Clemente Domínguez y Gómez: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Nie podano opisu zmian |
m Wycofano edycję użytkownika Emperor Universe (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Hoa binh. Znacznik: Wycofanie zmian |
||
| (Nie pokazano 149 wersji utworzonych przez 71 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Duchowny infobox |
|||
'''Clemente Domínguez y Gómez''' |
|||
|imię przybrane = Grzegorz XVII |
|||
(ur. [[23 maja]] [[1946]] w [[Sewilla|Sewilli]], zm. [[22 marca]] [[2005]] w Palmar de Troya), [[Hiszpania|Hiszpan]], przywódca odłączonego od [[Kościół katolicki|Kościoła katolickiego]] [[Kościół Palmariański|Kościoła Palmariańskiego]] jako papież '''Grzegorz XVII'''. |
|||
|imię przybrane org = Gregorius PP. XVII |
|||
|imię i nazwisko = Clemente Domínguez y Gómez |
|||
|imię i nazwisko org = |
|||
|tytuł = Papież Kościoła Palmariańskiego |
|||
|grafika = Pope Gregory XVII (Clemente Domínguez y Gómez) at 1978 formal Papal coronation.png |
|||
|opis grafiki = Papież Grzegorz XVII (1978) |
|||
|alt grafiki = |
|||
|herb = Simple papal tiara and keys.svg |
|||
|dewiza = De Glória Olívæ |
|||
|dewiza - j. polski = Chwała Oliwna |
|||
|kraj działania = [[Hiszpania]] |
|||
|data urodzenia = 23 kwietnia 1946 |
|||
|miejsce urodzenia = [[Sewilla]] |
|||
|data śmierci = 21 marca 2005 |
|||
|miejsce śmierci = [[El Palmar de Troya]] |
|||
|miejsce pochówku = [[El Palmar de Troya]] |
|||
|1. funkcja = Papież Kościoła Palmariańskiego |
|||
|1. funkcja - okres = 6 sierpnia 1978 – 21 marca 2005 |
|||
|2. funkcja = |
|||
|2. funkcja - okres = |
|||
|wyznanie = [[konklawizm]] |
|||
|kościół = [[Kościół Palmariański|palmariański]] |
|||
|inkardynacja = Zakon Karmelitów od Najświętszego Oblicza w braterstwie z Jezusem i Maryją |
|||
|data ślubów zakonnych = |
|||
|data diakonatu = |
|||
|data ordynacji = |
|||
|data święceń = 1 stycznia 1976 |
|||
|data nominacji = |
|||
|data sakry = 11 stycznia 1976 |
|||
|data patriarchatu = |
|||
|data kreacji = |
|||
|papież kreujący = |
|||
|kościół tytularny = |
|||
|data pontyfikatu = 6 sierpnia 1978 |
|||
|faksymile = |
|||
|opis faksymile = |
|||
|odznaczenia = |
|||
|commons = |
|||
|wikiźródła = |
|||
|wikicytaty = |
|||
|wikinews = |
|||
|www = |
|||
}} |
|||
{{Sukcesja apostolska infobox |
|||
|tytuł = papież |
|||
|data konsekracji = 11 stycznia 1976 |
|||
|miejscowość konsekracji = [[El Palmar de Troya]] |
|||
|miejsce konsekracji = |
|||
|konsekrator = [[Pierre Martin Ngô Đình Thục]] |
|||
|współkonsekratorzy = |
|||
|biskupi konsekrowani = |
|||
|biskupi współkonsekrowani = |
|||
}} |
|||
{{Święty infobox |
|||
Od [[1969]] r. był blisko związany z ośrodkiem religijnym w [[Palmar de Troya]] ([[prowincja Sewilla]] w [[Andaluzja|Andaluzji]]); ośrodek ten miał być według wiernych miejscem objawień [[Najświętsza Maria Panna|maryjnych]] od [[1968]] (zob. [[objawienie w Palmar de Troya]]). Także Dominguez ogłaszał, że był świadkiem objawień Maryi (po raz pierwszy [[30 września]] 1969), pod wpływem których uznał za [[herezja|heretycką]] politykę reform Kościoła katolickiego po [[Sobór Watykański II|Soborze Watykańskim II]]. Przez pewien czas pozostawał pod wpływem [[arcybiskup|arcybiskupa]] [[Marcel Lefebvre|Marcela Lefebvre'a]]. Według świadectw swoich zwolenników był [[stygmaty|stygmatykiem]]. |
