Przejdź do zawartości

Waszyngton (stan): Różnice pomiędzy wersjami

Edytuj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
rozbudowałem o gospodarce, nagłówek, drobne techniczne, źródła/przypisy, ilustracja
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje)
Boty
416 264 edycje
m Poprawa linkowań i typografii
Znacznik: Link do ujednoznacznienia
 
(Nie pokazano 39 wersji utworzonych przez 22 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Inne znaczenia|stanu w Stanach Zjednoczonych|[[Waszyngton]] – stolica Stanów Zjednoczonych oraz [[Waszyngton (ujednoznacznienie)|inne znaczenia słowa Waszyngton]]}}
{{Inne znaczenia|stanu w Stanach Zjednoczonych|[[Waszyngton]] – stolica Stanów Zjednoczonych oraz [[Washington|inne znaczenia słowa Waszyngton]]}}
{{Jednostka administracyjna infobox
{{Jednostka administracyjna infobox
|nazwa = Waszyngton
|nazwa = Waszyngton
|nazwa oryginalna = State of Washington
|nazwa oryginalna= State of Washington
|dopełniacz nazwy = Waszyngtonu
|dopełniacz nazwy= Waszyngtonu
|jednostka = [[Stan (podział administracyjny)|stan]]
|jednostka = [[Stan (podział administracyjny)|stan]]
|zdjęcie = Mount Rainier from Clear Lake, Washington.jpg
|zdjęcie = Mount Rainier from Clear Lake, Washington.jpg
|opis zdjęcia = Stratowulkan [[Mount Rainier (stratowulkan)|Mount Rainier]], najwyższy szczyt [[Góry Kaskadowe|Gór Kaskadowych]] i stanu Waszyngton
|opis zdjęcia = Stratowulkan [[Mount Rainier]], najwyższy szczyt [[Góry Kaskadowe|Gór Kaskadowych]] i stanu Waszyngton
|alt zdjęcia =
|pieczęć = Seal of Washington.svg
|herb =
|pieczęć = Seal of Washington.svg
|flaga = Flag of Washington.svg
|flaga = Flag of Washington.svg
|hymn = <center>[[Plik:Washington, My Home.ogg]]</center>''Washington, My Home''<br>(Waszyngton, mój dom)
|hymn = Washington, My Home<br>(Waszyngton, mój dom)
|dewiza = ([[Język czinuk|czin.]]) ''Al-ki'' (Trochę po trochu)
|dewiza = ([[Język czinuk|czin.]]) Al-ki (Trochę po trochu)
|państwo = Stany Zjednoczone
|państwo = Stany Zjednoczone
|nazwa siedziby = stolica
|1. jednostka administracyjna =
|siedziba= [[Olympia]]
|2. jednostka administracyjna =
|data powstania = [[11 listopada]] [[1889]]
|data powstania = [[11 listopada]] [[1889]]
|nazwa siedziby = stolica
|ISO 3166-2 = US-WA
|stanowisko zarządzającego = Gubernator
|3. jednostka administracyjna =
|zarządzający = [[Jay Inslee]] ([[Partia Demokratyczna (Stany Zjednoczone)|D]])
|4. jednostka administracyjna =
|powierzchnia = 184 661 km²<ref>{{cytuj stronę |url= https://www.census.gov/geo/reference/state-area.html |tytuł= State Area Measurements and Internal Point Coordinates |opublikowany= U.S. Census Bureau |język=en |data dostępu=2018-04-09}}</ref>
|5. jednostka administracyjna =
|siedziba = [[Olympia]]
|rok = 2017
|liczba ludności = 7 405 743<ref>{{Cytuj|tytuł= U.S. Census Bureau QuickFacts: Washington |data dostępu=2018-01-04 |opublikowany= census.gov |url= https://www.census.gov/quickfacts/fact/table/WA/PST045216 |język=en}}</ref>
|1. podział = 39
|gęstość zaludnienia = 34,20 os./km²
|ISO 3166-2 = US-WA
|numer kierunkowy=
|zarządzający = [[Jay Inslee]] ([[Partia Demokratyczna (Stany Zjednoczone)|D]])
|kod pocztowy =
|stanowisko zarządzającego = Gubernator
|tablice rejestracyjne =
|powierzchnia = 184 661<ref>{{cytuj stronę | url = https://www.census.gov/geo/reference/state-area.html | tytuł= State Area Measurements and Internal Point Coordinates | opublikowany = U.S. Census Bureau | język = en | data dostępu = 2018-04-09}}</ref>
|strefa czasowa = [[UTC-08:00]]<br />[[UTC-07:00]]
|liczba ludności = 7 405 743<ref>{{Cytuj |tytuł = U.S. Census Bureau QuickFacts: Washington |data dostępu = 2018-01-04 |opublikowany = census.gov |url = https://www.census.gov/quickfacts/fact/table/WA/PST045216 |język = en}}</ref>
|języki urzędowe = ''de iure'' brak<br>''de facto'' [[język angielski|angielski]]
|rok = 2017
|adres urzędu =
|gęstość zaludnienia = 34,20
|numer kierunkowy =
|plan = USA Washington location map.svg
|nazwa 1. podziału = [[Lista hrabstw w stanie Waszyngton|hrabstw]]
|kod pocztowy =
|tablice rejestracyjne =
|1. podział = 39
|nazwa izby wyższej = [[Senat Stanów Zjednoczonych|senatorów]]
|strefa czasowa = [[UTC-08:00]]<br />[[UTC-07:00]]
|przedstawiciele w izbie wyższej = 2
|języki urzędowe = ''de iure'' brak<br />''de facto'' [[język angielski|angielski]]
|nazwa izby niższej = [[Izba Reprezentantów Stanów Zjednoczonych|członków Izby Reprezentantów]]
|adres urzędu =
|przedstawiciele w izbie niższej = 10
|plan = USA Washington location map.svg
|nazwa 1. podziału = [[Lista hrabstw w stanie Waszyngton|hrabstw]]
|mapa = Washington in United States.svg
|nazwa mapy = Stanów Zjednoczonych
|mapa = Washington in United States.svg
|współrzędne = 47°30′N, 120°30′W
|nazwa mapy = Stanów Zjednoczonych
|commons = Category:Washington
|współrzędne = 47° 30′ N, 120° 30′ W
|wikisłownik = Waszyngton
|commons = Category:Washington
|www = http://access.wa.gov
|www = http://access.wa.gov
|nazwa izby wyższej = [[Senat Stanów Zjednoczonych|senatorów]]
|przedstawiciele w izbie wyższej = 2
|nazwa izby niższej = [[Izba Reprezentantów Stanów Zjednoczonych|członków Izby Reprezentantów]]
|przedstawiciele w izbie niższej = 10
}}
}}

[[Plik:Seattle skyline day.jpg|thumb|Seattle]]
[[File:Map of Washington NA.png|thumb|240px|Mapa stanu]]
[[Plik:Mount Rainier overlooking the Port of Tacoma.jpg|thumb|Tacoma]]

'''Waszyngton''' ({{ang.|Washington}}, {{Wymowa|En-us-Washington.ogg|wymowa: /ˈwɒʃɪŋtən/}}, oficjalnie ''State of Washington'') – [[Stan (podział administracyjny)|stan]] w północno-zachodniej części [[Stany Zjednoczone|Stanów Zjednoczonych]], przy granicy z [[Kanada|Kanadą]].
'''Waszyngton''' ({{ang.|Washington}}, {{Wymowa|En-us-Washington.ogg|wymowa: /ˈwɒʃɪŋtən/}}, oficjalnie ''State of Washington'') – [[Stan (podział administracyjny)|stan]] w północno-zachodniej części [[Stany Zjednoczone|Stanów Zjednoczonych]], przy granicy z [[Kanada|Kanadą]].


Około połowa powierzchni stanu jest zalesiona, a lasy waszyngtońskie należą do najbardziej rozległych w Stanach Zjednoczonych. Głównymi gatunkami drzew są [[daglezja zielona]], [[choina]], [[żywotnik olbrzymi]], oraz [[sosna żółta|sosna zwyczajna]] występująca głównie w regionach górskich<ref>{{Cytuj |tytuł = Washington - Plant and animal life |data dostępu = 2020-06-27 |opublikowany = Encyclopedia Britannica |url = https://www.britannica.com/place/Washington-state |język = en}}</ref>.
Około połowa powierzchni stanu jest zalesiona, a lasy waszyngtońskie należą do najbardziej rozległych w Stanach Zjednoczonych. Głównymi gatunkami drzew są [[daglezja zielona]], [[choina]], [[żywotnik olbrzymi]] oraz występująca głównie w regionach górskich – [[sosna żółta|sosna zwyczajna]]<ref>{{Encyklopedia Britannica |id= place/Washington-state |tytuł= Washington |data dostępu=2020-06-27}}</ref>.


