Łopuszanka Chomina
49°18′25″N 22°57′46″E/49,306944 22,962778
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Wysokość |
434 m n.p.m. |
| Populacja • liczba ludności |
|
| Nr kierunkowy |
+ 380 3238 |
| Kod pocztowy |
82092 |
Położenie na mapie obwodu lwowskiego  | |
Położenie na mapie Ukrainy  | |
| 49°18′25″N 22°57′46″E/49,306944 22,962778
| |
Łopuszanka Chomina (ukr. Лопушанка-Хомина) – wieś w rejonie samborskim (do 2020 w rejonie starosamborskim) obwodu lwowskiego Ukrainy. Leży nad rzeką Dniestr. Obecnie wieś liczy około 495 mieszkańców (2021). Podlega strzyłeckiej silskiej radzie.
W pobliżu znajduje się przystanek kolejowy Łopuszanka.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwsza pisemna wzmianka o wsi pojawiła się 16 kwietnia 1532 roku w dokumencie, na mocy którego Odrowonż sprzedał ją Hominowi za 50 florenów jako województwo prywatne lub, jak wówczas pisano dla wsi rosyjskich, księstwo[1].
Wieś królewska Lopuschanka Chomina położona była w 1589 roku w starostwie niegrodowym samborskim w powiecie samborskim ziemi przemyskiej województwa ruskiego[2].
Infrastruktura wsi w 1880 r.: kościół św. Mikołaja, poczta i kasa pożyczkowa z kapitałem 319 zł.[3]
Od 1905 przez wieś przebiega linia kolejowa łącząca Użhorod z Samborem.
W 1921 liczyła około 596 mieszkańców. Przed II wojną światową w gminie Rozłucz w powiecie turczańskim.
Miejsce zbrodni dokonanej przez nacjonalistów ukraińskich 10 września 1943 r.
W skład infrastruktury wsi w 2014 roku wchodziły: szkoła I i II w., przychodnia zdrowia publicznego, dom ludowy i biblioteka.
W 2020 roku w wyniku reformy decentralizacyjnej wieś stała się częścią Wspólnoty Terytorialnej Striłków.
W 2023 roku wieś dołączyła do sieci szlaków historyczno-turystycznych „BojkoMandry”, która powstaje przy wsparciu Ukraińskiej Fundacji Kulturalnej i Wspólnoty Terytorialnej Striłków[4].
Ludzie
[edytuj | edytuj kod]W 1880 r. wieś liczyła 598 mieszkańców, w większości grekokatolików, z nielicznym wyjątkiem rzymskokatolików[3].
W 1893 r. w mieście żyło 586 grekokatolików, 14 rzymskokatolików i 15 Żydów[5].
W 1909 r. było tu 762 grekokatolików i 18 rzymskokatolików[6].
W 1938 r. było tu 796 grekokatolików i 5 rzymskokatolików.
W 2014 roku było 15 grekokatolików, 522 prawosławnych (Patriarchatu Kijowskiego)[7].
Cerkiew św. Mikołaja
[edytuj | edytuj kod]Cerkiew św. Mikołaja w Łopuszance Chominie – cerkiew greckokatolicka. 1554 – pierwsza wzmianka o kościele parafialnym we wsi Łopuszanka-Homina[7]. 18 sierpnia 1554 roku królowa Bona zarejestrowała na parafii 16 złotych monet dla księdza Łazara Iwaneca[8].
O księdzu i kościele wspomina się także w lustracji województwa rosyjskiego z lat 1564-1565, gdzie odnotowuje się, że „ruski pip z cerkwi płaci 1 floren kokardą”[9]. Nie wiadomo dokładnie, gdzie stał ten pierwszy drewniany kościół, ale według inskrypcji znajdującej się na ikonie św. Mikołaja, która zachowała się w kościele na dzwonnicy, stała na górze Bagontsi[10].
We Lwowskim Muzeum Narodowym im Z tego najstarszego kościoła zachowała się ikona Narodzenia Chrystusa autorstwa Andrieja Szeptyckiego, której czasy powstania datowane są na lata osiemdziesiąte XVI wieku[10].