|||
|rodzaj = Święty |
|||
|imię = Grzegorz XVII Największy |
|||
|imię oryginalne = Clemente Domínguez y Gómez |
|||
|tytuły = Protektor, obrońca i doktor Kościoła |
|||
|grafika = |
|||
|podpis grafiki = Święty Grzegorz XVII Największy (1988) |
|||
|data urodzenia = [[23 kwietnia]] [[1946]] |
|||
|miejsce urodzenia = [[Sewilla]] |
|||
|data śmierci = [[21 marca]] [[2005]] |
|||
|miejsce śmierci = [[El Palmar de Troya]] |
|||
|kościół = [[Kościół Palmariański]] |
|||
|data beatyfikacji = |
|||
|miejsce beatyfikacji = |
|||
|beatyfikujący = |
|||
|data kanonizacji = [[24 marca]] [[2005]] |
|||
|miejsce kanonizacji = [[El Palmar de Troya]] |
|||
|kanonizujący = [[Manuel Corral|Piotra II]] |
|||
|wspomnienie = [[21 marca]] |
|||
|atrybuty = [[tiara]] [[ferula]] |
|||
|patron = [[papiestwo]] |
|||
|miejsce kultu = [[El Palmar de Troya]] |
|||
|faksymile = |
|||
|opis faksymile = |
|||
|odznaczenia = |
|||
|commons = |
|||
|wikiźródła = |
|||
|wikicytaty = |
|||
}} |
|||
'''Clemente Domínguez y Gómez''' (ur. [[23 kwietnia]] [[1946]] w [[Sewilla]], zm. [[21 marca]] [[2005]] w [[El Palmar de Troya]]) – [[Hiszpania|hiszpański]] duchowny, [[Mistyka chrześcijańska|mistyk chrześcijański]], założyciel i pierwszy papież [[Kościół Palmariański|Kościoła Palmariańskiego]] jako '''Grzegorz XVII''' w latach 1978–2005. |
|||
Jego ruch religijny klasyfikowany jest ideologicznie blisko [[sedewakantyzm|sedewakantyzmu]] i [[Konklawizm|konklawizmu]]. |
|||
Także pod wpływem wizji maryjnych założył w [[1975]] własny zakon, karmelitów Świetego Oblicza (''Orden de los Carmelitas de la Santa Faz''). W t.r. przyjął imię brata Fernando oraz święcenia kapłańskie z rąk arcybiskupa [[Wietnam|wietnamskiego]] [[Peter Martin Ngo-Dinh-Tuc|Petera Ngo-Dinh-Tuca]]; ten sam duchowny udzielił Dominguezowi kilka dni później sakry biskupiej. Jednocześnie wyświęcono kilku jego zwolenników. Za samowolne dokonanie święceń arcybiskup [[Peter Martin Ngo-Dinh-Tuc|Ngo-Dinh-Tuc]] został ukarany [[ekskomunika|ekskomuniką]]. |
|||
[[Plik:Gregorio XVII - Sevilla.jpg|mały|Ekstaza papieża Grzegorza XVII w Pałacu Apostolskim w Sewilli (21 stycznia 2002)]] |
|||
== Życiorys == |
|||
Clemente Domínguez y Gómez urodził się dnia 23 kwietnia 1946 roku w mieście [[Sewilla]], położonym w południowo-zachodniej [[Hiszpania|Hiszpanii]]. Od najmłodszych lat otrzymywał bardzo surowe katolickie wychowanie i wykształcenie. Z zawodu był księgowym w firmie ubezpieczeniowej. Jego młodość, według samych Palmarian, miała „pewne powiązania z marnościami życia”. |
|||
Clemente był znany jako ''Voltio'' (pol. [[Wolt]] – jednostka napięcia elektrycznego) ze względu na swoją przeszłość pracownika Przedsiębiorstwa Energetycznego w Sewilli. Miał 23 lata, gdy 30 września 1969 roku miał pierwszą nadprzyrodzoną wizję na farmie Alcaparrosa w [[El Palmar de Troya]]. |
|||