[[Obszar metropolitalny]] Seattle–Tacoma–Bellevue skupia ponad połowę ludności stanu, jest 15–tym co do wielkości w kraju i liczy blisko 4 miliony mieszkańców<ref>{{Cytuj |tytuł = Metropolitan Areas (USA): Metropolitan and Micropolitan Statistical Areas - Population Statistics, Charts and Map |data dostępu = 2020-06-27 |opublikowany = www.citypopulation.de |url = https://www.citypopulation.de/en/usa/metro/}}</ref>.
[[Obszar metropolitalny]] Seattle–Tacoma–Bellevue skupia ponad połowę ludności stanu, jest 15. co do wielkości w kraju i liczy blisko 4 miliony mieszkańców{{fakt|data=2021-12}}.


== Nazwa ==
== Nazwa ==
Nazwa stanu upamiętnia postać pierwszego [[Prezydent Stanów Zjednoczonych|prezydenta Stanów Zjednoczonych]] [[George Washington|George'a Washingtona]]. Została ona określona w ustawie tworzącej [[Terytorium Waszyngtonu]], przyjętej przez [[Kongres Stanów Zjednoczonych]] w [[1853]] roku.
Nazwa stanu upamiętnia postać pierwszego [[Prezydent Stanów Zjednoczonych|prezydenta Stanów Zjednoczonych]] [[George Washington|George’a Washingtona]]. Została ona określona w ustawie tworzącej [[Terytorium Waszyngtonu]], przyjętej przez [[Kongres Stanów Zjednoczonych]] w [[1853]] roku.


Początkowo dla nowego terytorium proponowano nazwę "Kolumbia" (ang. ''Columbia''), będącą nawiązaniem do nazwy znajdującej się na jego obszarze rzeki [[Kolumbia (rzeka)|Kolumbii]] oraz nazwy strefy handlu futrami, która funkcjonowała w tym regionie w pierwszej połowie [[XIX wiek|XIX wieku]]. Propozycja nie została przyjęta za sprawą Richarda H. Stantona, pochodzącego z [[Kentucky]] członka [[Izba Reprezentantów Stanów Zjednoczonych|Izby Reprezentantów]], który uznając, że proponowane miano jest zbyt podobne do nazwy federalnego [[Dystrykt Kolumbii|Dystryktu Kolumbii]], zaproponował by nowe terytorium otrzymało nazwę na cześć prezydenta Washingtona. Sugestia zyskała aprobatę Kongresu<ref name=":02">{{Cytuj |autor = Brian Palmer |tytuł = How Did Washington State and Washington, D.C., Get the Same Name? |data = 2012-02-09 |data dostępu = 2020-03-04 |opublikowany = slate.com |url = https://slate.com/news-and-politics/2012/02/how-did-washington-state-and-washington-d-c-get-the-same-name.html}}</ref>.
Początkowo dla nowego terytorium proponowano nazwę „Kolumbia” (ang. ''Columbia''), będącą nawiązaniem do nazwy znajdującej się na jego obszarze rzeki [[Kolumbia (rzeka)|Kolumbii]] oraz nazwy strefy handlu futrami, która funkcjonowała w tym regionie w pierwszej połowie [[XIX wiek]]u. Propozycja nie została przyjęta za sprawą Richarda H. Stantona, pochodzącego z [[Kentucky]] członka [[Izba Reprezentantów Stanów Zjednoczonych|Izby Reprezentantów]], który uznając, że proponowane miano jest zbyt podobne do nazwy federalnego [[Waszyngton|Dystryktu Kolumbii]], zaproponował by nowe terytorium otrzymało nazwę na cześć prezydenta Washingtona. Sugestia zyskała aprobatę Kongresu<ref name=":02">{{Cytuj|autor= Brian Palmer |tytuł= How Did Washington State and Washington, D.C., Get the Same Name? |data=2012-02-09 |data dostępu=2020-03-04 |opublikowany= slate.com |url= https://slate.com/news-and-politics/2012/02/how-did-washington-state-and-washington-d-c-get-the-same-name.html}}</ref>.


Waszyngton jest jedynym stanem, którego nazwa wywodzi się od nazwiska prezydenta. Identyczną nazwę nosi wiele hrabstw, gmin, wsi oraz miast w Stanach Zjednoczonych, w tym stolica państwa. Zamieszanie spowodowane myleniem nazw stanu Waszyngton i miasta Waszyngton spowodowało, że w [[Lata 80. XIX wieku|latach 80.]] XIX wieku, kiedy to rozpoczęto proces przekształcania terytorium w stan, pojawiały się koncepcje zmiany jego nazwy. Jedna z nich, zaproponowana przez amerykańskiego prawnika Davida Dudleya Fielda II, zakładała nadanie stanowi wywodzącej z indiańskiej tradycji nazwy "Tacoma", którą do [[XVIII wiek|XVIII wieku]] nosił znajdujący się na obszarze obecnego stanu stratowulkan [[Mount Rainier (stratowulkan)|Mount Rainier]]. Propozycja Fielda nie uzyskała jednak poparcia społecznego<ref name=":02" />.
Waszyngton jest jedynym stanem, którego nazwa wywodzi się od nazwiska prezydenta. Identyczną nazwę nosi wiele hrabstw, gmin, wsi oraz miast w Stanach Zjednoczonych, w tym stolica państwa. Zamieszanie spowodowane myleniem nazw stanu Waszyngton i miasta Waszyngton spowodowało, że w [[Lata 80. XIX wieku|latach 80.]] XIX wieku, kiedy to rozpoczęto proces przekształcania terytorium w stan, pojawiały się koncepcje zmiany jego nazwy. Jedna z nich, zaproponowana przez amerykańskiego prawnika Davida Dudleya Fielda II, zakładała nadanie stanowi wywodzącej z tradycji rdzennej ludności nazwy „Tacoma”, którą do [[XVIII wiek]]u nosił znajdujący się na obszarze obecnego stanu stratowulkan [[Mount Rainier]]. Propozycja Fielda nie uzyskała jednak poparcia społecznego<ref name=":02" />.


== Historia ==
== Historia ==
Linia 68: Linia 65:


== Geografia ==
== Geografia ==
Waszyngton znajduje się w północno-zachodniej części kraju nad [[Ocean Spokojny|Oceanem Spokojnym]]. Graniczy z kanadyjską prowincją [[Kolumbia Brytyjska]] od północy, oraz z amerykańskimi stanami: [[Idaho]] na wschodzie i [[Oregon]]em na południu. Rzeka Kolumbia stanowi większość granicy między Waszyngtonem a Oregonem.
* '''Klimat''': Stan jest podzielony geograficznie łańcuchem [[Góry Kaskadowe|Gór Kaskadowych]] biegnącym równolegle do wybrzeża [[Ocean Spokojny|Oceanu Spokojnego]]. Zachodnia część stanu Waszyngton znajduje się pod wpływem klimatu oceanicznego, z częstymi opadami od jesieni do wiosny, natomiast latem ilość opadów znacznie się zmniejsza. Wschodnia część stanu znajduje się w [[cień opadowy|cieniu opadowym]] Gór Kaskadowych - występuje tam suchy klimat kontynentalny, a ilość opadów jest kilka razy mniejsza od zachodniej części stanu.

Waszyngton jest stanem kontrastów. Znaczną część stanu pokrywają lasy (zalesiony region półwyspu [[Olympic (półwysep)|Olympic]] jest jednym z najbardziej deszczowych na świecie), podczas gdy duża część wschodniego obszaru jest sucha i słabo zalesiona.
* '''Klimat''': Stan jest podzielony geograficznie łańcuchem [[Góry Kaskadowe|Gór Kaskadowych]] biegnącym równolegle do wybrzeża [[Ocean Spokojny|Oceanu Spokojnego]]. Zachodnia część stanu Waszyngton znajduje się pod wpływem klimatu oceanicznego, z częstymi opadami od jesieni do wiosny, natomiast latem ilość opadów znacznie się zmniejsza. Wschodnia część stanu znajduje się w [[cień opadowy|cieniu opadowym]] Gór Kaskadowych – występuje tam suchy klimat kontynentalny, a ilość opadów jest kilka razy mniejsza od zachodniej części stanu.
* '''Główne rzeki''': [[Kolumbia (rzeka)|Kolumbia]], [[Snake (rzeka)|Snake]], [[Yakima (rzeka)|Yakima]], w środkowej części stanu na rzece Kolumbia znajduje się zapora [[Grand Coulee]].
* '''Główne rzeki''': [[Kolumbia (rzeka)|Kolumbia]], [[Snake (rzeka)|Snake]], [[Yakima (rzeka)|Yakima]], w środkowej części stanu na rzece Kolumbia znajduje się zapora [[Grand Coulee]].

