Binturong orientalny
| Arctictis binturong[1] | |||||
| (Raffles, 1822) | |||||
| |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Infragromada | |||||
| Rząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek |
binturong orientalny | ||||
| |||||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[13] | |||||
 | |||||
| Zasięg występowania | |||||
| |||||
Binturong orientalny[14], binturong[15], binturong palawański[14], kotoniedźwiedź[16] (Arctictis binturong) – gatunek drapieżnego ssaka z podrodziny łaskunów (Paradoxurinae) w obrębie rodziny wiwerowatych (Viverridae).
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1822 roku brytyjski zoolog Thomas Stamford Raffles nadając mu nazwę Viverra? binturong[5]. Holotyp pochodził z Malakki, na Półwyspie Malajskim[17]. Jedyny przedstawiciel rodzaju binturong[14] (Arctictis) który opisał w 1824 roku holenderski zoolog Coenraad Jacob Temminck[2].
Rodzina wiwerowatych (Viverridae) zaliczana jest m.in. wraz z kotowatymi, hienowatymi i mangustowatymi do podrzędu kotokształtnych (Feliformia) w obrębie rzędu Carnivora. Na podstawie badań genetycznych ustalono, że Viverridae jako pierwsze oddzieliły się od pozostałych rodzin kotokształtnych. Te same badania wykazały również, że podrodzina Paradoxurinae, do której należy binturong, oddzieliła się najwcześniej od pozostałych podrodzin w obrębie Viverridae. Wskazuje to, że binturongi i ich najbliżsi krewni – łaskuny – należą do najbardziej reliktowych spośród żyjących przedstawicieli kotokształtnych[18].
Liczba podgatunków jest dyskutowana, a tradycyjnie uznawano ich około dziewięciu[17]; takson whitei z wyspy Palawan na Filipinach został uznany przez niektórych autorów za odrębny gatunek[19]. Nie przeprowadzono ostatnio rewizji taksonomicznej, ale badania molekularne sugerują oddzielenie populacji sundajskich i północnych[19]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy[19].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Arctictis: gr. αρκτος arktos „niedźwiedź”; ικτις iktis, ικτιδις iktidis „łasica”[20].
- Ictides: gr. ικτις iktis, ικτιδις iktidis „łasica”; ειδος eidos „forma, kształt”[21].
- binturong: malajska nazwa binturung dla binturonga orientalnego[5].
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Binturong orientalny występuje we wschodnim Nepalu, północno-wschodnich Indiach (Sikkim, Asam i Arunachal Pradesh), Bhutanie, Bangladeszu, południowo-środkowej Chińskiej Republice Ludowej (Junnan i Kuangsi), kontynentalnej południowo-wschodniej Azji, na półwyspowej części Tajlandii i Malezji, Indonezji (Sumatra, Jawa, Nias, Bangka, Bintan i Kundur) oraz Filipinach (Calauit i Palawan)[19].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]U dorosłych binturongów długość ciała wynosi 61–96,5 cm, długość ogona 50–84 cm, długość tylnej stopy 11,8–18 cm, długość ucha 4,9–5,2 cm; masa ciała 9–20 kg[22]. Według innych źródeł waga dochodzi do 36 kg[23]. Przy czym samice są zazwyczaj większe od samców[23].
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Binturongi żyją na drzewach w niewielkich rodzinnych grupach. Są wszystkożerne – zależnie od dostępności pokarmu, mogą się odżywiać małymi ssakami lub ptakami, ale także owocami lub padliną. Prowadzą nocny tryb życia[24].
Żyją do 18 lat, uzyskują dojrzałość płciową po ok. 2.5 roku życia i pozostają płodne do wieku 15 lat. Ciąża samicy trwa ok. 90–92 dni i na świat przychodzi zwykle dwoje lub troje młodych. Choć binturongi mogą rozmnażać się przez cały rok, zaobserwowano znacznie bardziej intensywny rozród w miesiącach zimowych – od stycznia do marca[25].
Choć binturongi są wszystkożerne, a żyjące na wolności preferują pokarm roślinny (głównie owoce), to posiadają one uzębienie typowe dla rzędu Carnivora – długie kły, ostre siekacze i zęby policzkowe służące do miażdżenia[25].