W maju [[1976]] Clemente Dominguez stracił wzrok w wypadku samochodowym; nie przerwało to jednak jego wizji religijnych. W jednym z objawień miał mu się ukazać [[Jezus Chrystus|Chrystus]] w towarzystwie świętych [[św. Piotr|św. Piotra]] i [[św. Paweł|św. Pawła]]; pod wpływem tej wizji Dominguez ogłosił się wikariuszem Chrystusa na ziemi i następcą [[papież Paweł VI|papieża Pawła VI]]. Po śmierci Pawła VI ([[6 sierpnia]] [[1978]]) przyjął imię '''Grzegorza XVII''' i został koronowany [[15 sierpnia]] [[1978]] roku w [[Sewilla|Sewilli]] przez mianowanych przez siebie kardynałów. |
|||
Clemente oświadczył, że miewał mistyczne wizje, cierpiał przez [[stygmat (religia)|stygmaty]] i przez lata otrzymywał wiadomości z nieba w [[El Palmar de Troya]]. Według [[Kościół Palmariański|Kościoła Palmariańskiego]], począwszy od 30 września 1969 roku Clemente zaczął otrzymywać dużą liczbę wizji [[Najświętsza Maria Panna|Dziewicy Maryi]] i dziesiątek świętych. Orędzia otrzymane podczas wizji atakowały [[Sobór watykański II|Sobór Watykański II]] i jego reformy, a także Kurię Rzymską, oskarżając ich o bycie „komunistami i masonami”. |
|||
Jako papież stanął na czele tzw. Kościoła Palmariańskiego i rezydował w Palmar de Troya. Miał około 2000 zwolenników (w tym około 60 księży), kaplice także poza Hiszpanią (w Wielkiej Brytanii i Ameryce Łacińskiej). Stworzył dwa nowe dogmaty - "o niepokalanym poczęciu św. Józefa" oraz "o cielesnej obecności Matki Boskiej w [[eucharystia|Eucharystii]]". Obłożył [[ekskomunika|ekskomuniką]] rezydujacych w Watykanie [[papież Jan Paweł I|Jana Pawła I]] i [[papież Jan Paweł II|Jana Pawła II]] oraz wyklął króla [[Hiszpania|Hiszpanii]] [[Juan Carlos I|Juana Carlosa]]. Kanonizował między innymi generała [[Francisco Franco|Franco]], admirała [[Carrero Blanco]], [[Jose Antonio Primo de Rivera]] oraz [[Krzysztof Kolumb|Krzysztofa Kolumba]]. Według wiary swoich zwolenników miał być ostatnim papieżem i ponieść śmierć męczeńską na krzyżu około [[2015]] w [[Jerozolima|Jerozolimie]]. Proroctwo się nie spełniło - zmarł w marcu [[2005]] w Palmar de Troya. Jego następcą został [[Antypapież Piotr II]]. |
|||
W 1975 roku, pod wpływem swych wizji, wraz z [[Manuel Corral|Manuelem Alonso Corralem]] założył Zakon Karmelitów od Najświętszego Oblicza w braterstwie z Jezusem i Maryją, połączony później [[Unia personalna|unią personalną]] i funkcjonalną z [[Kościół Palmariański|Kościołem Palmariańskim]]. |
|||
Imię '''Grzegorza XVII''' przybrał w [[1968]] także inny samozwańczy papież, Kanadyjczyk [[Gaston Tremblay]]. |
|||
11 stycznia 1976 roku Clemente został wyświęcony na biskupa wraz z czterema innymi osobami w sposób ważny, ale – zgodnie z prawem kanonicznym – niegodny przez [[wietnam]]skiego [[arcybiskup]]a [[Pierre Martin Ngô Đình Thục|Pierre'a Martina Ngô Đình Thụca]], który został za to ekskomunikowany z mocy samego prawa (''latae sententiae''). 19 kwietnia 1976 roku na autostradzie [[Bilbao]]-Behobia Clemente uległ poważnemu wypadkowi, w wyniku którego stracił gałki oczne i wzrok. |
|||
== Zobacz też == |
|||
*[[antypapież]] |
|||
*[[Lucian Pulvermacher]] |
|||
*[[sedewakantyzm]] |
|||