<gallery>
<gallery mode=packed>
Plik:Noble Knob looking North.jpg|thumb|Las państwowy [[Mount Baker-Snoqualmie]]
Plik:Noble Knob looking North.jpg|Las narodowy [[Mount Baker-Snoqualmie National Forest|Mount Baker-Snoqualmie]]
Plik:Virgin Lake Blanca Lake 0075.jpg|thumb|[[Jezioro Blanca]] z lodowcem Columbia w tle
Plik:Columbia River Gorge.jpg|thumb|Rzeka [[Kolumbia (rzeka)|Kolumbia]] na obszarze stanu
Plik:Virgin Lake Blanca Lake 0075.jpg|Jezioro [[Blanca (jezioro)|Blanca]] z lodowcem Columbia w tle
Plik:View of Lake Quinault.jpg|thumb|[[Jezioro Quinault]]
Plik:Columbia River Gorge.jpg|Wąwóz rzeki [[Kolumbia (rzeka)|Kolumbia]]
Plik:View of Lake Quinault.jpg|Jezioro [[Quinault (jezioro)|Quinault]]
</gallery>
</gallery>


=== Miasta ===
{| class="wikitable" style="text-align:right"
{{mapa lokalizacyjna
|+Największe miasta Waszyngtonu<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = Biggest Cities in Washington |data = |data dostępu = 2019-02-07 |opublikowany = www.biggestuscities.com |url = https://www.biggestuscities.com/wa}}</ref>
|mapa= Waszyngton
! Lp.
|podpis = Największe miasta w stanie Waszyngton, powyżej 100 000 mieszkańców (2021)<ref name="uscb">{{Cytuj stronę|url= https://www.census.gov/data/tables/time-series/demo/popest/2020s-total-cities-and-towns.html |tytuł= City and Town Population Totals: 2020–2021 |opublikowany= U.S. Census Bureau |język=en |data dostępu=2023-04-21}}</ref>
! Miasto
|rozmiar = 400
! Ludność<br />(2017)
|wyrównanie = left
|-
|rodzaj = thumb
| 1 ||align="left"| [[Seattle]] || 724 745
|punkty mapy =
|-
{{mapa lokalizacyjna/punkt|47.6058N 122.3293W|pozycja=left|rozmiar znaku=12|opis=[[Seattle]]}}
| 2 ||align="left"| [[Spokane]] || 217 108
{{mapa lokalizacyjna/punkt|47.6797N 117.4261W|pozycja=top|rozmiar znaku=8|opis=[[Spokane]]}}
|-
{{mapa lokalizacyjna/punkt|47.2529N 122.4444W|rozmiar znaku=8|pozycja=bottom|opis=[[Tacoma]]}}
| 3 ||align="left"| [[Tacoma]] || 213 418
{{mapa lokalizacyjna/punkt|45.6286N 122.6715W|pozycja=top|opis=[[Vancouver (Waszyngton)|Vancouver]]}}
|-
| 4 ||align="left"| [[Vancouver (Waszyngton)|Vancouver]] || 175 673
{{mapa lokalizacyjna/punkt|47.6115N 122.2005W|opis=[[Bellevue (Waszyngton)|Bellevue]]}}
{{mapa lokalizacyjna/punkt|47.3838N 122.2336W|pozycja=left|opis=[[Kent (Waszyngton)|Kent]]}}
|-
| 5 ||align="left"| [[Bellevue (Waszyngton)|Bellevue]] || 144 444
{{mapa lokalizacyjna/punkt|47.9780N 122.2067W|opis=[[Everett (Waszyngton)|Everett]]}}
{{mapa lokalizacyjna/punkt|47.6729N 117.2393W|pozycja=bottom|opis=[[Spokane Valley|Spokane<br>Valley]]}}
|-
{{mapa lokalizacyjna/punkt|47.4775N 122.2043W|opis=[[Renton (Stany Zjednoczone)|Renton]]}}
| 6 ||align="left"| [[Kent (Waszyngton)|Kent]] || 128 458
}}
|-
Na terenie stanu Waszyngton znajduje się 281 miast ({{k|en|city}} lub {{k|en|town}}), w tym dziewięć o liczbie ludności przekraczającej 100&nbsp;000, 91 powyżej 10&nbsp;000 mieszkańców, a 205 powyżej 1000 mieszkańców (2021 r.){{r|uscb}}.
| 7 ||align="left"| [[Everett (Waszyngton)|Everett]] || 110 079

|-
Lista miast zamieszkanych przez 10&nbsp;000 lub więcej osób (2021 r.){{r|uscb}}:
| 8 ||align="left"| [[Renton (Waszyngton)|Renton]] || 101 379
{{Układ wielokolumnowy |szerokość=13em |liczba=4 |
|-
* [[Seattle]] (733 919)
| 9 ||align="left"| [[Spokane Valley]] || 97 847
* [[Spokane]] (229 071)
|-
* [[Tacoma]] (219 205)
| 10 ||align="left"| [[Federal Way]] || 96 690
* [[Vancouver (Waszyngton)|Vancouver]] (192 169)
|}
* [[Bellevue (Waszyngton)|Bellevue]] (149 440)
* [[Kent (Waszyngton)|Kent]] (134 835)
* [[Everett (Waszyngton)|Everett]] (110 812)
* [[Spokane Valley]] (105 905)
* [[Renton (Stany Zjednoczone)|Renton]] (105 179)
* [[Federal Way]] (99 037)
* [[Yakima]] (96 578)
* [[Bellingham (Waszyngton)|Bellingham]] (92 289)
* [[Kirkland (Waszyngton)|Kirkland]] (92 107)
* [[Auburn (Waszyngton)|Auburn]] (85 699)
* [[Kennewick]] (84 488)
* [[Pasco]] (78 871)
* [[Redmond (Waszyngton)|Redmond]] (76 354)
* [[Marysville (Waszyngton)|Marysville]] (71 144)
* [[Sammamish]] (66 630)
* [[Lakewood (Waszyngton)|Lakewood]] (63 331)
* [[Richland (Waszyngton)|Richland]] (61 929)
* [[Shoreline]] (57 918)
* [[Olympia (Waszyngton)|Olympia]] (55 919)
* [[Lacey (Waszyngton)|Lacey]] (54 461)
* [[Burien]] (51 073)
* [[Bothell]] (47 784)
* [[Bremerton]] (44 122)
* [[Puyallup]] (42 794)
* [[Edmonds]] (42 758)
* [[Lynnwood]] (40 592)
* [[Issaquah]] (39 505)
* [[Longview (Waszyngton)|Longview]] (37 824)
* [[Lake Stevens]] (36 288)
* [[Wenatchee]] (35 405)
* [[Mount Vernon (Waszyngton)|Mount Vernon]] (35 404)
* [[University Place]] (34 900)
* [[Walla Walla (Waszyngton)|Walla Walla]] (33 927)
* [[Pullman (Waszyngton)|Pullman]] (32 827)
* [[Des Moines (Waszyngton)|Des Moines]] (32 689)
* [[SeaTac]] (30 759)
* [[Maple Valley (Waszyngton)|Maple Valley]] (28 153)
* [[Camas (Waszyngton)|Camas]] (27 054)
* [[Tumwater]] (25 844)
* [[Moses Lake]] (25 583)
* [[Mercer Island]] (25 442)
* [[Oak Harbor (Waszyngton)|Oak Harbor]] (24 709)
* [[Bainbridge Island]] (24 546)
* [[Kenmore (Waszyngton)|Kenmore]] (23 502)
* [[Bonney Lake]] (22 848)
* [[Tukwila]] (21 615)
* [[Mountlake Terrace]] (21 428)
* [[Mukilteo]] (21 246)
* [[Battle Ground (Waszyngton)|Battle Ground]] (21 119)
* [[Mill Creek (Waszyngton)|Mill Creek]] (20 902)
* [[Covington (Waszyngton)|Covington]] (20 787)
* [[Monroe (Waszyngton)|Monroe]] (20 209)
* [[Port Angeles]] (20 134)
* [[Arlington (Waszyngton)|Arlington]] (20 075)
* [[Ellensburg]] (19 596)
* [[Centralia (Waszyngton)|Centralia]] (18 629)
* [[Anacortes]] (17 832)
* [[Aberdeen (Waszyngton)|Aberdeen]] (17 191)
* [[Washougal]] (16 970)
* [[West Richland]] (16 951)
* [[Sunnyside (Waszyngton)|Sunnyside]] (16 346)
* [[Lynden (Waszyngton)|Lynden]] (16 048)
* [[Port Orchard]] (15 979)
* [[Ferndale (Waszyngton)|Ferndale]] (15 476)
* [[East Wenatchee]] (14 236)
* [[Snoqualmie]] (13 810)
* [[Woodinville]] (13 425)
* [[Lake Forest Park]] (13 358)
* [[Cheney (Waszyngton)|Cheney]] (13 087)
* [[Newcastle (Waszyngton)|Newcastle]] (12 969)
* [[Enumclaw]] (12 733)
* [[Kelso (Waszyngton)|Kelso]] (12 719)
* [[Edgewood (Waszyngton)|Edgewood]] (12 665)
* [[Liberty Lake]] (12 534)
* [[Ridgefield (Waszyngton)|Ridgefield]] (12 514)
* [[Sedro-Woolley]] (12 509)
* [[Gig Harbor]] (12 181)
* [[Poulsbo]] (11 891)
* [[Fife (Waszyngton)|Fife]] (10 985)
* [[Grandview (Waszyngton)|Grandview]] (10 891)
* [[Shelton (Waszyngton)|Shelton]] (10 763)
* [[Yelm]] (10 707)
* [[Sumner (Waszyngton)|Sumner]] (10 673)
* [[Airway Heights]] (10 630)
* [[Port Townsend]] (10 306)
* [[Snohomish (Waszyngton)|Snohomish]] (10 154)
* [[DuPont (Waszyngton)|DuPont]] (10 112)
}}


