Eardwulf z Nortumbrii: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
nowy |
m Sprawdzanie nowych stron: {{kategoria}} |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{kategoria}} |
|||
{{Władca kraju infobox |
{{Władca kraju infobox |
||
| król = Eardwulf z Nortumbrii |
| król = Eardwulf z Nortumbrii |
||
Wersja z 17:40, 1 kwi 2012
Szablon:Kategoria Szablon:Władca kraju infobox
Eardwulf z Nortumbrii, Eardulfus, Eard, Ardwulfus - władca anglosaskiego królestwa Nortumbrii od 796 do 806, kiedy został obalony i wygnany.
Źródła informacji
Najcenniejszym źródłem informacji na temat Eardwulfa są listy mnicha Alkuina, których adresatami są zarówno Eardwulf jak i mercyjski patrycjusz Osbert, czy też obalony wcześniej król Nortumbrii, Osbald. Szersze tło wydarzeń politycznych w państwach anglosaskich znane jest z wymiany listów między królem Franków, Karolem Wielkim a papieżem Leonem III.
Pochodzenie
Niewiele wiadomo o pochodzeniu Eardwulfa. Wiadomo, że należał do arystokracji Nortumbrii. W 790 roku pełnił funkcję ealdormana[1]. Był również athelingiem, czyli potencjalnym konkurentem króla Etelreda I do tronu. Z kolei Symeon z Durham w swojej kronice zapisał, że ojciec Eardwulfa miał również na imię Eardwulf i że obu przysługiwał tytuł dux. Świadczyć to może, że Eardwulf był potomkiem syna króla Edwulfa, Eanwine, zabitego w 740 roku na rozkaz króla Eadberta. Jednakże z drugiej strony Alkuin w 797 roku wysłał do Kentu list, w którym lamentował, iż nowi władcy Nortumbrii i Mercji (Eardwulf i Offa) nie pochodzą ze starych dynastii królewskich[2]. Pochodzenie Eardwulfa nie jest więc pewne.
Biografia
Zamach na życie Eardwulfa
Po raz pierwszy imię Eardwulfa pojawia się w źródłach w 790 roku. Symeon z Durham relacjonuje, że w tym roku król Etelred I pojmał Eardwulfa i uwięził w Ripon[3]. Rozkazał zabić Eardwulfa, jednak zamach się nie powiódł i uznanego za martwego porzucono go przed bramą klasztoru[4]. Mnisi zaopiekowali się ciałem i złożyli je w kościele, odprawiając nad nim modły. Według legendy po północy Eardwulf został znaleziony żywy w kaplicy. W swym liście do Eardwulfa Alkuin stwierdza, że uniknął on śmierci na skutek cudu[5].
Nieznane są losy Eardwulfa po jego ocaleniu. W tym czasie Etelred uporał się z pozostałymi athelingami: na jego rozkaz zginęli obaj synowie Elfwalda I, Elf i Elfwine, a kiedy Osred II (wcześniej zdetronizowany, postrzyżony i zmuszony do wstąpienia do klasztoru) spróbował odzyskać tron, również stracił życie. 18 kwietnia 796 roku sam Etelred padł ofiarą spisku możnych i został zamordowany. Po jego śmierci zapanowała anarchia, którą wykorzystał ealdorman Osbald, obejmując władzę. Został jednak zdetronizowany po 27 dniach rządów i zmuszony do ucieczki do Piktów.
Objęcie władzy
14 maja 796 roku królem Nortumbrii został Eardwulf. Kronika anglosaska podaje, że został koronowany 26 maja w katedrze York Minster przez Eanbalda I, arcybiskupa Yorku, oraz biskupów Etelberta z Hexham, biskupa Whithorn Beadwulfa i Hygebalda z Lindisfarne[5][6][7]. Uroczysta koronacja miała nie tylko być wyrazem poparcia dla króla ze strony duchowieństwa, ale również uprawomocnić jego potomków na tronie, co nie było bez znaczenia w szarpanej konfliktami dynastycznymi VIII-wiecznej Nortumbrii[6].