*[[Chester Olszewski|Antypapież Piotr II]] |
|||
6 sierpnia 1978 roku, niezwłocznie po ogłoszeniu informacji o śmierci papieża [[Paweł VI|Pawła VI]], samowolnie ogłosił się papieżem, pod imieniem '''Grzegorza XVII'''. Później w Bogocie stwierdził, że miał nadprzyrodzoną wizję w której [[Jezus Chrystus|Chrystus]] koronował go mistycznie na papieża. Podczas tej wizji [[Jezus Chrystus|Chrystus]] miał także potępić [[herezja|herezję]] modernizmu (który już w 1907 roku został potępiony przez Św. Piusa X) i komunizm jako ideologię, której [[Sobór watykański II|Sobór Watykański II]] nie potępił. Natychmiast po dokonaniu tego aktu został ekskomunikowany przez [[Kościół katolicki|Kościół Rzymski]]. |
|||
== Linki zewnętrzne == |
|||
* [http://www.kosciol.pl/content/article/20050323212113420.htm informacja o śmierci Grzegorza XVII w portalu kosciol.pl] |
|||
* [http://www.kosciol.pl/content/article/20040728003320296.htm sylwetka Grzegorza XVII w portalu kosciol.pl] |
|||
9 sierpnia 1978 roku '''Grzegorz XVII''' ogłosił w Sewilli przeniesienie siedziby papieskiej z Rzymu do Sewilli, dając początek istnieniu [[Kościół Palmariański|Kościoła Palmariańskiego]]. W tym samym roku kanonizował zmarłe przed laty osoby z ery frankizmu, a także uroczyście ekskomunikował [[Jan Paweł I|Jana Pawła I]] i [[Jan Paweł II|Jana Pawła II]] oraz m.in. [[Jan Karol I Burbon|Jana Karola I]], ówczesnego króla [[Hiszpania|Hiszpanii]]. |
|||
W latach 90. XX wieku '''Grzegorz XVII''' został oskarżony o wykorzystywanie seksualne niektórych księży i sióstr zakonnych, w 1997 roku przyznał się do tych nadużyć i przeprosił za nie. |
|||
Zmarł w wieku zaledwie 58 lat, dokładnie 11 dni przed [[Jan Paweł II|Janem Pawłem II]]. |
|||
Według swoich zwolenników, '''Grzegorz XVII''' miał być ostatnim papieżem, miał zostać ukrzyżowanym i umrzeć w [[Jerozolima|Jerozolimie]], powracając na Ziemię pod imieniem '''Piotra II'''. Jego następca, [[Manuel Corral|Manuel Alonso Corral]], przyjął to imię i wraz z Palmariańskim Kolegium Kardynalskim kanonizował Clemente, nazywając go „Świętym Papieżem Grzegorzem XVII, Największym”. |
|||
{{pop nast box|urząd=[[Kościół Palmariański]]|lata=[[1978]]-[[2005]]|pop= - |nast=[[Manuel Corral|Papież Piotr II]]}} |
|||
{{AntypapieżeWspółcześni}} |
|||
'''Grzegorz XVII''' kanonizował między innymi: Josémaríę Escrivę de Balaguera, [[Francisco Franco|gen. Francisco Franco]], [[Jose Antonio Primo de Rivera|Jose Antonia Prima de Riverę]], [[Luis Carrero Blanco|adm. Luisa Carrero Blanco]], [[Pelayo|Don Pelayo]] i [[Krzysztof Kolumb|Krzysztofa Kolumba]]. |
|||
== Odniesienia w kulturze == |
|||
'''Grzegorz XVII''' jest, razem z [[Jan Paweł II|Janem Pawłem II]], bohaterem książki '' Wyspy Bezludne'', autorstwa pisarza [[Waldemar Łysiak|Waldemara Łysiaka]], w rozdziale ''Ruchomy cel''<ref>{{Cytuj | url=https://issuu.com/ciotas/docs/waldemar___ysiak_-_wyspy_bezludne | tytuł=Waldemar łysiak wyspy bezludne by ciotas - Issuu<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=issuu.com | język=en | data dostępu=2024-04-22}}</ref>. |
|||
== Zobacz też == |
|||
* [[antypapież]] |
|||