Binturong jest jednym z dwóch gatunków mięsożerców z chwytnym ogonem, który stanowi 1,2 długości ciała zwierzęcia mierzonej od czubka głowy do początku ogona. Używa go do wspinania się na drzewa i zwisania z gałęzi jak niektóre małpy. W czasie odpoczynku leży na brzuchu ze swobodnie zwisającymi łapami i ogonem mocno owiniętym wokół gałęzi, chroniąc się w ten sposób przed upadkiem.
Zakrzywione pazury pomagają binturongom wspinać się po nierównych powierzchniach, a poduszki na łapach poruszać się po konarach. W czasie przemieszczania się po ziemi łapy binturonga układają się płasko jak u niedźwiedzi. Do charakterystycznych cech należy zaliczyć trwale zrośnięty trzeci i czwarty palec u tylnych kończyn[25]. Podobnie, jak wiele innych ssaków drapieżnych, binturongi obojga płci posiadają owalne gruczoły odbytowe, wytwarzające wydzielinę służącą do znaczenia terenu[26].
Szorstka sierść binturonga jest zazwyczaj czarna, czasami z białym paskiem na ogonie.
Kolor oczu może być powiązany z ogólnym ubarwieniem. Większość osobników ma czekoladowe lub brązowo-czerwone oczy.
Ślina binturonga ma zaskakujące zdolności odkażające. Gdy większość zwierząt liże swoje własne rany, binturongi pomagają sobie nawzajem, a nawet napotkanym ludziom. Badania pokazują znacznie przyspieszone tempo gojenia i zmniejszone bliznowacenie po zaaplikowaniu śliny na ranę[potrzebny przypis].
Binturongi żyją w grupach. Spędzają większość czasu na drzewach. Zazwyczaj są nieagresywne, ale w obliczu zagrożenia potrafią wypróżnić się na napastnika. Zdolne są do rozpylania drażniącej substancji jak skunksy.
Zmiany klimatyczne mają duży wpływ na zachowanie binturongów. W wysokich temperaturach dłużej śpią, mniej jedzą i ciężej oddychają. W niskich temperaturach są dużo bardziej podatne na zakażenia spowodowane zimnem i zmniejszonym terytorium[27].
Zagrożenia i ochrona
[edytuj | edytuj kod]W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii VU (narażony na wyginięcie)[13].
Zaobserwowano, że binturongi należą do zwierząt podatnych na zakażenie wirusem CDV (Canine Distemper Virus), należącym do rodzaju Morbillivirus i rodziny Paramyxoviridae[28], atakującym również lwy, pantery, tygrysy i jaguary. Pierwszy zarejestrowany przypadek dotyczył dwóch binturongów z Ogrodu Zoologicznego Everland w Korei, które zmarły 10 dni od wystąpienia pierwszych objawów klinicznych, takich jak osowiałość, duszności, biegunka i drgawki. Sekcje wykazały ograniczenie zasięgu zmian patologicznych do płuc i przewodu pokarmowego. Pozakomórkowe kwasochłonne ciała inkluzyjne obserwowano w nabłonku błony śluzowej oskrzeli, oskrzelików, jelita cienkiego i grubego, miedniczek nerkowych i pęcherza moczowego. Obecność samego wirusa stwierdzono zaś w zamrożonych preparatach z płuc drogą immunofluorescencji bezpośredniej[28].
Binturong orientalny jest gatunkiem, którego hodowla w niewoli jest możliwa, podobnie jak jego rozród[28].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Arctictis Temminck, 1824.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Arctictis binturong, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b C.J. Temminck: Monographies de mammalogie: ou Description de quelques genres de mammifères, dont les espèces ont été observées dans les différens musées de l’Europe. T. 1. Paris: G. Dufour, 1824, s. xxi. (fr.).
- ↑ A. Valenciennes: Table méthodique des ordres, genres et espèces qui sont nommés dans cet ouvrage, avec une synonymie latine. W: F. Cuvier: Des dents des mammifères considérées comme caractères zoologiques. Paris: F.-G. Levrault, 1825, s. 252. (fr.).
- ↑ a b J.A. Allen. Mammals from Palawan Island, Philippine Islands. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 28 (3), s. 15, 1910. (ang.).
- ↑ a b c T.S. Raffles. Descriptive Catalogue of a Zoological Collection, made on account of the Honourable East India Company, in the Island of Sumatra and its Vicinity, under the Direction of Sir Thomas Stamford Raffles, Lieutenant-Governor of Fort Marlborough; with additional Notices illustrative of the Natural History of those Countries. „Transactions of the Linnean Society of London”. 13, s. 253, 1822. (ang.).
