Indeks:Polski - Regionalizmy łódzkie

Słowa charakterystyczne tylko dla Łodzi

angielka – długa bułka pszenna
bałuciarz – 1. mieszkaniec Bałut; 2. chuligan
bałuciara – 1. mieszkanka Bałut; 2. prostaczka; 3. rodzaj czapki z daszkiem, kaszkiet
bigiel – 1. deptak, tłoczne miejsce^[1]; 2. zamknięta dla ruchu część ulicy Piotrkowskiej w Łodzi^[1]
brzuszek – surowy boczek
chechłać – ciąć tępym nożem
czarne – rodzaj krwistej kiełbasy
dziad – kapuśniak z ziemniakami
famuła, famułka – dom familijny odpowiednik śląskiego familoka
galante - duże, dużo
krańcówka – koniec linii tramwajowej lub autobusowej
lajpo - krwiak pod okiem
migawka – bilet okresowy
remiza – zajezdnia tramwajowa
siaja – coś podłej jakości, byle co
siajowy – podłej jakości, niewiele wart
spinacz – spinka do włosów
towar – tkanina
żulik – chleb turecki z rodzynkami

Popularne nazwy miejsc w Łodzi

Abramka – ul. Edwarda Abramowskiego^[2] zob. też ulica Edwarda Abramowskiego w Łodzi w Wikipedii
Andrzeja – ul. Andrzeja Struga, dawniej św. Andrzeja; zob. też ulica Andrzeja Struga w Łodzi w Wikipedii
Bałuciak, Bałuciok – Rynek Bałucki
Botanik – Łódzki Ogród Botaniczny; zob. też Łódzki Ogród Botaniczny w Wikipedii
Buła – Biblioteka Uniwersytetu Łódzkiego (BUŁ); zob. też Biblioteka Uniwersytetu Łódzkiego w Wikipedii
Dubojsi – ul. Stanisława Dubois
Górniak – Górny Rynek, obecnie Hala Targowa Górniak
Kochanówka, Kochanówek – szpital psychiatryczny w Kochanówce; zob. też Szpital im. Józefa Babińskiego w Łodzi w Wikipedii
Limanka – ul. Bolesława Limanowskiego^[2] zob. też ulica Bolesława Limanowskiego w Łodzi w Wikipedii
Lumumbowo – nazwa osiedla akademickiego Uniwersytetu Łódzkiego; zob. też Lumumbowo w Wikipedii
Manu, Manufa – Centrum Handlowe Manufaktura; zob. też Manufaktura (Łódź) w Wikipedii
Park Śledzia – Park Staromiejski; zob. też Park Staromiejski w Łodzi w Wikipedii
Pietryna – ul. Piotrkowska; zob. też ulica Piotrkowska w Wikipedii
Przesiadkowo - dworzec tramwajowy na ulicy Piłsudskiego, zwany także Stajnią Jednorożców; zob. też Dworzec Tramwajowy Centrum w Wikipedii
Skrzyżowanie Marszałków, Marszałki – skrzyżowanie al. marszałka J. Piłsudskiego i al. marszałka E. Śmigłego-Rydza; zob. też Aleja marsz. Józefa Piłsudskiego w Łodzi w Wikipedii; zob. też Aleja marsz. Edwarda Śmigłego-Rydza w Łodzi w Wikipedii
Wieża Babel – Studium Języka Polskiego dla Cudzoziemców wraz z akademikiem; zob. też Studium Języka Polskiego dla Cudzoziemców Uniwersytetu Łódzkiego w Wikipedii
Wodniak – Plac Zwycięstwa w Łodzi, poprzednio noszący nazwę Wodny Rynek; zob. też Plac Zwycięstwa w Łodzi w Wikipedii
Zielony Rynek, Barlicki Rynek – Plac Norberta Barlickiego, nazywany dawniej Wiązowym Rynkiem, później Zielonym; zob. też plac Norberta Barlickiego w Łodzi w Wikipedii

źródła:

↑ ^1,0 ^1,1 Słowo na piątek. Bigiel. „Gazeta Wyborcza”, dodatek „Magazyn Łódź”, Piątek, 20 listopada 2015, s. 20.
↑ ^2,0 ^2,1 Anna Gronczewska: Limanowskiego, Abramowskiego, Włókiennicza: klimat łódzkich ulic, który przeszedł do historii. „Dziennik Łódzki”, 28 września 2014 [dostęp 17 października 2015]

Danuta Bieńkowska, Marek Cybulski, Elżbieta Umińska-Tytoń, Słownik dwudziestowiecznej Łodzi, WUŁ, Łódź 2007, ISBN 978-83-75-25095-4.

Alfabetycznie [w tym inne powyżej nie wymienione]

Zobacz też kategorię Regionalizmy łódzkie.

A

angielka – długa bułka pszenna

B

badylarz – zawodowy hodowca kwiatów – lub bogaty, prywatny przedsiębiorca
bajbor – duży kamień
bałuciarz – mieszkaniec Bałut, ale też chuligan
bałuciara – mieszkanka Bałut, ale też prostaczka
bigiel – deptak, tłoczne miejsce, w szczególności zamknięta dla ruchu część ulicy Piotrkowskiej w Łodzi
boba – papierowy latawiec
brzuszek – surowy boczek

C

chechłać – ciąć tępym nożem
chęchy, chynchy – krzaki
ciekać – biegać
czarne – rodzaj krwistej kiełbasy

D

drach – czworokątny latawiec
drygle – określenie zimnych nóżek
dudy – płucka (podroby)
dziad – kapuśniak z ziemniakami

E

ekspres – suwak; zamek błyskawiczny

F

famuła, famułka – dom familijny
foliówka – torebka, torba foliowa, reklamówka

G

galancie – sporo, ładnie, dobrze
galanty – duży, ładny, dobry

K

klapitka – rodzaj kamienicy
krańcówka – koniec linii tramwajowej lub autobusowej
kulos – noga

L

lebera – wątrobianka (wyrób garmażeryjny)
leberka – kiełbasa pasztetowa

Ł

łodziak – łodzianin

M

migawka – bilet okresowy

N

naród – zmiana znaczeniowa słowa, ograniczająca się do grupy np. z danej dzielnicy Łodzi

P

przylepka – najmniejsza (pierwsza) kromka chleba; porównaj z: piętka

R

rolwaga – wóz konny służący do przewożenia złomu lub bawełny
ryczka – taboret, stołek

S

siaja – coś podłej jakości, byle co
siajowy – podłej jakości, niewiele wart
sładnie – łatwo, ładnie, dobrze
spinacz – spinka do włosów
sznytka – kromka chleba
szten – latawiec z listew i bibuły

T

towar – tkanina
trambambula – piłkarzyki
tytka – papierowa torebka

Z, Ż, Ź

żulik – chleb turecki z rodzynkami

Zobacz też:

miasto Łódź
gwara łódzka w Wikipedii
uwagi na temat słowniczków gwar w Wikisłowniku

[GWŁlis2015-1] 1,0 ^1,1 Słowo na piątek. Bigiel. „Gazeta Wyborcza”, dodatek „Magazyn Łódź”, Piątek, 20 listopada 2015, s. 20.

[DŁ-klimat_ulic-2] 2,0 ^2,1 Anna Gronczewska: Limanowskiego, Abramowskiego, Włókiennicza: klimat łódzkich ulic, który przeszedł do historii. „Dziennik Łódzki”, 28 września 2014 [dostęp 17 października 2015]

[1]

[2]