Chorzów-Batory: Różnice pomiędzy wersjami
50°16′10″N 18°56′21″E/50,269560 18,939170| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Poprawienie błędu merytorycznego. Aktualna urzędowa nazwa to Hajduki Wielkie, zaś Chorzów Batory to jedynie nieurzędowa nazwa dzielnicy Chorzowa i stacji kolejowej. Podkreślenie niemerytoryczności dywagacji etymologicznych. |
drobne uzupełnienie wiedzy |
||
| (Nie pokazano 55 wersji utworzonych przez 32 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Dzielnica infobox |
|||
[[Plik:Chorzów - Chorzów Batory.svg|thumb|120px|Chorzów Batory na mapie Chorzowa]] |
|||
|herb miasta = POL_Chorzów_COA.svg |
|||
[[Plik:02-ratusz-hajduki.jpg|thumb|200px|'''Hajduki Wielkie''', ratusz (obecnie Chorzów Batory)]] |
|||
|dopełniacz nazwy miasta = Chorzowa |
|||
[[Plik:Chorzow Armii Krajowej.JPG|thumb|200px|Ul. Armii Krajowej]] |
|||
|nazwa = Chorzów Batory |
|||
[[Plik:Chorzow kosciol NMP fasada.JPG|thumb|200px|Neogotycki kościół NMP – pierwsza parafia w dawnych Hajdukach Wielkich]] |
|||
|nazwa oryginalna = |
|||
'''Chorzów Batory''', urzędowo: '''Hajduki Wielkie''' (aktualna nazwa urzędowa)<ref>http://www.dziennikustaw.gov.pl/du/2013/200/1</ref>, w latach 1922–1939 ''Wielkie Hajduki'' <ref>"Dziennik Ustaw Śląskich" 1939, nr 6, poz. 14 (art. 1)</ref>, ({{w języku|de|Bismarckhütte}}, {{w języku|szl|Bismark}}<ref>Reinhold Olesch, ''Der Wortschatz der polnischen Mundart von Sankt Annaberg'', Berlin 1958.</ref>) – dzielnica położona w południowej części miasta. |
|||
|status = dzielnica |
|||
|zdjęcie = 02-ratusz-hajduki.jpg |
|||
|opis zdjęcia = Ratusz dawnej gminy Hajduki Wielkie (2005) |
|||
|herb = Wappen Bismarckhütte.png |
|||
|flaga = |
|||
|dopełniacz nazwy = Chorzowa Batorego |
|||
|dewiza = |
|||
|państwo = Polska |
|||
|1. jednostka administracyjna = {{państwo|śląskie}} |
|||
|miasto = [[Chorzów]] |
|||
|typ jednostki podziału = |
|||
|jednostka podziału = |
|||
|data założenia = 1903 |
|||
|data likwidacji = |
|||
|prawa miejskie = |
|||
|w granicach miasta = 1939 |
|||
|SIMC = 0938901 |
|||
|zarządzający = |
|||
|stanowisko zarządzającego = |
|||
|powierzchnia = |
|||
|wysokość = |
|||
|liczba ludności = |
|||
|rok = |
|||
|gęstość zaludnienia = |
|||
|numer kierunkowy = |
|||
|kod pocztowy = 41-506 |
|||
|tablice rejestracyjne = |
|||
|nazwa podziału = |
|||
|podział = |
|||
|plan = |
|||
|mapa = |
|||
|opis mapy = |
|||
|kod mapy = Chorzów |
|||
|współrzędne = 50°16'10.4154"N 18°56'21.012"E |
|||
|commons = Category:Chorzów_Batory |
|||
|wikicytaty = |
|||
|wikinews = |
|||
|www = |
|||
}} |
|||
'''Chorzów-Batory''', też: ''Chorzów Batory'', ([[Język niemiecki|niem.]] 1941–1945 ''Königshütte-Bismarck;'' [[Etnolekt śląski|śl.]] ''Hajduki''<ref>Reinhold Olesch, ''Der Wortschatz der polnischen Mundart von Sankt Annaberg'', Berlin 1958.</ref>) – dzielnica [[Chorzów|Chorzowa]] położona w południowej części miasta. |
|||
== Historia == |
|||
Początki istniejącej tu osady ''Hajduki'' sięgają przełomu XVI i XVII wieku. W roku 1882 w ''Dolnych Hajdukach'' była kopalnia węgla, wielka piekarnia parowa oraz łomy piaskowca.<ref>{{SgKP|III|8|Hajduk 1) Dolny 2) Górny}}</ref> W 1903 r. dwie gminy: ''Hajduki Dolne'' (niem. ''Nieder-Heiduk'') i ''Hajduki Górne'' (niem. ''Ober-Heiduk'') zostały połączone [[dekret]]em [[cesarz]]a [[Wilhelm II Hohenzollern|Wilhelma II]] w gminę ''Bismarckhütte''. Było to związane z uruchomieniem w 1873 Huty Bismarcka (niem. „Bismarckhütte”, od 1933 r. [[Huta Batory]]) oraz założenia destylarni smoły (1888), która stanowiła zalążek przyszłych [[Zakłady Chemiczne Hajduki|Zakładów Chemicznych „Hajduki”]]{{fakt|data=2015-04}}. |