W momencie objęcia władzy Eardwulf był żonaty. Żona, nieznana z imienia, urodziła mu syna, Eanreda. Wkrótce po koronacji król porzucił ją jednak, biorąc sobie konkubinę, co wyrzuca mu Alkuin w swym liście, ostrzegając jednocześnie, że może przez to stracić królestwo jak jego poprzednicy, gdyż naraził się na gniew Boga[2].
Wewnętrzne konflikty dynastyczne
Niedługo po koronacji Eardwulfa zmarł arcybiskup Eanbald I. Jego następca, Eanbald II, nie należał do zwolenników króla[2]; nawet Alkuin zauważał ze zdziwieniem poparcie, jakiego biskup udzielał wrogom Eardwulfa[1]. Najgroźniejszym rywalem Eardwulfa był jednak ealdorman Wada, jeden z przywódców spisku, który obalił Etelreda[2][5]. Jest prawdopodobne, że Wada nie chciał władzy dla siebie, a jedynie był przedstawicielem stronnictwa popierającego przywrócenie na tron Osbalda[6]. Do starcia między rywalami doszło 2 kwietnia 798 roku na Billington Moor[2], w pobliżu Whalley. Zwycięzcą okazał się Eardwulf, a Wada udał się na wygnanie do Mercji. W tym samym roku Alkuin napisał list do Osbalda, przebywającego w klasztorze. Odwodził go od ulegania ambicjom politycznym i podejmowania kolejnych interwencji w Nortumbrii oraz zachęcał do poświęcenia się Bogu[6]. Osbald najwyraźniej wziął sobie rady przyjaciela do serca, gdyż aż do swej śmierci w 799 roku pełnił funkcję opata[2].
Stronnictwo popierające Osbalda nie było jedynym, z którym musiał się zmierzyć Eardwulf, aby zachować tron. Kolejnym athelingiem, który upomniał się o swe prawa był ealdorman Moll[2][5], prawdopodobnie krewny Etelreda, którego ojcem był Etelwald Moll. Został zabity na rozkaz Eardwulfa w 799 roku[2]. W kolejnym roku stronicy króla zabili jego kolejnego potencjalnego rywala - Alkmunda, syna króla Alhreda[2][8][5]. Alkmund został uznany za męczennika i otoczony kultem w Derby, w Mercji.
Konflikt z Mercją
W 801 roku Eardwulf stanął na czele armii i skierował się przeciw królowi Mercji, Coenwulfowi[2], który udzielił schronienia jego wrogom (prawdopodobnie powiązanym z królem Etelredem I, który poślubił mercyjską księżniczkę Elfledę, krewną Coenwulfa[5]). Do wojny nie doszło, gdyż ostatecznie Coenwulf ustąpił i doszło do zawarcia porozumienia[9] dzięki mediacji biskupów obu królestw[5].
Sytuacja gospodarcza Nortumbrii
Po uniknięciu wojny z Mercją, Eardwulf mógł skupić się na sytuacji wewnętrznej. Niestety nie zachowały się żadne zapisy źródłowe, które pozwalałyby ocenić jego panowanie. Zazwyczaj w takiej sytuacji historycy sięgają po pomoc do znalezisk archeologicznych. Szczególnie pomocne w analizie gospodarki państw anglosaskich pod rządami kolejnych królów jest badanie bitych na ich rozkaz monet, a zwłaszcza zawartości w nich srebra. Do niedawna nie znano żadnych monet Eardwulfa, co wskazywało na niestabilność gospodarczą Nortumbrii pod jego rządami i osłabienie królewskiego skarbca. Przyczyną tego stanu mogła być konieczność płacenia daniny na rzecz dominujących królów Mercji, Offy i Coenwulfa, lub też konieczność zmagania się z atakami Wikingów w latach 90-tych VIII wieku[10]. W 1990 roku zidentyfikowano jednak dwie monety Eardwulfa, ilość ta jest jednak znikoma w porównaniu do monet innych królów. Dopiero jego syn Eanred rozkazał wybić znaczną ilość nowych monet[11].