W rękopiśmiennej „Triodzie Kwiatowej” z połowy XVI w., która przez długi czas należała do proboszczów cerkwi w Gwizdce (przechowywanej w Lwowskiej Bibliotece Narodowej), na marginesach za 1657 r. znajdują się wzmianki o klasztorze w Gwizdce. Łopuszanka Chomynia[11]. Klasztor ten prawdopodobnie popadł w ruinę gdzieś w czasie wojny z Jurijem Rakoczim, gdyż w późniejszych dokumentach nie ma o nim wzmianki[10].
1722 - wybudowano kolejną cerkiew drewnianą[12], na jej miejscu zbudowano obecną[7] - na wzgórzu w środku wsi, niedaleko pensjonatu na Przełęczy Użockiej[10]. Zachował się krótki opis kościoła, napisany przez przybysza w 1765 r.: „Kościół jest drewniany, ma trzy szczyty, a nad nawą znajdują się trzy dzwony”[13]. Z inwentarza z 1824 r., sporządzonego w języku niemieckim, wiadomo, że był to budynek drewniany, zrębowy, trzykondygnacyjny, pokryty gontem i wzniesiony na koszt gminy[14]. Na początku XX wieku zapewne był już w złym stanie, gdyż według ks. Oleksandr Jaworski, ówczesny proboszcz parafii Lopuszan, zezwolił na jego rozbiórkę[10].
Projekt drewnianego kościoła dla Łopuszki Chominy został wykonany 26 października 1908 roku przez słynnego lwowskiego architekta Wasyla Nagirnego, jednak z jakichś powodów nie został zrealizowany (przechowuje się go w kościele).
W 1909 roku na miejscu zburzonego starego kościoła wybudowano nowy, także drewniany. Rzemieślnik, który ją wzniósł, skorzystał zapewne z innego projektu tego samego architekta, wzniósł jednak konstrukcję oryginalną, zaliczaną do najlepszych drewnianych budowli sakralnych plemiennych w stylu neoukraińskim regionu Staro-samborskiego[10].
Ze starego kościoła zachowały się ikony św. Mikołaja i Trzech Teologów z XVIII w., Archanioła Michała ze znakami z XVII w. i Chrystusa z XVI wieku, które przechowywane są w dzwonnicy obok kościoła[10].
Od chwili założenia aż do 1946 r. parafia św. Mikołaja we wsi należała do dekanatu Staro Sambir, diecezji Przemysko-Samborsko-Sjanitsej UGCC. Po likwidacji Ukraińskiej Cerkwi Greckokatolickiej przez okupacyjny reżim sowiecki, w latach 1946-1959 parafia we wsi należała do dekanatu Starysamborskiego eparchii Drogobycko-Samborskiej Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej.
Od 1959 roku świątynia jest zamknięta. Gmina nie pozwoliła na przekształcenie go w magazyn, nie zachowała jednak ikonostasu[10]. W 1989 roku świątynia została otwarta. Dziś należy do Cerkwi Prawosławnej na Ukrainie.
Kaplica Najświętszej Matki Bożej
[edytuj | edytuj kod]Murowany, wybudowany w 1989 r. Przebudowany w 2002 r. (u źródła na miejscu poprzedniego).
Infrastruktura turystyczna
[edytuj | edytuj kod]Chata Nanaszkowa
[edytuj | edytuj kod]Nanashkova Khata to dom wybudowany w 1930 roku. Dom przetrwał wojny i obecnie jest odnawiany, gdyż jest to klasyczny typ domu bojckiego.
Osobliwością autentycznych domów tego regionu jest połączenie pomieszczeń mieszkalnych i komercyjnych pod jednym dachem: tuż obok salonu znajduje się korytarz, który u Boików nazywany jest stodołą, stodoła zwana boishch i stodołę, zwaną stajnią. Znajduje się tu również magazyn, szopa, kurnik.
Z sieni (korytarza) jest wyjście na poddasze, gdzie w razie potrzeby mieszkańcy domu mogliby przenocować.
Do latarni morskiej prowadzą bardzo niskie drzwi, na których wyryty jest krzyż i data budowy domu - 1930. Według mieszkańców Łopuszanka-Khomina jest to tradycyjne i zrobione w ten sposób, że gdy gość wchodzi do domu, pochyla głowę i pozdrawia właściciela słowami „Chwała” Jezusowi Chrystusowi!”.