|||
W okresie międzywojennym wieloletnim naczelnikiem gminy ''Hajduki Wielkie'' został dowódca powstańczy [[Karol Grzesik (1890–1940)|Karol Grzesik]], który w 1936 r. został prezydentem ''[[Chorzów|Chorzowa]]''<ref>''Encyklopedia powstań śląskich'', red. F. Hawranek, Opole 1982, s. 165.</ref>. W latach 1926–1939 ''Hajduki Wielkie'' były siedzibą starostwa [[Powiat świętochłowicki|powiatu świętochłowickiego]], stanowiącego część dawnego powiatu bytomskiego, przyznaną Polsce. Władze gminy użyczyły staroście teren pod budowę gmachu (obecnie Urząd Miejski w Świętochłowicach), którego budowę ukończono w 1926 r. |
|||
Brak badań uniemożliwia obecnie ustalenie pochodzenia nazwy '''Hajduki'''. Możliwe, że pochodzi ona od wrzosowiska (niemieckie ''Die Heide'') lub od hajduka (jak dawniej nazywano rozbójnika). Inna wersja mówi że pochodzi od austriackich (węgierskich/chorwackich) żołnierzy ''die Heyduken/Heiducken'', którzy stacjonowali na tym terenie (przed przejęciem Śląska przez Prusy w 1742). |
|||
Po ''Hajdukach Nowych'' (Neu-Heiduk, 1934), również ''Hajduki Wielkie'' utraciły samodzielność z dniem 1 kwietnia 1939 r., poprzez (de facto, choć nie kompletnie de jure) włączenie do miasta ''[[Chorzów|Chorzowa]]'', przy czym zachodnie krańce, obejmujące ''Kalinę'', ''Kolonię Dworcową'' (ob. ul. Hajduki) oraz rejon przy rozwidleniu szlaków kolejowych Katowice–Gliwice i Katowice–Bytom ze szkołą i starostwem właśnie znoszonego [[Powiat świętochłowicki|powiatu świętochłowickiego]] przyłączono do Świętochłowic<ref>„Dziennik Ustaw Śląskich” 1939, nr 6, poz. 14.</ref>. Połączenie ''Hajduków Wielkich'' z ''[[Chorzów|Chorzowem]]'' dokonało się za zgodą rad obu gmin i z poparciem samych mieszkańców, gdyż przyłączenie do miasta o statusie powiatu, jakim był ''[[Chorzów]]'', wiązało się z szeregiem udogodnień dla mieszkańców i przedsiębiorców, przede wszystkim podatkowych. |
|||
== Historia == |
|||
Początki istniejącej tu osady Hajduki sięgają przełomu XVI i XVII wieku. Dwie gminy: Hajduki Dolne (Nieder Heyduk lub Niederheiduk) i Hajduki Górne (Ober Heyduk lub Oberheiduk) zostały połączone [[dekret]]em [[cesarz]]a [[Wilhelm II Hohenzollern|Wilhelma II]] w gminę Bismarckhütte. Było to związane z uruchomieniem w 1873 Huty Bismarcka („Bismarckhütte”, od 1933 r. [[Huta Batory]]) oraz założenia destylarni smoły (1888), która stanowiła zalążek przyszłych Zakładów Chemicznych „Hajduki”{{fakt|data=2015-04}}. |
|||
W okresie międzywojennym gmina Hajduki Wielkie była znana przede wszystkim z sukcesów drużyny [[Piłka nożna|piłkarskiej]] ''[[Ruch Chorzów|Ruchu Wielkie Hajduki]]'', która w styczniu 1939 zmieniła nazwę na ''Ruch Chorzów''. Na terenie gminy działał też klub piłkarski ''[[Bismarckhütter Ballspiel Club]]'' (7 stycznia 1923 połączył się z ''Ruchem''){{fakt|data=2015-04}}. Słynne były też, również daleko poza ''Ś''ląskiem, popularne (niemieckojęzyczne) wielkie chóry ludowe Fritza Lubricha. |
|||