* [[sedewakantyzm]] |
|||
* [[konklawizm]] |
|||
== Przypisy == |
|||
{{Przypisy}} |
|||
== Linki zewnętrzne == |
|||
* [http://www.kosciol.pl/content/article/20050323212113420.htm informacja o śmierci Grzegorza XVII w portalu kosciol.pl] |
|||
* [http://www.kosciol.pl/content/article/20040728003320296.htm sylwetka Grzegorza XVII w portalu kosciol.pl] |
|||
* [http://s6.eestatic.com/2016/08/04/actualidad/Actualidad_145248005_11294301_640x360.jpg grób] |
|||
{{Papieże Kościoła Palmariańskiego}} |
|||
[[Kategoria:Hiszpanie|Dominguez y Gomez, Clemente]] |
|||
{{Kontrola autorytatywna}} |
|||
[[Kategoria:Antypapieże|Dominguez y Gomez, Clemente]] |
|||
{{SORTUJ:Dominguez y Gomez, Clemente}} |
|||
[[cs:Clemente Domínguez y Gómez]] |
|||
[[Kategoria:Papieże Kościoła Palmariańskiego|Grzegorz XVII, Antypapież]] |
|||
[[de:Clemente Domínguez y Gómez]] |
|||
[[Kategoria:Hiszpańscy duchowni katoliccy]] |
|||
[[en:Clemente Domínguez y Gómez]] |
|||
[[Kategoria:Ludzie urodzeni w Sewilli]] |
|||
[[it:Antipapa Gregorio XVII]] |
|||
[[Kategoria:Urodzeni w 1946]] |
|||
[[nl:Tegenpaus Gregorius XVII]] |
|||
[[Kategoria:Zmarli w 2005]] |
|||
[[pt:Clemente Domínguez y Gómez]] |
|||
[[ru:Климент Домингес-и-Гомес]] |
|||
[[sv:Clemente Domínguez y Gómez]] |
|||
[[Kategoria:Urodzeni w 1946|Dominguez y Gomez, Clemente]] |
|||
[[Kategoria:Zmarli w 2005|Dominguez y Gomez, Clemente]] |
|||
Aktualna wersja na dzień 06:38, 26 paź 2024
| Clemente Domínguez y Gómez | |||
| Papież Kościoła Palmariańskiego | |||
 Papież Grzegorz XVII (1978) | |||
| |||
| Kraj działania | |||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
23 kwietnia 1946 | ||
| Data i miejsce śmierci |
21 marca 2005 | ||
| Miejsce pochówku | |||
| Papież Kościoła Palmariańskiego | |||
| Okres sprawowania |
6 sierpnia 1978 – 21 marca 2005 | ||
| Wyznanie | |||
| Kościół | |||
| Inkardynacja |
Zakon Karmelitów od Najświętszego Oblicza w braterstwie z Jezusem i Maryją | ||
| Prezbiterat |
1 stycznia 1976 | ||
| Sakra biskupia |
11 stycznia 1976 | ||
| Pontyfikat |
6 sierpnia 1978 | ||
| Data konsekracji |
11 stycznia 1976 |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Konsekrator |
| Protektor, obrońca i doktor Kościoła | |
|
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Czczony przez | |
| Kanonizacja | |
| Wspomnienie | |
| Atrybuty | |
| Patron | |
| Szczególne miejsca kultu | |
Clemente Domínguez y Gómez (ur. 23 kwietnia 1946 w Sewilla, zm. 21 marca 2005 w El Palmar de Troya) – hiszpański duchowny, mistyk chrześcijański, założyciel i pierwszy papież Kościoła Palmariańskiego jako Grzegorz XVII w latach 1978–2005.
Jego ruch religijny klasyfikowany jest ideologicznie blisko sedewakantyzmu i konklawizmu.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Clemente Domínguez y Gómez urodził się dnia 23 kwietnia 1946 roku w mieście Sewilla, położonym w południowo-zachodniej Hiszpanii. Od najmłodszych lat otrzymywał bardzo surowe katolickie wychowanie i wykształcenie. Z zawodu był księgowym w firmie ubezpieczeniowej. Jego młodość, według samych Palmarian, miała „pewne powiązania z marnościami życia”.