- ↑ F. Cuvier. Du genre Paradoxure et de deux espèces nouvelles qui s’y rapportent. „Mémoires du Muséum d’Histoire Naturelle”. 9, s. 44, 48, 1822. (fr.).
- ↑ F. Cuvier & È. Geoffroy Saint-Hilaire: Benturong. W: È. Geoffroy Saint-Hilaire & F. Cuvier (redaktorzy): Histoire naturelle des mammifères: avec des figures originales, coloriées, dessinées d’aprèsdes animaux vivans. T. 5. Paris: Chez A. Belin, 1824, s. ryc. i tekst. (fr.).
- ↑ C.J. Temminck: Monographies de mammalogie: ou Description de quelques genres de mammifères, dont les espèces ont été observées dans les différens musées de l’Europe. T. 2. Leiden: Chez C. C. van der Hoek, 1835 & 1841, s. 310. (fr.).
- ↑ E. Schwarz. Seven new Asiatic mammals, with note on the „Viverra fasciata” of Gmelin. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eight series. 7, s. 636, 1911. (ang.).
- ↑ O. Thomas. A new binturong from Siam. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eight series. 17, s. 270, 1916. (ang.).
- ↑ M.W. Lyon. Mammals collected by Dr. W. L. Abbott on the chain of islands lying off the western coast of Sumatra, with descriptions of twenty-eight new species and subspecies. „Proceedings of the United States National Museum”. 52, s. 443, 1916. (ang.).
- ↑ H.J.V. Sody. Seventeen new generic, specific, and subspecific names for Dutch Indian mammals. „Natuurkundig Tijdschrift voor Nederlandsch Indië”. 96 (1), s. 43, 1936. (ang.).
- ↑ a b Willcox i inni, Arctictis binturong, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-04-20] (ang.).
- ↑ a b c W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 139. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 25, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
- ↑ Binturongi orientalne, czyli kotoniedźwiedzie przyszły na świat w łódzkim ZOO [online], TVP3 Łódź, 25 sierpnia 2022 [dostęp 2024-08-26] (pol.).
- ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Arctictis binturong. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-04-20].
- ↑ Agnarsson, Kuntner i May-Collado 2010 ↓, s. 726–745.
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 412. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 117.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 347.
- ↑ A.P. Jennings & G. Veron: Family Viverridae (Civets, Genets and Oyans). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 228. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
- ↑ a b Binturong [online], Smithsonian's National Zoo and Conservation Biology Institute [dostęp 2024-08-26] (ang.).
- ↑ Medianauka 2013 ↓.
- ↑ a b c Wemmer i Murtaugh 1981 ↓, s. 342–352.
- ↑ Weldon, Gorra i Wood 1999 ↓, s. 903–904.
- ↑ Ismail, M. A. Hj. (??). Binturong. Universiti Kebangsaan Malaysia.
- ↑ a b c Hur i in. 1999 ↓, s. 295–299.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Binturong (Arctictis binturong). Lioncrusher’s Domain. [dostęp 2007-12-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-10)]. (ang.).
- Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Arctictis binturong. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 2007-12-14]
- K. Hur i inni, Canine Distemper Virus Infection in Binturongs (Arctictis binturong), „Journal of Comparative Pathology”, 121 (3), 1999, s. 295–299, DOI: 10.1053/jcpa.1999.0322, PMID: 10486167.
- Chris Wemmer, James Murtaugh, Copulatory Behavior and Reproduction in the Binturong (Arctictis binturong), „Journal of Mammalogy”, 62 (2), 1981, s. 342–352, DOI: 10.2307/1380710, JSTOR: 1380710.
- Paul J Weldon, Michael F Gorra, William F Wood, Short-chain Carboxylic Acids from the Anal Glands of the Binturong (Arctictis binturong), „Biochemical Systematics and Ecology”, 28 (9), 1999, s. 903–904, DOI: 10.1016/s0305-1978(99)00128-3, PMID: 10913851.
- Ingi Agnarsson, Matjaž Kuntner, Laura J. May-Collado, Dogs, cats, and kin: A molecular species-level phylogeny of Carnivora, „Molecular Phylogenetics and Evolution”, 54 (3), 2010, s. 726–745, DOI: 10.1016/j.ympev.2009.10.033, PMID: 19900567.
- Medianauka, Binturong (Arctictis binturong) [online], medianauka.pl, 2013 [dostęp 2015-09-20] (pol.).
- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).