Oficjalna zmiana nazwy gminy na Hajduki Wielkie, dokonana przez polskie władze administracyjne, nastąpiła z dniem 1 stycznia 1923 {{fakt|data=2015-04}}. 29 listopada 1937 [[Rada gminy]] Hajduki Wielkie podjęła uchwałę o przyłączeniu do [[Chorzów|Chorzowa]] {{fakt|data=2015-04}}. Na mocy ustawy [[Sejm Śląski (II Rzeczpospolita)|Sejmu Śląskiego]] stało się to faktem 1 kwietnia 1939{{fakt|data=2015-04}}. Aby zaakcentować włączenie Hajduk do Chorzowa, zmieniono nazwę dzielnicy na Chorzów Batory, wykorzystując nazwę huty {{fakt|data=2015-04}}. W okresie międzywojennym naczelnikiem gminy Hajduki Wielkie był dowódca powstańczy [[Karol Grzesik (1890–1940)|Karol Grzesik]], który później został prezydentem Chorzowa. |
|||
== Nazwa == |
|||
Pojawiły się wątpliwości co do faktu nadania nazwy ''Chorzów Batory'', gdyż wybuch [[II wojna światowa|II wojny światowej]] uniemożliwił formalne przeprowadzenie procedury zmiany nazwy przez rząd. W związku z tym wśród części mieszkańców odradza się chęć przywrócenia tradycyjnej nazwy (funkcjonującej w obiegu do dziś), przy czym warto zaznaczyć, że nie istnieją tendencje do usamodzielnienia się tej dzielnicy. Mieszkańcy czują więź z Chorzowem, {{fakt|inaczej niż miało to miejsce np. w [[Tychy|Tychach]], [[Mysłowice|Mysłowicach]] czy [[Wodzisław Śląski|Wodzisławiu Śląskim]]|data=2011-11}}. Na pewno jest to związane z tym, iż połączenie Hajduk Wielkich z Chorzowem dokonało się za zgodą obu stron i z poparciem samych mieszkańców. |
|||
Aby zaakcentować włączenie ''Hajduków Wielkich'' do ''Chorzowa'', w dniu 11 kwietnia 1939 r. ogłoszono nowy podział miasta na sześć dzielnic, przy czym dzielnicę VI nazwano '''''Chorzów-Batory''''', wykorzystując nową nazwę huty z 1933 r.<ref name=":1">{{Cytuj |autor = |tytuł = Podział miasta Chorzowa na dzielnice |czasopismo = Tygodnik Urzędowy Miasta Chorzowa |data = 11 kwietnia 1939 |wolumin = R. VI, nr 14, poz. 89}}</ref> |
|||
Pisownia nazwy nowej dzielnicy ''Chorzów-Batory'', choć ustalona zgodnie z regułami ortograficznymi języka polskiego z 1936 roku (potwierdzonymi współcześnie przez Radę Języka Polskiego), po II wojnie światowej wahała się raz z dywizem, a raz bez (''Chorzów Batory''), prawdopodobnie na wzór nazwy innej dzielnicy miasta – ''[[Chorzów Stary|Chorzowa Starego]]''. Od momentu wyznaczenia VI dzielnicy ''[[Chorzów|Chorzowa]]'' do dziś nie dokonano ujednolicenia nazwy dzielnicy z nazwą urzędową głównej miejscowości – ''Hajdukami Wielkimi''. W związku z tym wśród części mieszkańców odradza się chęć przywrócenia tradycyjnej nazwy ''Hajduki Wielkie'' (funkcjonującej do dziś w oficjalnym obiegu urzędowym i codziennym użytku części mieszkańców), przy czym warto zaznaczyć, że nie istnieją tendencje do usamodzielnienia się tej dzielnicy, gdyż obecni mieszkańcy czują więź z ''[[Chorzów|Chorzowem]]''. |
|||
Do roku 1991 posługiwano się oficjalną nazwą [[Chorzów IV]]. W zasadzie miała ona szersze znaczenie niż Chorzów Batory, gdyż pojawiła się już po przyłączeniu do Chorzowa obszaru [[Niedźwiedziniec (Chorzów)|Niedźwiedziniec]]. Często jednak posługiwano się tymi terminami zamiennie. Uchwałą [[Rada gminy|Rady Miasta]] nadano dzielnicy IV oficjalną nazwę ''Chorzów Batory''{{fakt|data=2015-04}}. |
|||