== Demografia ==
== Demografia ==
[[Plik:Washington population map.png|thumb|Gęstość zaludnienia w 2010 roku (w milach kwadratowych).]]
[[Plik:Washington population map.png|thumb|Gęstość zaludnienia w 2010 roku (w milach kwadratowych).]]
Na podstawie spisu ludności z roku 2010 stwierdzono, że stan Waszyngton liczył 6&nbsp;724&nbsp;540 mieszkańców, co oznaczało wzrost o 830&nbsp;419 (14,1%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2000. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowiły 6,2% populacji, 22,2% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 15,1% to osoby mające 65 i więcej lat. Połowę (50,0%) ludności stanu stanowiły kobiety<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = U.S. Census Bureau QuickFacts: Washington; UNITED STATES |data dostępu = 2019-02-07 |opublikowany = www.census.gov |url = https://www.census.gov/quickfacts/fact/table/wa,US/POP010210 |język = en}}</ref>.
Na podstawie spisu ludności z roku 2010 stwierdzono, że stan Waszyngton liczył 6&nbsp;724&nbsp;540 mieszkańców, co oznaczało wzrost o 830&nbsp;419 (14,1%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2000. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowiły 6,2% populacji, 22,2% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 15,1% to osoby mające 65 i więcej lat. Połowę (50,0%) ludności stanu stanowiły kobiety<ref name=":0">{{Cytuj|tytuł= U.S. Census Bureau QuickFacts: Washington; UNITED STATES |data dostępu=2019-02-07 |opublikowany= census.gov |url= https://www.census.gov/quickfacts/fact/table/wa,US/POP010210 |język=en}}</ref>.


=== Język ===
=== Język ===
W 2010 roku najpowszechniej używanymi językami były<ref>{{Cytuj |tytuł = Data Center Results |data dostępu = 2019-02-07 |opublikowany = apps.mla.org |url = https://apps.mla.org/cgi-shl/docstudio/docs.pl?map_data_results}}</ref>:
W 2010 roku najpowszechniej używanymi językami były<ref>{{Cytuj|tytuł= Data Center Results |data dostępu=2019-02-07 |opublikowany= apps.mla.org |url= https://apps.mla.org/cgi-shl/docstudio/docs.pl?map_data_results}}</ref>:
* [[język angielski]] – 82,51%,
* [[język angielski]] – 82,51%,
* [[język hiszpański]] – 7,79%,
* [[język hiszpański]] – 7,79%,
Linia 117: Linia 206:
* [[język rosyjski]] – 0,8%,
* [[język rosyjski]] – 0,8%,
* [[język chiński]] – 0,76%,
* [[język chiński]] – 0,76%,
* [[język niemiecki]] – 0,55%.
* [[język niemiecki]] – 0,55%.


=== Rasy i pochodzenie ===
=== Rasy i pochodzenie ===
Według danych z 2018 roku 76% mieszkańców stanowi ludność biała (69,1% nie licząc [[Latynosi|Latynosów]]), 8,3% to [[Żółta odmiana człowieka|Azjaci]], 5,7% było rasy mieszanej, 3,7% to [[Czarna odmiana człowieka|Murzyni]] lub [[Afroamerykanie]], 1,3% to [[Indianie|rdzenna ludność Ameryki]] i 0,7% to [[Hawajczycy]] i mieszkańcy innych wysp [[Ocean Spokojny|Pacyfiku]]. Latynosi stanowili 12,5% ludności stanu<ref name=":4">{{Cytuj |autor = |tytuł = 2018: ACS 5-Year Estimates Detailed Tables |data = |data dostępu = 2020-06-26 |opublikowany = data.census.gov |url = https://data.census.gov/cedsci/table?q=B04006&g=0400000US53&tid=ACSDT5Y2018.B04006&hidePreview=true}}</ref>.
Według danych z 2018 roku 76% mieszkańców stanowi ludność biała (69,1% nie licząc [[Latynosi|Latynosów]]), 8,3% to [[Żółta odmiana człowieka|Azjaci]], 5,7% było rasy mieszanej, 3,7% to [[Afroamerykanie]], 1,3% to [[Indianie|rdzenna ludność Ameryki]] i 0,7% to [[Hawajczycy]] i mieszkańcy innych wysp [[Ocean Spokojny|Pacyfiku]]. Latynosi stanowili 12,5% ludności stanu<ref name=":4">{{Cytuj|autor= |tytuł= 2018: ACS 5-Year Estimates Detailed Tables |data=|data dostępu=2020-06-26 |opublikowany= data.census.gov |url= https://data.census.gov/cedsci/table?q=B04006&g=0400000US53&tid=ACSDT5Y2018.B04006&hidePreview=true}}</ref>.


Do największych grup należą osoby pochodzenia [[Niemcy (naród)|niemieckiego]] (16,9%), [[Irlandczycy|irlandzkiego]] (10,4%), [[Meksykanie|meksykańskiego]] (10%), [[Anglicy|angielskiego]] (9,9%) i [[Norwegowie|norweskiego]] (5,1%). Do innych większych grup należą osoby pochodzenia „amerykańskiego” (299,6 tys.), [[Francuzi|francuskiego]] (272 tys.), [[Włosi|włoskiego]] (252,3 tys.), [[Szwedzi|szwedzkiego]] (221,1 tys.), [[Szkoci|szkockiego]] (205,5 tys.), [[Holendrzy|holenderskiego]] (140,6 tys.) i [[Polacy|polskiego]] (136,6 tys.)<ref name=":4" />.
Do największych grup należą osoby pochodzenia [[Niemcy (naród)|niemieckiego]] (16,9%), [[Irlandczycy|irlandzkiego]] (10,4%), [[Meksykanie|meksykańskiego]] (10%), [[Anglicy|angielskiego]] (9,9%) i [[Norwegowie|norweskiego]] (5,1%). Do innych większych grup należą osoby pochodzenia „amerykańskiego” (299,6 tys.), [[Francuzi|francuskiego]] (272 tys.), [[Włosi|włoskiego]] (252,3 tys.), [[Szwedzi|szwedzkiego]] (221,1 tys.), [[Szkoci|szkockiego]] (205,5 tys.), [[Holendrzy|holenderskiego]] (140,6 tys.) i [[Polacy|polskiego]] (136,6 tys.)<ref name=":4" />. 0,83% populacji deklaruje pochodzenie [[Ukraińcy|ukraińskie]] (62,6 tys.), co jest najwyższym odsetkiem w USA, obok [[Pensylwania|Pensylwanii]]<ref>{{Cytuj|autor= Taylor DesOrmeau|tytuł= Michigan has the 9th-most residents with Ukrainian ancestry in the U.S. |data=2022-03-18 |data dostępu=2022-08-27 |opublikowany= mlive |url= https://www.mlive.com/public-interest/2022/03/michigan-has-the-9th-most-residents-with-ukrainian-ancestry-in-the-us.html |język=en}}</ref><ref name=":4" />.