Clemente był znany jako Voltio (pol. Wolt – jednostka napięcia elektrycznego) ze względu na swoją przeszłość pracownika Przedsiębiorstwa Energetycznego w Sewilli. Miał 23 lata, gdy 30 września 1969 roku miał pierwszą nadprzyrodzoną wizję na farmie Alcaparrosa w El Palmar de Troya.
Clemente oświadczył, że miewał mistyczne wizje, cierpiał przez stygmaty i przez lata otrzymywał wiadomości z nieba w El Palmar de Troya. Według Kościoła Palmariańskiego, począwszy od 30 września 1969 roku Clemente zaczął otrzymywać dużą liczbę wizji Dziewicy Maryi i dziesiątek świętych. Orędzia otrzymane podczas wizji atakowały Sobór Watykański II i jego reformy, a także Kurię Rzymską, oskarżając ich o bycie „komunistami i masonami”.
W 1975 roku, pod wpływem swych wizji, wraz z Manuelem Alonso Corralem założył Zakon Karmelitów od Najświętszego Oblicza w braterstwie z Jezusem i Maryją, połączony później unią personalną i funkcjonalną z Kościołem Palmariańskim.
11 stycznia 1976 roku Clemente został wyświęcony na biskupa wraz z czterema innymi osobami w sposób ważny, ale – zgodnie z prawem kanonicznym – niegodny przez wietnamskiego arcybiskupa Pierre'a Martina Ngô Đình Thụca, który został za to ekskomunikowany z mocy samego prawa (latae sententiae). 19 kwietnia 1976 roku na autostradzie Bilbao-Behobia Clemente uległ poważnemu wypadkowi, w wyniku którego stracił gałki oczne i wzrok.
6 sierpnia 1978 roku, niezwłocznie po ogłoszeniu informacji o śmierci papieża Pawła VI, samowolnie ogłosił się papieżem, pod imieniem Grzegorza XVII. Później w Bogocie stwierdził, że miał nadprzyrodzoną wizję w której Chrystus koronował go mistycznie na papieża. Podczas tej wizji Chrystus miał także potępić herezję modernizmu (który już w 1907 roku został potępiony przez Św. Piusa X) i komunizm jako ideologię, której Sobór Watykański II nie potępił. Natychmiast po dokonaniu tego aktu został ekskomunikowany przez Kościół Rzymski.
9 sierpnia 1978 roku Grzegorz XVII ogłosił w Sewilli przeniesienie siedziby papieskiej z Rzymu do Sewilli, dając początek istnieniu Kościoła Palmariańskiego. W tym samym roku kanonizował zmarłe przed laty osoby z ery frankizmu, a także uroczyście ekskomunikował Jana Pawła I i Jana Pawła II oraz m.in. Jana Karola I, ówczesnego króla Hiszpanii.
W latach 90. XX wieku Grzegorz XVII został oskarżony o wykorzystywanie seksualne niektórych księży i sióstr zakonnych, w 1997 roku przyznał się do tych nadużyć i przeprosił za nie.
Zmarł w wieku zaledwie 58 lat, dokładnie 11 dni przed Janem Pawłem II.
Według swoich zwolenników, Grzegorz XVII miał być ostatnim papieżem, miał zostać ukrzyżowanym i umrzeć w Jerozolimie, powracając na Ziemię pod imieniem Piotra II. Jego następca, Manuel Alonso Corral, przyjął to imię i wraz z Palmariańskim Kolegium Kardynalskim kanonizował Clemente, nazywając go „Świętym Papieżem Grzegorzem XVII, Największym”.
Grzegorz XVII kanonizował między innymi: Josémaríę Escrivę de Balaguera, gen. Francisco Franco, Jose Antonia Prima de Riverę, adm. Luisa Carrero Blanco, Don Pelayo i Krzysztofa Kolumba.
Odniesienia w kulturze
[edytuj | edytuj kod]Grzegorz XVII jest, razem z Janem Pawłem II, bohaterem książki Wyspy Bezludne, autorstwa pisarza Waldemara Łysiaka, w rozdziale Ruchomy cel[1].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Waldemar łysiak wyspy bezludne by ciotas - Issuu [online], issuu.com [dostęp 2024-04-22] (ang.).