W okresie PRL-u i później, do roku 1991, posługiwano się oficjalną, choć nieurzędową, nazwą dzielnicy ''[[Chorzów IV]]''. W zasadzie miała ona szersze znaczenie niż ''Chorzów-Batory'', gdyż pojawiła się już po przyłączeniu do ''[[Chorzów|Chorzowa]]'' części ''[[Niedźwiedziniec (Chorzów)|Niedźwiedzińca]]''. Często jednak posługiwano się tymi terminami zamiennie. Uchwałą [[Rada gminy|Rady Miasta]] nadano dzielnicy IV oficjalną nazwę ''Chorzów Batory''{{fakt|data=2015-04}} (należy pamiętać, że była to jedynie nazwa dzielnicy administracyjnej, a nie nazwa urzędowa miejscowości). Jednak od momentu uchwalenia nowego, obowiązującego do dziś Statutu Miasta Chorzów (29 października 2009 r.)<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = Uchwała Nr XLII/803/09 Rady Miasta Chorzów z dnia 29 października 2009 r. w sprawie Statutu Miasta Chorzów |data = |data dostępu = 2018-03-20 |url = http://www.bip.chorzow.eu/index.php?kat=105774261842966794}}</ref>, nie istnieje jednostka pomocnicza miasta (JPM) obejmująca ''Hajduki Wielkie'', a jedyną wydzieloną JPM jest osiedle ''[[Maciejkowice]]''<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = Uchwała Nr XV/206/99 Rady Miejskiej w Chorzowie z dnia 28 października 1999 r. w sprawie przyjęcia jednolitego tekstu statutu Osiedla Maciejkowice |data = |data dostępu = 2018-03-20 |url = http://www.bip.chorzow.eu/index.php?id=107277984411639242}}</ref>. |
|||
Gmina była znana przede wszystkim z sukcesów drużyny [[piłka nożna|piłkarskiej]] ''[[Ruch Chorzów|Ruchu Wielkie Hajduki]]'', która w styczniu 1939 zmieniła nazwę na ''Ruch Chorzów''. Na terenie gminy działał też klub piłkarski ''[[Bismarckhütter Ballspiel Club]]'' (7 stycznia 1923 połączył się z ''Ruchem'') {{fakt|data=2015-04}}. |
|||
Ze względu na specyfikę regulacji kolejowych nazwa ''Hajduki'' przetrwała bez zmian zarówno w dokumentacji, jak i na tablicy informacyjnej na posterunku odgałęźnym linii kolejowej 164a, a przedmiotowa linia, z powodu rozpoczętej w roku 2024 modernizacji węzła katowickiego zaczęła być okresowo używana do przewozów pasażerskich, jako obejście stacji Katowice Brynów<ref>{{Cytuj |tytuł = Hajduki (podg) • Województwo śląskie (PL) / Atlas Kolejowy Europy Środkowej |data dostępu = 2024-10-14 |opublikowany = www.atlaskolejowy.net |url = https://www.atlaskolejowy.net/pl/slaskie/?id=baza&poz=4476}}</ref>. |
|||
== Dzielnica == |
== Dzielnica == |
||
Chorzów |
''Chorzów-Batory'' posiada własny [[Chorzów Batory (stacja kolejowa)|dworzec kolejowy ''Chorzów Batory'']] (przy [[Ulica Armii Krajowej w Chorzowie|ul. Armii Krajowej]]) na trasie Katowice–Gliwice, Katowice–Lubliniec. Jest ważnym węzłem drogowym ([[Autostrada A4 (Polska)|Autostrada A4]] i [[Drogowa Trasa Średnicowa|DTŚ]]). Na terenie dzielnicy znajduje się nowoczesny kompleks sportowy w rejonie ulicy Granicznej. Głównymi ulicami dzielnicy są: [[Ulica Armii Krajowej w Chorzowie|ul. Armii Krajowej]] oraz [[Ulica Stefana Batorego w Chorzowie|Stefana Batorego]], łącząca się ze Szpitalną. |
||
== Edukacja == |
== Edukacja == |
||
Szkoły |
Szkoły ponadpodstawowe: |
||
* Technikum Mechaniczno-Elektryczne im. Nikoli Tesli (ul. Stefana Batorego), dawne ZSTiO3 (ostatni rocznik liceum ukończył szkołę w 2019 roku) |
|||
* [[III Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Batorego w Chorzowie|III Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Batorego]] (ul. Farna) |
* [[III Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Batorego w Chorzowie|III Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Batorego]] (ul. Farna) |
||
* ZSTiO nr 1 (ul. Sportowa) |
|||
* [[Zespół Szkół Technicznych i Ogólnokształcących nr 3 w Chorzowie|ZSTiO nr 3]] (ul. St. Batorego) |