Większość ludności azjatyckiej stanowią osoby pochodzenia [[Chińczycy|chińskiego]] (134,8 tys.), [[Hindusi|hinduskiego]] (106,3 tys.), [[Filipińczycy|filipińskiego]] (104,1 tys.), [[Wietnamczycy|wietnamskiego]] (74,2 tys.) i [[Koreańczycy|koreańskiego]] (62,8 tys.). Z pośród 85,9 tys. imigrantów z [[Afryka Subsaharyjska|Afryki Subsaharyjskiej]] najwięcej pochodzi z [[Etiopia|Etiopii]] (25 tys.)<ref name=":4" />.


Większość ludności azjatyckiej stanowią osoby pochodzenia [[Chińczycy|chińskiego]] (134,8 tys.), [[Hindusi|hinduskiego]] (106,3 tys.), [[Filipińczycy|filipińskiego]] (104,1 tys.), [[Wietnamczycy|wietnamskiego]] (74,2 tys.) i [[Koreańczycy|koreańskiego]] (62,8 tys.). Spośród 85,9 tys. imigrantów z [[Afryka Subsaharyjska|Afryki Subsaharyjskiej]] najwięcej pochodzi z [[Etiopia|Etiopii]] (25 tys.)<ref name=":4" />.
=== Religie ===
=== Religie ===
[[Plik:Seattle - City Church 01.jpg|thumb|Bezdenominacyjny kościół ''City Church'' w Seattle.]]
[[Plik:Seattle - City Church 01.jpg|thumb|Bezdenominacyjny kościół ''City Church'' w Seattle.]]
[[Plik:Cathedral of Our Lady of Lourdes - Spokane.jpg|thumb|left|[[Katedra Matki Bożej z Lourdes]] w [[Spokane]].]]
[[Plik:Cathedral of Our Lady of Lourdes - Spokane.jpg|thumb|left|[[Katedra Matki Bożej z Lourdes]] w [[Spokane]].]]
'''Struktura religijna w 2014 roku'''<ref name=":3">{{Cytuj |autor = |tytuł = Religion in America: U.S. Religious Data, Demographics and Statistics |data = |data dostępu = 2019-02-07 |opublikowany = Pew Research Center |url = http://www.pewforum.org/religious-landscape-study/ |język = en}}</ref>:
'''Struktura religijna w 2014 roku'''<ref name=":3">{{Cytuj|autor= |tytuł= Religion in America: U.S. Religious Data, Demographics and Statistics |data=|data dostępu=2019-02-07 |opublikowany= Pew Research Center |url= http://www.pewforum.org/religious-landscape-study/ |język=en}}</ref>:
* [[protestantyzm|protestanci]] – 40% (głównie: bezdenominacyjni, [[pentekostalizm|zielonoświątkowcy]], [[luteranizm|luteranie]], [[baptyzm|baptyści]], [[kalwinizm|kalwini]], [[ruch uświęceniowy|uświęceniowcy]], [[metodyzm|metodyści]], [[Kościół Adwentystów Dnia Siódmego|adwentyści dnia siódmego]], [[Kościoły Chrystusowe|campbellici]], [[anglikanizm|anglikanie]], [[pietyzm|pietyści]] i [[mennonici]]<ref name=":1">{{Cytuj |autor = |tytuł = Washington - Religious Traditions, 2010 |data = |data dostępu = 2019-02-07 |opublikowany = www.thearda.com |url = http://www.thearda.com/rcms2010/r/s/53/rcms2010_53_state_family_2010.asp}}</ref>),
* [[protestantyzm|protestanci]] – 40% (głównie: bezdenominacyjni, [[pentekostalizm|zielonoświątkowcy]], [[luteranizm|luteranie]], [[baptyzm|baptyści]], [[kalwinizm|kalwini]], [[ruch uświęceniowy|uświęceniowcy]], [[metodyzm|metodyści]], [[Kościół Adwentystów Dnia Siódmego|adwentyści dnia siódmego]], [[Kościoły Chrystusowe|campbellici]], [[anglikanizm|anglikanie]], [[pietyzm|pietyści]] i [[mennonici]]<ref name=":1">{{Cytuj|autor= |tytuł= Washington – Religious Traditions, 2010 |data=|data dostępu=2019-02-07 |opublikowany= thearda.com |url= http://www.thearda.com/rcms2010/r/s/53/rcms2010_53_state_family_2010.asp}}</ref>),
* bez religii – 32% (w tym: 5% [[agnostycyzm|agnostycy]] i 5% [[ateizm|ateiści]]),
* bez religii – 32% (w tym: 5% [[agnostycyzm|agnostycy]] i 5% [[ateizm|ateiści]]),
* [[katolicyzm|katolicy]] – 17%,
* [[katolicyzm|katolicy]] – 17%,
Linia 136: Linia 224:
* pozostałe religie – 8% (w tym: [[buddyzm|buddyści]], [[świadkowie Jehowy]], [[neopogaństwo|neopoganie]], [[judaizm|żydzi]], [[islam|muzułmanie]], [[prawosławie|prawosławni]], [[hinduizm|hinduiści]], [[Uniwersalizm unitariański|unitarianie uniwersaliści]] i [[bahaizm|bahaiści]]<ref name=":1" />).
* pozostałe religie – 8% (w tym: [[buddyzm|buddyści]], [[świadkowie Jehowy]], [[neopogaństwo|neopoganie]], [[judaizm|żydzi]], [[islam|muzułmanie]], [[prawosławie|prawosławni]], [[hinduizm|hinduiści]], [[Uniwersalizm unitariański|unitarianie uniwersaliści]] i [[bahaizm|bahaiści]]<ref name=":1" />).


Według badania z 2014 roku [[chrześcijaństwo|chrześcijanie]] stanowią 61% populacji stanu<ref name=":3" />. Do największych pojedynczych [[denominacja (religia)|organizacji]] należą: [[Kościół katolicki]] (784,3 tys.), [[Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich]] (267,3 tys.), [[Zbory Boże]] (125 tys.), oraz [[Kościół Ewangelicko-Luterański w Ameryce]] (96,6 tys.)<ref name=":1" />.
Według badania z 2014 roku [[chrześcijaństwo|chrześcijanie]] stanowią 61% populacji stanu<ref name=":3" />. Do największych pojedynczych [[denominacja (religia)|organizacji]] należą: [[Kościół katolicki]] (784,3 tys.), [[Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich]] (267,3 tys.), [[Zbory Boże]] (125 tys.), oraz [[Kościół Ewangelicko-Luterański w Ameryce]] (96,6 tys.)<ref name=":1" />.


Waszyngton posiada jeden z najwyższych odsetków populacji bez przynależności religijnej, wśród stanów USA. Więcej osób niereligijnych występuje jedynie w stanach [[Vermont]] (37%) i [[New Hampshire]] (36%)<ref name=":3" />.
Waszyngton posiada jeden z najwyższych odsetków populacji bez przynależności religijnej. Większy odsetek osób niereligijnych mają jedynie stany [[Vermont]] (37%) i [[New Hampshire]] (36%)<ref name=":3" />.


[[Kościół Wodnika Tabernakulum]] (''Aquarian Tabernacle Church'') w [[Index (Waszyngton)|Index]] jest jednym z największych kościołów [[Wicca|wiccańskich]] na świecie<ref>{{Cytuj |autor = Marjorie Abbott |tytuł = Appendix On and Offline Wiccan Resources - Wiccan Rituals |data = 2020-04-18 |data dostępu = 2020-06-26 |opublikowany = Witchcraft Magazine |url = https://www.witchcraftmag.us/wiccan-rituals/appendix-on-and-offline-wiccan-resources.html |język = en-us}}</ref>.
[[Kościół Wodnika Tabernakulum]] (''Aquarian Tabernacle Church'') w [[Index (Waszyngton)|Index]] jest jednym z największych kościołów [[wicca]]ńskich na świecie<ref>{{Cytuj|autor= Marjorie Abbott |tytuł= Appendix On and Offline Wiccan Resources – Wiccan Rituals |data=2020-04-18 |data dostępu=2020-06-26 |opublikowany= Witchcraft Magazine |url= https://www.witchcraftmag.us/wiccan-rituals/appendix-on-and-offline-wiccan-resources.html |język=en}}</ref>.


