Zygmunt Zaklika Czyżowski
Zygmunt Zaklika Czyżowski herbu Topór (ur. w XVI wieku – zm. 1585) – kasztelan połaniecki (1574-76)[1], kasztelan bełski w latach 1576–1584[2], kilkakrotnie poseł na sejm, dworzanin i sekretarz króla Zygmunta Augusta.
 Topór | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data urodzenia | |
| Data śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka |
Dorota z Michowa |
| Żona |
Anna Koniecpolska |
| Dzieci |
Jan, Anna, zmarli w dzieciństwie |
Syn Stanisława Zakliki Czyżowskiego h. Topór, kasztelana połanieckiego i założyciela Zaklikowa oraz Doroty z Michowa[3].
Przodkowie i dziedzictwo
edytujNależał do starej rodziny szlacheckiej Zaklików, której początki sięgają XIII wieku[3]. Należał do gałęzi rodu piszącej się "Zaklika z Czyżowa" lub "Czyżowski", jako że odziedziczyli w ziemi sandomierskiej dobra możnej rodziny Czyżowskich. Jego ojciec, Stanisław Zaklika był dziedzicem sporych dóbr, które podzielił między swoich czterech synów: Zygmunta, Mikołaja, Hieronima i Stanisława. Zygmuntowi, jako najstarszemu przypadły dobra zdziechowickie, które to dobra jego ojciec wzbogacił znacznie zakładając przed śmiercią rodowe miasto o nazwie Zaklików.
Kariera
edytujMłode lata Zygmunt spędził za granicą jak to ówcześnie mawiano, "na naukach". Był między innymi w Niemczech, Włoszech i Francji[3]. Po powrocie do kraju posłował na Węgrzech, gdzie wielu Polaków służyło wówczas u boku młodego Jana Zygmunta Zápolyi, siostrzeńca króla Zygmunta Augusta. Gdy wrócił z Węgier, kilkukrotnie posłował na sejmie, został też dworzaninem i sekretarzem królewskim. Po śmierci ojca w 1566 odziedziczył dobra zdziechowickie wraz z Zaklikowem. W Zaklikowie w roku 1576 wybudował swą siedzibę – kamienno-drewniany zamek, który został zniszczony dopiero na początku XVIII wieku, w czasie wielkiej wojny północnej. Dziś w tym miejscu znajduje się kamienny „zamek” odbudowany na fundamentach oryginalnego w latach 60. XX wieku. Także przy poparciu Zygmunta w Zaklikowie powstał około 1580 roku drewniany kościół pw. św. Anny.
Poseł na sejm konwokacyjny 1573 roku z województwa sandomierskiego, podpisał akt konfederacji warszawskiej 1573 roku[4]. W trakcie elekcji po śmierci ostatniego z Jagiellonów był wśród zwolenników Henryka Walezgo, za co został wynagrodzony wakującą po ojcu kasztelanią połaniecką i wszedł dzięki temu w skład Senatu (1574). Poseł na sejm koronacyjny 1574 roku z ziemi chełmskiej[5]. Po ucieczce Walezego i ogłoszeniu bezkrólewia poparł, podobnie jak większość senatorów najpierw kandydaturę cesarską[6]. W 1575 roku podpisał elekcję Maksymiliana II Habsburga[7]. Później w obliczu sprzeciwu wobec Habsburgów głosował za Stefanem Batorym dzięki czemu już na sejmie koronacyjnym 1576 roku awansował na kasztelana bełskiego. W tym też czasie posłował do księcia brzeskiego Jerzego II by pertraktować zwolnienie swego krajana Andrzeja Górki[8], który na rozkaz cesarski został uwięziony jako poseł i zwolennik kandydatury Stefana Batorego[9]. Zmarł w roku 1585 i ponieważ nie zostawił spadkobiercy jego posiadłości wraz z Zaklikowem wykupił z rąk jego braci Marcin Gniewosz z Dalewic[10].
Rodzina i potomkowie
edytujOżenił się z Anną Koniecpolską, córką Stanisława Przedbora Koniecpolskiego, wdową po Adamie Ocieskim. Anna urodziła mu syna Jana i córkę Annę, ale obydwoje zmarli w dzieciństwie[9].
Przypisy
edytuj- ↑ Spis kasztelanów połanieckich. [dostęp 2011-02-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-10-10)].
- ↑ Urzędnicy województwa sandomierskiego XVI-XVIII wieku. Spisy". Oprac. Krzysztof Chłapowski i Alicja Falniowska-Grabowska. Kórnik 1993, s. 175.
- ↑ a b c Bartosz Paprocki, Jan Kazimierz Turowski: Herby rycerstwa polskiego przez Bartosza Paprockiego zebrane i wydane r. p. 1584. Kraków: Wydawnictwo Biblioteki Polskiej, 1858, s. 97-98.
- ↑ Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 212.
- ↑ Rafał Jaworski, Spis posłów koronnych na sejm koronacyjny w 1574 roku, w: Kwartalnik Historyczny, Rocznik CXXIV, 2017, 2, s. 308.
- ↑ Jan Albertrandy, Edward Raczyński, Kazimierz Józef Turowski: Panowanie Henryka Walezyusza i Stefana Batorego, królów polskich. „Czas”, 1861, s. 57.
- ↑ Uchańsciana czyli Zbiór dokumentów wyjaśniających życie i działalność Jakóba Uchańskiego arcybiskupa gnieźnieńskiego, legata urodzonego, Królestwa Polskiego Prymasa i Pierwszego Księcia, +1581. T. 2, Warszawa 1885, s. 313.
- ↑ Andrzej Górka był właścicielem dóbr szczebrzeszyńskich położonych podobnie jak Zaklików Zygmunta Zakliki w południowej Lubelszczyźnie
- ↑ a b Kasper Niesiecki, Jan Nepomucen Bobrowicz: Herbarz polski Kaspra Niesieckiego S. J. T. 10. Lipsk: Breitkopf i Haertel, 1845, s. 31.
- ↑ Zaklików. Gminny portal internetowy. [dostęp 2011-02-18]. (pol.).