|||
Uczelnie Wyższe: |
|||
* Wyższa Szkoła Bankowa, |
|||
* Górnośląska Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości |
|||
* Wyższa Szkoła Informatyki |
|||
== Parafie == |
== Parafie == |
||
* [[ |
* [[parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Chorzowie Batorym]]-siedziba dekanatu Chorzów Batory |
||
* [[ |
* [[parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Chorzowie Batorym]] |
||
* [[ |
* [[parafia Jezusa Chrystusa Dobrego Pasterza w Chorzowie Batorym]] |
||
== Galeria == |
|||
<center> |
|||
<gallery> |
|||
Chorzow Batory Assumption church.jpg|Kościół Wniebowzięcia NMP (2018) |
|||
Chorzow Batory Sacred Heart church.jpg|Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa (2018) |
|||
Chorzow Batory Good Shepherd church.jpg|Kościół Jezusa Chrystusa Dobrego Pasterza (2018) |
|||
Chorzów Batory - zaniedbana zabytkowa kamieniczka - panoramio.jpg|Skrzyżowanie ul. S. Batorego i Wrocławskiej |
|||
Chorzow Huta Batory 1.jpg|Huta Batory (2018) |
|||
Chorzów Batorego 44 DSC 7530.jpg|Willa dyrektora huty (2013) |
|||
Chorzow Batory train station.jpg|Stacja kolejowa Chorzów Batory (2018) |
|||
Chorzow Batory Tramwaje Slaskie.jpg|Siedziba Tramwajów Śląskich, zajezdnia (2017) |
|||
Budynek szkolny, elewacja południowa (od boiska).jpg|III LO (2011) |
|||
StadionRuch.jpg|Stadion Ruchu Chorzów (2007) |
|||
Chorzów Batory - park przy kasynie - panoramio.jpg|Park |
|||
</gallery> |
|||
</center> |
|||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
{{commonscat|Chorzów Batory}} |
|||
{{wikisłownik|Chorzów-Batory}} |
|||
* [[Bismarckhütte]] |
* [[Bismarckhütte]] |
||
* [[ulica Henryka Dąbrowskiego w Chorzowie]] |
* [[ulica Henryka Dąbrowskiego w Chorzowie]] |
||
== Przypisy == |
|||
{{commonscat|Chorzów Batory}} |
|||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
||
== Linki zewnętrzne == |
|||
* [https://www.chorzow-mbp.sowa.pl/index.php?KatID=2&typ=repl&plnk=q__Chorz%C3%B3w+Batory&sort=byscore Publikacje na temat Chorzowa Batorego w Bibliografii Chorzowa, hasło: Chorzów Batory] |
|||
{{Dzielnice Chorzowa}} |
{{Dzielnice Chorzowa}} |
||
{{Powiat świętochłowicki}} |
{{Powiat świętochłowicki}} |
||
Aktualna wersja na dzień 01:19, 14 paź 2024
| Dzielnica Chorzowa | |||
 Ratusz dawnej gminy Hajduki Wielkie (2005) | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Miasto | |||
| Data założenia |
1903 | ||
| W granicach Chorzowa |
1939 | ||
| SIMC |
0938901 | ||
| Kod pocztowy |
41-506 | ||
Położenie na mapie Chorzowa  | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||
| 50°16′10″N 18°56′21″E/50,269560 18,939170
| |||
Chorzów-Batory, też: Chorzów Batory, (niem. 1941–1945 Königshütte-Bismarck; śl. Hajduki[1]) – dzielnica Chorzowa położona w południowej części miasta.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Początki istniejącej tu osady Hajduki sięgają przełomu XVI i XVII wieku. W roku 1882 w Dolnych Hajdukach była kopalnia węgla, wielka piekarnia parowa oraz łomy piaskowca.[2] W 1903 r. dwie gminy: Hajduki Dolne (niem. Nieder-Heiduk) i Hajduki Górne (niem. Ober-Heiduk) zostały połączone dekretem cesarza Wilhelma II w gminę Bismarckhütte. Było to związane z uruchomieniem w 1873 Huty Bismarcka (niem. „Bismarckhütte”, od 1933 r. Huta Batory) oraz założenia destylarni smoły (1888), która stanowiła zalążek przyszłych Zakładów Chemicznych „Hajduki”[potrzebny przypis].