== Gospodarka ==
== Gospodarka ==
[[Plik:Grand Coulee Dam aerial.jpg|thumb|Tama Grand Coule jest siódmą co do wielkości elektrownią na świecie.]]
[[Plik:Grand Coulee Dam aerial.jpg|thumb|Tama Grand Coule jest siódmą co do wielkości elektrownią na świecie.]]
[[Plik:Palouse hills - 9591.jpg|thumb|Pola w [[Palouse (region)|Palouse]].]]
[[Plik:Boeing 787 Roll-out.jpg|thumb|Świeżo wyprodukowany w [[Everett (Waszyngton)|Everett]] – [[Boeing 787]].]]
Od początku osiedlania się Europejczyków ważną rolę w rozwoju stanu odegrały [[rolnictwo]], [[gospodarka leśna|leśnictwo]] i [[rybołówstwo]]. Szybki rozwój produkcji i usług rozpoczął się w latach 40. XX wieku i doprowadził do skoncentrowania ludności w obszarach miejskich. Od końca lat 70. XX wieku do rozwoju gospodarki znacznie przyczyniła się produkcja [[Nowe technologie|nowych technologii]]<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = Washington - Economy |data = |data dostępu = 2019-02-07 |opublikowany = Encyclopedia Britannica |url = https://www.britannica.com/place/Washington-state |język = en}}</ref>.
Od początku osiedlania się Europejczyków ważną rolę w rozwoju stanu odegrały [[rolnictwo]], [[gospodarka leśna|leśnictwo]] i [[rybołówstwo]]. Szybki rozwój produkcji i usług rozpoczął się w latach 40. XX wieku i doprowadził do skoncentrowania ludności w obszarach miejskich. Od końca lat 70. XX wieku do rozwoju gospodarki znacznie przyczyniła się produkcja [[Wysoka technika|nowych technologii]]<ref>{{Encyklopedia Britannica |id= place/Washington-state |tytuł= Washington |data dostępu=2019-02-07}}</ref>.


=== Zasoby i energia ===
=== Zasoby i energia ===
Dzięki tamie [[Zapora Grand Coulee|Grand Coule]] Waszyngton jest największym w kraju producentem [[energia wodna|energii wodnej]]. Sektor ten zazwyczaj odpowiada za wytworzenie ponad dwie trzecie wyprodukowanej [[energia elektryczna|energii elektrycznej]] w Waszyngtonie. Drugie co do wielkości źródło energii elektrycznej stanowi [[gaz ziemny]]. Stan nie posiada własnych zasobów, a w znacznej mierze opiera się na gazie ziemnym wydobywanym w Kanadzie, który jest sprowadzany rurociągiem na rynki USA<ref name=":2" />.
Dzięki tamie [[Zapora Grand Coulee|Grand Coule]] Waszyngton jest największym w kraju producentem [[energia wodna|energii wodnej]]. Sektor ten zazwyczaj odpowiada za wytworzenie ponad dwie trzecie wyprodukowanej [[energia elektryczna|energii elektrycznej]] w Waszyngtonie. Drugie co do wielkości źródło energii elektrycznej stanowi [[gaz ziemny]]. Stan nie posiada własnych zasobów, a w znacznej mierze opiera się na gazie ziemnym wydobywanym w Kanadzie, który jest sprowadzany rurociągiem na rynki USA<ref name=":2" />.


[[Elektrownia jądrowa]] Columbia jest trzecim co do wielkości źródłem energii elektrycznej w Waszyngtonie. Na czwartym miejscu plasuje się [[energia wiatru]]. Mimo, że stan posiada duże zasoby węgla, w 2006 roku zamknięto ostatnią kopalnię<ref name=":2">{{Cytuj |tytuł = Washington - State Energy Profile Analysis - U.S. Energy Information Administration (EIA) |data dostępu = 2019-02-07 |opublikowany = www.eia.gov |url = https://www.eia.gov/state/analysis.php?sid=WA}}</ref>.
[[Elektrownia jądrowa]] Columbia jest trzecim co do wielkości źródłem energii elektrycznej w Waszyngtonie. Na czwartym miejscu plasuje się [[energia wiatru]]. Mimo że stan posiada duże zasoby węgla, w 2006 roku zamknięto ostatnią kopalnię<ref name=":2">{{Cytuj|tytuł= Washington – State Energy Profile Analysis – U.S. Energy Information Administration (EIA) |data dostępu=2019-02-07 |opublikowany= eia.gov |url= https://www.eia.gov/state/analysis.php?sid=WA}}</ref>.


Waszyngton jest ważnym centrum rafinacji [[ropa naftowa|ropy naftowej]]. Pięć rafinerii Waszyngtonu mogą przetwarzać ponad 650 tys. baryłek ropy naftowej dziennie. [[Benzyna silnikowa]] produkowana jest we wszystkich pięciu rafineriach państwowych<ref name=":2" />.
Waszyngton jest ważnym centrum rafinacji [[ropa naftowa|ropy naftowej]]. Pięć rafinerii Waszyngtonu może przetwarzać ponad 650 tys. baryłek ropy naftowej dziennie. [[Benzyna silnikowa]] produkowana jest we wszystkich pięciu rafineriach<ref name=":2" />.


=== Przemysł ===
=== Przemysł ===
[[Plik:Palouse hills - 9591.jpg|thumb|Pola w [[Palouse (region)|Palouse]].]]
Waszyngton jest liderem wśród stanów USA w przemyśle produktów leśnych, oraz w produkcji samolotów i innych urządzeń transportowych. Do innych ważnych gałęzi przemysłu należą nieruchomości, informacja i technologia informacyjna, oraz usługi profesjonalne i biznesowe<ref name=":2" />. Swoje siedziby mają tu znane koncerny jak [[Amazon]], [[Costco]], [[Boeing]], [[Starbucks]], [[Microsoft]] i [[Expedia Group]]<ref>{{Cytuj |autor = Scott Cohn |tytuł = Washington is America's Top State for Business in 2017 |data dostępu = 07.02.2019 |opublikowany = CNBC.com |url = https://www.cnbc.com/2017/07/11/washington-is-americas-top-state-for-business-in-2017.html |język = en}}</ref>.
Waszyngton jest liderem wśród stanów USA w przemyśle produktów leśnych, oraz w produkcji samolotów i innych urządzeń transportowych. Do innych ważnych gałęzi przemysłu należą nieruchomości, informacja i technologia informacyjna, oraz usługi profesjonalne i biznesowe<ref name=":2" />. Swoje siedziby mają tu znane koncerny jak [[Amazon.com|Amazon]], [[Costco]], [[Boeing]], [[Starbucks]], [[Microsoft]] i [[Expedia Group]]<ref>{{Cytuj|autor= Scott Cohn |tytuł= Washington is America’s Top State for Business in 2017 |data dostępu=2019-02-07 |opublikowany= CNBC.com |url= https://www.cnbc.com/2017/07/11/washington-is-americas-top-state-for-business-in-2017.html |język=en}}</ref>.


=== Rolnictwo ===
=== Rolnictwo ===
* sadownictwo: stan produkuje 70% wszystkich jabłek w Stanach Zjednoczonych; poza tym [[wiśnia|wiśnie]], [[czereśnie]] i [[winogrono|winogrona]],
* sadownictwo: stan produkuje 70% wszystkich jabłek w Stanach Zjednoczonych; poza tym [[wiśnia|wiśnie]], [[czereśnie]] i [[winogrono|winogrona]],
* główne uprawy: [[ziemniak]]i i [[pszenica]],
* główne uprawy: [[ziemniak]]i i [[pszenica]],
* hodowla: bydło, drób i trzoda chlewna,
* hodowla: bydło, drób i trzoda chlewna,
* inne: produkty mleczne, produkcja siana i przemysł jajeczny<ref>{{Cytuj |autor = Rachel Bertone |tytuł = Top 10 Washington Ag Products (Infographic) |data = 2017-07-12 |data dostępu = 2019-02-07 |opublikowany = Farm Flavor |url = https://www.farmflavor.com/washington/washingtons-top-10-ag-products-infographic/ |język = en-US}}</ref>.
* inne: produkty mleczne, produkcja siana i przemysł jajeczny<ref>{{Cytuj|autor= Rachel Bertone |tytuł= Top 10 Washington Ag Products (Infographic) |data=2017-07-12 |data dostępu=2019-02-07 |opublikowany= Farm Flavor |url= https://www.farmflavor.com/washington/washingtons-top-10-ag-products-infographic/ |język=en}}</ref>.