W remizie zachował się w pełni sprawny piec. Na podłodze (suficie) w pobliżu pieca znajdowały się haczyki, na których wisiała kołyska dziecięca. Według tradycji na kuchence siedziała stara kobieta i „hutsala” dziecka. Kołyskę, która obecnie znajduje się w „Chacie Nanaszkowej”, przywieziono tu z sąsiedniej wsi Gołowiecko. Wychowało się w nim około 20 dzieci.
W przyszłości planują tu wybudować muzeum rzemiosła bojckiego i muzeum starożytności. To prywatna inicjatywa lokalnego małżeństwa, przedsiębiorców Wasyla i Halyny Kurii[15][16].
Swoją nazwę wzięła od słów „Nanaszko”/„nanaszka” – uprzejmy i pełen szacunku zwrot do starszej osoby w tej wiosce. W ten sposób zwraca się także do rodziców chrzestnych, tyle że na huculszczyźnie.
Dom modułowy „Magia Ciszy”
[edytuj | edytuj kod]Dom składa się z dwóch pełnych sypialni z podwójnymi łóżkami, w pełni wyposażonej kuchni, salonu z panoramicznymi oknami i kominkiem, łazienki, przestronnego tarasu z siatką do wypoczynku i wanną. Na terenie znajduje się parking, huśtawka i miejsce do grillowania. Istnieje możliwość zamówienia chanu – wieczór bez ograniczeń, zapewniamy szlafroki. Istnieje również możliwość zamówienia posiłków (kuchnia domowa)[17].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Шематизм Самбірсько-Дрогобицької єпархії УГКЦ / Ред. митр. прот. Тарас Гарасимчук, прот. Володимир Прохоренко. - Дрогобич: Коло, 2014. - 939 с.: іл.
- Найрідніша в світі Лопушанка-Хомина : нариси з історії / В. Курій, Р. Лопушанський. – Львів : Растр-7, 2019. – 548 с. – ISBN 978-617-7726-49-3.
- Слободян В. Українське сакральне будівництво Старосамбірського району. - Львів: Камула. - 2015. - 424 с., фото. - ISBN 978-966-433-107-1.
- Mapa WIG Stary Sambor Pas 51 Słup 36 Warszawa 1929
- Księga adresowa Polski (wraz z W.M. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej Warszawa 1928 s. 750
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Łopuszanka Chomina (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 725.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Жерела до історії України-Руси. - Т. ІІ. Люстрації земель Перемиської й Сяноцької. - С. 145
- ↑ Aleksander Jabłonowski, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 7. Ziemie ruskie. Ruś Czerwona. Cz. 1, Warszawa 1901, s. 25.
- ↑ a b Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom V - wynik wyszukiwania - DIR [online], dir.icm.edu.pl [dostęp 2023-11-21].
- ↑ Strilky Territorial Community [online], Cities for Cities [dostęp 2023-11-21] (ang.).
- ↑ Курій В., Лопушанський Р. Найрідніша у світі Лопушанка-Хомина. С. 78
- ↑ Курій В., Лопушанський Р. Найрідніша у світі Лопушанка-Хомина. С. 78
- ↑ a b c Шематизм Самбірсько-Дрогобицької єпархії УГКЦ. Дрогобич: Коло. 2014. с. 936. ISBN 978-617-642-174-0.
- ↑ Жерела до історії України-Руси. - Т. ІІ. Люстрації земель Перемиської й Сяноцької. - С. 145
- ↑ Грушевський М. Сторінка з історії сільського духовенства. - С. 46.
- ↑ a b c d e f g h Слободян, Василь (2015). Українське сакральне будівництво Старосамбірського району. Львів: Камула. с. 424. ISBN 978-966-433-107-1.
- ↑ Кириличні рукописні книги у фондах Львівської наукової бібліотеки ім. В. Стефаника НАН України. Каталог. Т. І. ХІ-XVI ст. - Львів, 2007. - С. 407
- ↑ Шематисмъ ... Перемыской, Самборской и Сяноцкой на рок ... 1903.
- ↑ APP, ABGKP, Sygn. 52, str. 21
- ↑ ЦДІАУЛ, ф. 146, оп. 20, спр. 1565. Інвентар 1850 року.
- ↑ Facebook [online], www.facebook.com [dostęp 2023-11-21].
- ↑ Я бойко na TikTok [online], TikTok [dostęp 2023-11-21] (pol.).
- ↑ Магія Тиші: будинок для відпочинку в Карпатах з чаном [online], mahiyavitriv.com.ua [dostęp 2023-11-21].