W okresie międzywojennym wieloletnim naczelnikiem gminy Hajduki Wielkie został dowódca powstańczy Karol Grzesik, który w 1936 r. został prezydentem Chorzowa[3]. W latach 1926–1939 Hajduki Wielkie były siedzibą starostwa powiatu świętochłowickiego, stanowiącego część dawnego powiatu bytomskiego, przyznaną Polsce. Władze gminy użyczyły staroście teren pod budowę gmachu (obecnie Urząd Miejski w Świętochłowicach), którego budowę ukończono w 1926 r.
Po Hajdukach Nowych (Neu-Heiduk, 1934), również Hajduki Wielkie utraciły samodzielność z dniem 1 kwietnia 1939 r., poprzez (de facto, choć nie kompletnie de jure) włączenie do miasta Chorzowa, przy czym zachodnie krańce, obejmujące Kalinę, Kolonię Dworcową (ob. ul. Hajduki) oraz rejon przy rozwidleniu szlaków kolejowych Katowice–Gliwice i Katowice–Bytom ze szkołą i starostwem właśnie znoszonego powiatu świętochłowickiego przyłączono do Świętochłowic[4]. Połączenie Hajduków Wielkich z Chorzowem dokonało się za zgodą rad obu gmin i z poparciem samych mieszkańców, gdyż przyłączenie do miasta o statusie powiatu, jakim był Chorzów, wiązało się z szeregiem udogodnień dla mieszkańców i przedsiębiorców, przede wszystkim podatkowych.
W okresie międzywojennym gmina Hajduki Wielkie była znana przede wszystkim z sukcesów drużyny piłkarskiej Ruchu Wielkie Hajduki, która w styczniu 1939 zmieniła nazwę na Ruch Chorzów. Na terenie gminy działał też klub piłkarski Bismarckhütter Ballspiel Club (7 stycznia 1923 połączył się z Ruchem)[potrzebny przypis]. Słynne były też, również daleko poza Śląskiem, popularne (niemieckojęzyczne) wielkie chóry ludowe Fritza Lubricha.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Aby zaakcentować włączenie Hajduków Wielkich do Chorzowa, w dniu 11 kwietnia 1939 r. ogłoszono nowy podział miasta na sześć dzielnic, przy czym dzielnicę VI nazwano Chorzów-Batory, wykorzystując nową nazwę huty z 1933 r.[5]
Pisownia nazwy nowej dzielnicy Chorzów-Batory, choć ustalona zgodnie z regułami ortograficznymi języka polskiego z 1936 roku (potwierdzonymi współcześnie przez Radę Języka Polskiego), po II wojnie światowej wahała się raz z dywizem, a raz bez (Chorzów Batory), prawdopodobnie na wzór nazwy innej dzielnicy miasta – Chorzowa Starego. Od momentu wyznaczenia VI dzielnicy Chorzowa do dziś nie dokonano ujednolicenia nazwy dzielnicy z nazwą urzędową głównej miejscowości – Hajdukami Wielkimi. W związku z tym wśród części mieszkańców odradza się chęć przywrócenia tradycyjnej nazwy Hajduki Wielkie (funkcjonującej do dziś w oficjalnym obiegu urzędowym i codziennym użytku części mieszkańców), przy czym warto zaznaczyć, że nie istnieją tendencje do usamodzielnienia się tej dzielnicy, gdyż obecni mieszkańcy czują więź z Chorzowem.