== Symbole stanu ==
== Symbole stanu ==
Linia 172: Linia 261:
== Uczelnie ==
== Uczelnie ==
* Antioch University Seattle
* Antioch University Seattle
* [[The Art Institute of Seattle]]
* Bastyr University
* Bastyr University
* Central Washington University
* Central Washington University
Linia 189: Linia 277:
* Seattle Pacific University
* Seattle Pacific University
* Seattle University
* Seattle University
* [[School of Advanced International Studies (SAIS)]]
* [[Paul H. Nitze School of Advanced International Studies|School of Advanced International Studies (SAIS)]]
* Trinity Lutheran College
* Trinity Lutheran College
* University of Puget Sound
* University of Puget Sound
* [[University of Washington]]
* [[University of Washington]]
* Walla Walla College
* Walla Walla College
* [[Uniwersytet Stanu Waszyngton|Washington State University]]
* [[Washington State University]]
* Western Washington University
* Western Washington University
* Whitman College
* Whitman College
Linia 200: Linia 288:


== Zobacz też ==
== Zobacz też ==
{{wikisłownik|Waszyngton}}
* [[Gubernatorzy Waszyngtonu]]
* [[Gubernatorzy Waszyngtonu]]
* [[Podział terytorialny Stanów Zjednoczonych]]
* [[podział administracyjny Stanów Zjednoczonych]]
* [[Historia Stanów Zjednoczonych]]
* [[Historia Stanów Zjednoczonych]]
* [[Las deszczowy Hoh]]
* [[Las deszczowy Hoh]]
Linia 215: Linia 302:


[[Kategoria:Waszyngton (stan)| ]]
[[Kategoria:Waszyngton (stan)| ]]
[[Kategoria:Stany Stanów Zjednoczonych]]

Aktualna wersja na dzień 17:10, 9 lis 2024

Ten artykuł dotyczy stanu w Stanach Zjednoczonych. Zobacz też: Waszyngton – stolica Stanów Zjednoczonych oraz inne znaczenia słowa Waszyngton.
Waszyngton
State of Washington
stan
Ilustracja
Stratowulkan Mount Rainier, najwyższy szczyt Gór Kaskadowych i stanu Waszyngton
Pieczęć Flaga
Pieczęć Flaga
Hymn: Washington, My Home
(Waszyngton, mój dom)
Dewiza: (czin.) Al-ki (Trochę po trochu)
Państwo

 Stany Zjednoczone

Stolica

Olympia

Data powstania

11 listopada 1889

Kod ISO 3166-2

US-WA

Gubernator

Jay Inslee (D)

Powierzchnia

184 661 km²[1]

Populacja (2017)
• liczba ludności


7 405 743[2]

• gęstość

34,20 os./km²

Strefa czasowa

UTC-08:00
UTC-07:00

Języki urzędowe

de iure brak
de facto angielski

Szczegółowy podział administracyjny
Plan Waszyngtonu
Liczba hrabstw

39

Liczba przedstawicieli w parlamencie
Liczba senatorów

2

Liczba członków Izby Reprezentantów

10

Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych
Położenie na mapie
47°30′N 120°30′W/47,500000 -120,500000
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
Mapa stanu

Waszyngton (ang. Washington, ⓘwymowa: /ˈwɒʃɪŋtən/, oficjalnie State of Washington) – stan w północno-zachodniej części Stanów Zjednoczonych, przy granicy z Kanadą.

Około połowa powierzchni stanu jest zalesiona, a lasy waszyngtońskie należą do najbardziej rozległych w Stanach Zjednoczonych. Głównymi gatunkami drzew są daglezja zielona, choina, żywotnik olbrzymi oraz występująca głównie w regionach górskich – sosna zwyczajna[3].

Obszar metropolitalny Seattle–Tacoma–Bellevue skupia ponad połowę ludności stanu, jest 15. co do wielkości w kraju i liczy blisko 4 miliony mieszkańców[potrzebny przypis].

Nazwa

[edytuj | edytuj kod]

Nazwa stanu upamiętnia postać pierwszego prezydenta Stanów Zjednoczonych George’a Washingtona. Została ona określona w ustawie tworzącej Terytorium Waszyngtonu, przyjętej przez Kongres Stanów Zjednoczonych w 1853 roku.

Początkowo dla nowego terytorium proponowano nazwę „Kolumbia” (ang. Columbia), będącą nawiązaniem do nazwy znajdującej się na jego obszarze rzeki Kolumbii oraz nazwy strefy handlu futrami, która funkcjonowała w tym regionie w pierwszej połowie XIX wieku. Propozycja nie została przyjęta za sprawą Richarda H. Stantona, pochodzącego z Kentucky członka Izby Reprezentantów, który uznając, że proponowane miano jest zbyt podobne do nazwy federalnego Dystryktu Kolumbii, zaproponował by nowe terytorium otrzymało nazwę na cześć prezydenta Washingtona. Sugestia zyskała aprobatę Kongresu[4].

Waszyngton jest jedynym stanem, którego nazwa wywodzi się od nazwiska prezydenta. Identyczną nazwę nosi wiele hrabstw, gmin, wsi oraz miast w Stanach Zjednoczonych, w tym stolica państwa. Zamieszanie spowodowane myleniem nazw stanu Waszyngton i miasta Waszyngton spowodowało, że w latach 80. XIX wieku, kiedy to rozpoczęto proces przekształcania terytorium w stan, pojawiały się koncepcje zmiany jego nazwy. Jedna z nich, zaproponowana przez amerykańskiego prawnika Davida Dudleya Fielda II, zakładała nadanie stanowi wywodzącej z tradycji rdzennej ludności nazwy „Tacoma”, którą do XVIII wieku nosił znajdujący się na obszarze obecnego stanu stratowulkan Mount Rainier. Propozycja Fielda nie uzyskała jednak poparcia społecznego[4].

Historia

[edytuj | edytuj kod]
  • 1853 – Terytorium Waszyngtonu utworzone z północnej części Terytorium Oregonu
  • 11 listopada 1889 – Waszyngton powstało jako 42. stan Stanów Zjednoczonych Ameryki
  • 1897 do 1898 – miasto Seattle doświadczyło gwałtownego rozwoju w wyniku odkrycia złota na północnych Klondike Gold Fields w Kanadzie. Dziesiątki tysięcy ludzi przyjeżdżało do Seattle by przygotować się do poszukiwania złota na północy, wydając miliony dolarów na zapasy, ubrania, sprzęt, zwierzęta juczne i bilety na północ. Suma wydatków wstępnych, szacowana na 50 000 000 ówczesnych dolarów, jest mniej więcej równa całkowitej wartości złota wydobytego w Klondike.

Geografia

[edytuj | edytuj kod]

Waszyngton znajduje się w północno-zachodniej części kraju nad Oceanem Spokojnym. Graniczy z kanadyjską prowincją Kolumbia Brytyjska od północy, oraz z amerykańskimi stanami: Idaho na wschodzie i Oregonem na południu. Rzeka Kolumbia stanowi większość granicy między Waszyngtonem a Oregonem.

Waszyngton jest stanem kontrastów. Znaczną część stanu pokrywają lasy (zalesiony region półwyspu Olympic jest jednym z najbardziej deszczowych na świecie), podczas gdy duża część wschodniego obszaru jest sucha i słabo zalesiona.

  • Klimat: Stan jest podzielony geograficznie łańcuchem Gór Kaskadowych biegnącym równolegle do wybrzeża Oceanu Spokojnego. Zachodnia część stanu Waszyngton znajduje się pod wpływem klimatu oceanicznego, z częstymi opadami od jesieni do wiosny, natomiast latem ilość opadów znacznie się zmniejsza. Wschodnia część stanu znajduje się w cieniu opadowym Gór Kaskadowych – występuje tam suchy klimat kontynentalny, a ilość opadów jest kilka razy mniejsza od zachodniej części stanu.
  • Główne rzeki: Kolumbia, Snake, Yakima, w środkowej części stanu na rzece Kolumbia znajduje się zapora Grand Coulee.

Miasta

[edytuj | edytuj kod]
Największe miasta w stanie Waszyngton, powyżej 100 000 mieszkańców (2021)[5]

Na terenie stanu Waszyngton znajduje się 281 miast (city lub town), w tym dziewięć o liczbie ludności przekraczającej 100 000, 91 powyżej 10 000 mieszkańców, a 205 powyżej 1000 mieszkańców (2021 r.)[5].

Lista miast zamieszkanych przez 10 000 lub więcej osób (2021 r.)[5]:

Demografia

[edytuj | edytuj kod]
Gęstość zaludnienia w 2010 roku (w milach kwadratowych).

Na podstawie spisu ludności z roku 2010 stwierdzono, że stan Waszyngton liczył 6 724 540 mieszkańców, co oznaczało wzrost o 830 419 (14,1%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2000. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowiły 6,2% populacji, 22,2% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 15,1% to osoby mające 65 i więcej lat. Połowę (50,0%) ludności stanu stanowiły kobiety[6].

Język

[edytuj | edytuj kod]

W 2010 roku najpowszechniej używanymi językami były[7]:

Rasy i pochodzenie

[edytuj | edytuj kod]

Według danych z 2018 roku 76% mieszkańców stanowi ludność biała (69,1% nie licząc Latynosów), 8,3% to Azjaci, 5,7% było rasy mieszanej, 3,7% to Afroamerykanie, 1,3% to rdzenna ludność Ameryki i 0,7% to Hawajczycy i mieszkańcy innych wysp Pacyfiku. Latynosi stanowili 12,5% ludności stanu[8].

