, s. 6.
  7. ↑ Bój pod Ossowem. rok1920.pl. [dostęp 2015-03-04].
  8. ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 69.
  9. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 99, 275, 421.
  10. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 14 marca 1924 roku, s. 121.
  11. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 240, 364.
  12. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 132, 198.
  13. ↑ a b c Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 37.
  14. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 23 października 1931 roku, s. 322.
  15. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 491.
  16. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 26 stycznia 1934 roku, s. 8.
  17. ↑ Rybka i Stepan 2004 ↓, s. 418.
  18. ↑ Katyń według źródeł niemieckich – 1943 r.. stankiewicze.com. [dostęp 2015-03-04].
  19. ↑ Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Warszawa: Alfa, 1989, s. 76. ISBN 83-7001-294-9.
  20. ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
  21. ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. policja.pl. [dostęp 2015-03-04].
  22. ↑ M.P. z 1934 r. nr 64, poz. 97 „za zasługi na polu wyszkolenia wojska”.
  23. ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 636 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
  24. ↑ Nowy Sącz – tablica katyńska. miejscapamiecinarodowej.pl. [dostęp 2015-03-04].
  25. ↑ Wilhelm Kasprzykiewicz. Stowarzyszenie Parafiada. [dostęp 2019-02-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-22)].
  26. ↑ Dąb pamięci w Majdanie. Urząd Miejski w Wołominie. [dostęp 2019-02-22].
  27. ↑ Odsłonięcie w Ossowie popiersi gen. Andrzeja Błasika i abp. Mirona Chodakowskiego. blogpress.pl/, 18 sierpnia 2015. [dostęp 2015-03-04].
  28. ↑ Piotr Czartoryski-Sziler. naszdziennik.pl/, 16 sierpnia 2015. [dostęp 2015-03-04].

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wilhelm_Kasprzykiewicz&oldid=75064313”