Detronizacja i wygnanie
W roku 806 doszło do zamachu stanu, w wyniu którego Eardwulf został zdetronizowany. Nieznane są okoliczności tych wydarzeń, ale korespondencja między Karolem Wielkim a papieżem Leonem III sugeruje, iż zamieszany był w nie Coenwulf z Mercji[8]. Kolejnym władcą Nortumbrii został Elfwald II.
Podobnie jak wielu jego poprzedników, Eardwulf po obaleniu zdecydował się na ucieczkę z kraju[12], przy czym (w przeciwieństwie do poprzedników związanych z klasztorem Lindisfarne, chroniących się u Piktów) zdecydował się udać do kraju Franków, gdzie przebywał jakiś czas na dworze Karola Wielkiego[5]. W kronice Annales Lindesfarnenses znajduje się zapis, iż na wygnaniu poślubił córkę Karola Wielkiego[13]. Znane są związki wszystkich legalnych dzieci Karola, ale możliwe, że Eardwulf poślubił córkę z nieprawego łoża[13]. Wiadomo również, że zdecydował się odbyć pielgrzymkę do Rzymu[5].
Ponowne panowanie?
Pod eskortą wysłanników papieskich i zbrojnych Karola Wielkiego Eardwulf powrócił do Nortumbrii[13]. Źródła frankijskie relacjonują, iż ponownie rządził Nortumbrią[5], ale zachowane źródła anglosaskie tego nie potwierdzają[13]. Historycy spierają się, czy następcą Elfwalda został Eardwulf czy też jego syn Eanred. Jeśli ponownie zasiadał na tronie, to jego panowanie rozpoczęło się w 808 roku i trwało do 811/820 lub nawet do ok. 830 roku.
Śmierć i miejsce spoczynku
Nie znana jest data śmierci Eardwulfa. Część historyków identyfikuje go jako świętego Hardulfa, pochowanego w mercyjskim opactwie w Breedon on the Hill[5]. Znajduje się tam królewski kościół poświęcony Najświętszej Maryi Pannie i św. Hardulfowi. Jest to jednak kontrowersyjna hipoteza, której dotąd nie udowodniono bez żadnych wątpliwości.
- ↑ a b Yorke, s.133
- ↑ a b c d e f g h i j Kirby, s.132
- ↑ Symeon, A.D.790, s.455
- ↑ Yorke, s.127
- ↑ a b c d e f g h i j k Williams, s.119 Błąd w przypisach: Nieprawidłowy znacznik
<ref>; nazwę „f” zdefiniowano więcej niż raz z różną zawartościąBŁĄD PRZYPISÓW - ↑ a b c d Kirby, s.131
- ↑ Kronika Anglosaska, A.D.796
- ↑ a b Yorke, s.135
- ↑ Yorke, s.169
- ↑ Yorke, s.138
- ↑ Medieval European Coinage
- ↑ Kronika Anglosaska, A.D.806
- ↑ a b c d Yorke, s.136
Bibliografia
- Prosopography of Anglo-Saxon England: Eardwulf
- Barbara Yorke: Królowie i królestwa Anglii w czasach Anglosasów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009. ISBN 978-83-01-16169-9.
- Symeon z Durham: The historical works of Simeon of Durham, tr., with preface and notes, by J. Stevenson. Oxford University, 1855.
- D. P. Kirby: The earliest English kings. Routledge, 2000. ISBN 978-0-415-24210-3.
- Ann Williams, Alfred P. Smyth, D. P. Kirby: A biographical dictionary of dark age Britain: England, Scotland, and Wales, c. 500-c. 1050. Routledge, 1991. ISBN 1-85264-047-2.
- Philip Grierson, Mark Blackburn: Medieval European Coinage: Volume 1, The Early Middle Ages (5th-10th Centuries). Cambridge University Press, 2007. ISBN 0-521-03177-X.