Do największych grup należą osoby pochodzenia niemieckiego (16,9%), irlandzkiego (10,4%), meksykańskiego (10%), angielskiego (9,9%) i norweskiego (5,1%). Do innych większych grup należą osoby pochodzenia „amerykańskiego” (299,6 tys.), francuskiego (272 tys.), włoskiego (252,3 tys.), szwedzkiego (221,1 tys.), szkockiego (205,5 tys.), holenderskiego (140,6 tys.) i polskiego (136,6 tys.)[8]. 0,83% populacji deklaruje pochodzenie ukraińskie (62,6 tys.), co jest najwyższym odsetkiem w USA, obok Pensylwanii[9][8].

Większość ludności azjatyckiej stanowią osoby pochodzenia chińskiego (134,8 tys.), hinduskiego (106,3 tys.), filipińskiego (104,1 tys.), wietnamskiego (74,2 tys.) i koreańskiego (62,8 tys.). Spośród 85,9 tys. imigrantów z Afryki Subsaharyjskiej najwięcej pochodzi z Etiopii (25 tys.)[8].

Religie

[edytuj | edytuj kod]
Bezdenominacyjny kościół City Church w Seattle.
Katedra Matki Bożej z Lourdes w Spokane.

Struktura religijna w 2014 roku[10]:

Według badania z 2014 roku chrześcijanie stanowią 61% populacji stanu[10]. Do największych pojedynczych organizacji należą: Kościół katolicki (784,3 tys.), Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich (267,3 tys.), Zbory Boże (125 tys.), oraz Kościół Ewangelicko-Luterański w Ameryce (96,6 tys.)[11].

Waszyngton posiada jeden z najwyższych odsetków populacji bez przynależności religijnej. Większy odsetek osób niereligijnych mają jedynie stany Vermont (37%) i New Hampshire (36%)[10].

Kościół Wodnika Tabernakulum (Aquarian Tabernacle Church) w Index jest jednym z największych kościołów wiccańskich na świecie[12].

Gospodarka

[edytuj | edytuj kod]
Tama Grand Coule jest siódmą co do wielkości elektrownią na świecie.
Świeżo wyprodukowany w Everett – Boeing 787.

Od początku osiedlania się Europejczyków ważną rolę w rozwoju stanu odegrały rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo. Szybki rozwój produkcji i usług rozpoczął się w latach 40. XX wieku i doprowadził do skoncentrowania ludności w obszarach miejskich. Od końca lat 70. XX wieku do rozwoju gospodarki znacznie przyczyniła się produkcja nowych technologii[13].

Zasoby i energia

[edytuj | edytuj kod]

Dzięki tamie Grand Coule Waszyngton jest największym w kraju producentem energii wodnej. Sektor ten zazwyczaj odpowiada za wytworzenie ponad dwie trzecie wyprodukowanej energii elektrycznej w Waszyngtonie. Drugie co do wielkości źródło energii elektrycznej stanowi gaz ziemny. Stan nie posiada własnych zasobów, a w znacznej mierze opiera się na gazie ziemnym wydobywanym w Kanadzie, który jest sprowadzany rurociągiem na rynki USA[14].

Elektrownia jądrowa Columbia jest trzecim co do wielkości źródłem energii elektrycznej w Waszyngtonie. Na czwartym miejscu plasuje się energia wiatru. Mimo że stan posiada duże zasoby węgla, w 2006 roku zamknięto ostatnią kopalnię[14].

Waszyngton jest ważnym centrum rafinacji ropy naftowej. Pięć rafinerii Waszyngtonu może przetwarzać ponad 650 tys. baryłek ropy naftowej dziennie. Benzyna silnikowa produkowana jest we wszystkich pięciu rafineriach[14].

Przemysł

[edytuj | edytuj kod]
Pola w Palouse.

Waszyngton jest liderem wśród stanów USA w przemyśle produktów leśnych, oraz w produkcji samolotów i innych urządzeń transportowych. Do innych ważnych gałęzi przemysłu należą nieruchomości, informacja i technologia informacyjna, oraz usługi profesjonalne i biznesowe[14]. Swoje siedziby mają tu znane koncerny jak Amazon, Costco, Boeing, Starbucks, Microsoft i Expedia Group[15].

Rolnictwo

[edytuj | edytuj kod]
  • sadownictwo: stan produkuje 70% wszystkich jabłek w Stanach Zjednoczonych; poza tym wiśnie, czereśnie i winogrona,
  • główne uprawy: ziemniaki i pszenica,
  • hodowla: bydło, drób i trzoda chlewna,
  • inne: produkty mleczne, produkcja siana i przemysł jajeczny[16].

Symbole stanu

[edytuj | edytuj kod]
  • Dewiza: Alki
  • Znaczenie dewizy: Słowo z języka rdzennych mieszkańców oznacza, mniej więcej, troszkę po troszku albo w swoim czasie
  • Przydomek: The Evergreen State
  • Znaczenie przydomku: iglasty stan, dosłownie zawsze zielony stan
  • Symbole: WA

Uczelnie

[edytuj | edytuj kod]
  • Antioch University Seattle
  • Bastyr University
  • Central Washington University
  • City University
  • DigiPen Institute of Technology
  • Eastern Washington University
  • The Evergreen State College
  • Gonzaga University
  • Henry Cogswell College
  • Heritage College
  • Lutheran Bible Institute of Seattle
  • Northwest College of the Assemblies of God
  • Northwest Indian College
  • Pacific Lutheran University
  • St. Martin’s College
  • Seattle Pacific University
  • Seattle University
  • School of Advanced International Studies (SAIS)
  • Trinity Lutheran College
  • University of Puget Sound
  • University of Washington
  • Walla Walla College
  • Washington State University
  • Western Washington University
  • Whitman College
  • Whitworth College

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ State Area Measurements and Internal Point Coordinates. U.S. Census Bureau. [dostęp 2018-04-09]. (ang.).
  2. ↑ U.S. Census Bureau QuickFacts: Washington [online], census.gov [dostęp 2018-01-04] (ang.).
  3. ↑ Washington, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2020-06-27] (ang.).
  4. ↑ a b Brian Palmer, How Did Washington State and Washington, D.C., Get the Same Name? [online], slate.com, 9 lutego 2012 [dostęp 2020-03-04].
  5. ↑ a b c City and Town Population Totals: 2020–2021. U.S. Census Bureau. [dostęp 2023-04-21]. (ang.).
  6. ↑ U.S. Census Bureau QuickFacts: Washington; UNITED STATES [online], census.gov [dostęp 2019-02-07] (ang.).
  7. ↑ Data Center Results [online], apps.mla.org [dostęp 2019-02-07].
  8. ↑ a b c d 2018: ACS 5-Year Estimates Detailed Tables [online], data.census.gov [dostęp 2020-06-26].
  9. ↑ Taylor DesOrmeau, Michigan has the 9th-most residents with Ukrainian ancestry in the U.S. [online], mlive, 18 marca 2022 [dostęp 2022-08-27] (ang.).
  10. ↑ a b c Religion in America: U.S. Religious Data, Demographics and Statistics [online], Pew Research Center [dostęp 2019-02-07] (ang.).
  11. ↑ a b c Washington – Religious Traditions, 2010 [online], thearda.com [dostęp 2019-02-07].
  12. ↑ Marjorie Abbott, Appendix On and Offline Wiccan Resources – Wiccan Rituals [online], Witchcraft Magazine, 18 kwietnia 2020 [dostęp 2020-06-26] (ang.).
  13. ↑ Washington, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2019-02-07] (ang.).
  14. ↑ a b c d Washington – State Energy Profile Analysis – U.S. Energy Information Administration (EIA) [online], eia.gov [dostęp 2019-02-07].
  15. ↑ Scott Cohn, Washington is America’s Top State for Business in 2017 [online], CNBC.com [dostęp 2019-02-07] (ang.).
  16. ↑ Rachel Bertone, Top 10 Washington Ag Products (Infographic) [online], Farm Flavor, 12 lipca 2017 [dostęp 2019-02-07] (ang.).
Hrabstwa w stanie Waszyngton

Flaga Waszyngtonu

Podział administracyjny Stanów Zjednoczonych
Stany
Dystrykt federalny
Terytoria zależne
Nieinkorporowane terytoria stowarzyszone
Nieinkorporowane terytoria zorganizowane
Nieinkorporowane terytoria niezorganizowane
Inkorporowane terytorium niezorganizowane:

Flaga Stanów Zjednoczonych

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Waszyngton_(stan)&oldid=75191765”