W okresie PRL-u i później, do roku 1991, posługiwano się oficjalną, choć nieurzędową, nazwą dzielnicy Chorzów IV. W zasadzie miała ona szersze znaczenie niż Chorzów-Batory, gdyż pojawiła się już po przyłączeniu do Chorzowa części Niedźwiedzińca. Często jednak posługiwano się tymi terminami zamiennie. Uchwałą Rady Miasta nadano dzielnicy IV oficjalną nazwę Chorzów Batory[potrzebny przypis] (należy pamiętać, że była to jedynie nazwa dzielnicy administracyjnej, a nie nazwa urzędowa miejscowości). Jednak od momentu uchwalenia nowego, obowiązującego do dziś Statutu Miasta Chorzów (29 października 2009 r.)[6], nie istnieje jednostka pomocnicza miasta (JPM) obejmująca Hajduki Wielkie, a jedyną wydzieloną JPM jest osiedle Maciejkowice[7].
Ze względu na specyfikę regulacji kolejowych nazwa Hajduki przetrwała bez zmian zarówno w dokumentacji, jak i na tablicy informacyjnej na posterunku odgałęźnym linii kolejowej 164a, a przedmiotowa linia, z powodu rozpoczętej w roku 2024 modernizacji węzła katowickiego zaczęła być okresowo używana do przewozów pasażerskich, jako obejście stacji Katowice Brynów[8].
Dzielnica
[edytuj | edytuj kod]Chorzów-Batory posiada własny dworzec kolejowy Chorzów Batory (przy ul. Armii Krajowej) na trasie Katowice–Gliwice, Katowice–Lubliniec. Jest ważnym węzłem drogowym (Autostrada A4 i DTŚ). Na terenie dzielnicy znajduje się nowoczesny kompleks sportowy w rejonie ulicy Granicznej. Głównymi ulicami dzielnicy są: ul. Armii Krajowej oraz Stefana Batorego, łącząca się ze Szpitalną.
Edukacja
[edytuj | edytuj kod]Szkoły ponadpodstawowe:
- Technikum Mechaniczno-Elektryczne im. Nikoli Tesli (ul. Stefana Batorego), dawne ZSTiO3 (ostatni rocznik liceum ukończył szkołę w 2019 roku)
- III Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Batorego (ul. Farna)
Parafie
[edytuj | edytuj kod]- parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Chorzowie Batorym-siedziba dekanatu Chorzów Batory
- parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Chorzowie Batorym
- parafia Jezusa Chrystusa Dobrego Pasterza w Chorzowie Batorym
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Kościół Wniebowzięcia NMP (2018) -
Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa (2018) -
Kościół Jezusa Chrystusa Dobrego Pasterza (2018) -
Skrzyżowanie ul. S. Batorego i Wrocławskiej -
Huta Batory (2018) -
Willa dyrektora huty (2013) -
Stacja kolejowa Chorzów Batory (2018) -
Siedziba Tramwajów Śląskich, zajezdnia (2017) -
III LO (2011) -
Stadion Ruchu Chorzów (2007) -
Park
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Reinhold Olesch, Der Wortschatz der polnischen Mundart von Sankt Annaberg, Berlin 1958.
- ↑ Hajduk 1) Dolny 2) Górny, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 8.
- ↑ Encyklopedia powstań śląskich, red. F. Hawranek, Opole 1982, s. 165.
- ↑ „Dziennik Ustaw Śląskich” 1939, nr 6, poz. 14.
- ↑ Podział miasta Chorzowa na dzielnice, „Tygodnik Urzędowy Miasta Chorzowa”, R. VI, nr 14, poz. 89, 11 kwietnia 1939.
- ↑ Uchwała Nr XLII/803/09 Rady Miasta Chorzów z dnia 29 października 2009 r. w sprawie Statutu Miasta Chorzów [online] [dostęp 2018-03-20].
- ↑ Uchwała Nr XV/206/99 Rady Miejskiej w Chorzowie z dnia 28 października 1999 r. w sprawie przyjęcia jednolitego tekstu statutu Osiedla Maciejkowice [online] [dostęp 2018-03-20].
- ↑ Hajduki (podg) • Województwo śląskie (PL) / Atlas Kolejowy Europy Środkowej [online], www.atlaskolejowy.net [dostęp 2024-10-14].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]| Dzielnice administracyjne | |
|---|---|
| Historyczne osady i kolonie | |
| Osiedle mieszkaniowe |
