Cierno-Żabieniec
50°40′40″N 20°11′20″E/50,677778 20,188889| wieś | |
 Kościół św. Marcina i św. Jakuba w Ciernie-Żabieńcu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2020) |
424[2] |
| Strefa numeracyjna |
41 |
| Kod pocztowy |
28-362[3] |
| Tablice rejestracyjne |
TJE |
| SIMC |
0254686[4] |
Położenie na mapie gminy Nagłowice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu jędrzejowskiego  | |
| 50°40′40″N 20°11′20″E/50,677778 20,188889[1]
| |
Cierno-Żabieniec – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie jędrzejowskim, w gminie Nagłowice[5][4].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.
Wieś odnotowana już w 1136 r. w bulli gnieźnieńskiej.
Przez wieś przechodzi 
niebieska ścieżka rowerowa do Popowic.
Części wsi
[edytuj | edytuj kod]| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0254692 | Cierno Plebańskie | część wsi |
| 0254700 | Cierno Poduchowne | część wsi |
| 0254746 | Korea | kolonia |
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wieś powstała z podziału Cierna, dawniej „Czyerno”, wsi parafialnej w powiecie jędrzejowskim, nad rzeką Nidą, w gminie Prząsław, posiada kościół murowany pod wezwaniem świętych Jakuba i Marcina.
W 1880 należy do margrabiów Wielopolskich[6].
Wieś i parafia były w XV i XVI wieku przedmiotem długich sporów pomiędzy archidiecezją gnieźnieńską a biskupstwem krakowskim. Łaski (w Liber Beneficiorum s.576) zalicza je do dekanatu kurzelowskiego, archidiecezji gnieźnieńskiej, natomiast Długosz w spisie funduszów diecezji krakowskiej (Długosz L.B. T.II) i przywodzi, że parafia podlega władzy biskupa krakowskiego. Powodem sporu była, jak się zdaje okoliczność, że grunta i łąki Cierna położone są po obydwu stronach rzeki Nidy, rozgraniczającej wówczas jurysdykcję kościelną Gniezna i Krakowa.
Według Łaskiego kościół tutejszy przeniesiony był ze wsi sąsiedniej Zdanowice, co stało się zapewne w XII lub XIII wieku. Tenże Łaski przywodzi, iż proboszczów mianuje czasem opat jędrzejowski wraz ze zgromadzeniem cystersów, niekiedy zaś naznacza ich stolica apostolska.
Około roku 1825 był tu proboszczem ksiądz Walczyński, późniejszy senator rzeczypospolitej krakowskiej. Parafia Cierno dekanatu jędrzejowskiego liczyła w roku 1880 – 1552 dusz.
W roku 1827 spis wykazał 35 domów 384 mieszkańców[6].
Spis powszechny z roku 1921 wykazał:
- Cierno leśniczówka – 1 dom i 6 mieszkańców
- Cierno folwark – 4 domy i 117 mieszkańców
- Cierno wieś – 128 domów i 848 mieszkańców[7].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Kościół pw. św. Marcina i św. Jakuba
[edytuj | edytuj kod]Największym zabytkiem wsi jest kościół pw. św. Marcina i św. Jakuba. Wybudowany w 1595 r. kosztem opata cystersów jędrzejowskich. Kościół był wiele razy przebudowywany: w 1627 r. przez biskupa chełmińskiego Remigiusza Koniecpolskiego, następnie po pożarze w 1772 r. przez ks. Bonifacego Krzepczyńskiego oraz w latach 1983–1987.
Wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.118 z 23.06.1967)[8].
Budynek świątyni jest murowany na planie krzyża, tynkowany. Nawa dwuprzęsłowa, z prostokątnym prezbiterium i dwiema kwadratowymi kaplicami po jej bokach pochodzącymi z połowy XVIII wieku. Główny ołtarz późnobarokowy, w centralnej części obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem, pochodzący prawdopodobnie z XVII wieku.
W kościele znajdują się obrazy bł. Wincentego Kadłubka i św. Mikołaja z XVIII wieku oraz epitafia marmurowe z XIX wieku[9].
Park dworski
[edytuj | edytuj kod]Park dworski Żabieniec z I poł. XIX w. (nr rej.: A.119 z 6.12.1957 i z 26.04.1977)[8].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 17613
- ↑ Raport o stanie gminy w roku 2020. Stan ludności 31.12.2020 str. 5 [dostęp 2022-02-26]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 164 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b Cierno, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 691.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych, t. Województwo kieleckie, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1924 [dostęp 2015-03-25].
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 8 [dostęp 2015-10-15].
- ↑ Wg tablicy informacyjnej przed kościołem.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]| Wsie | |
|---|---|
| Kolonie | |
| Integralne części wsi |
|
