Cisowa (Kędzierzyn-Koźle)
50°22′50″N 18°14′36″E/50,380556 18,243333| część miasta i osiedle administracyjne Kędzierzyna-Koźla | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Miasto | |
| W granicach Kędzierzyna-Koźla |
30 października 1975 |
| SIMC |
0965453[1] |
| Zarządzający |
Krystyna Kusz |
| Populacja (2022[2]) • liczba ludności |
|
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
47-230 |
| Tablice rejestracyjne |
OK |
Położenie na mapie Kędzierzyna-Koźla  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kędzierzyńsko-kozielskiego  | |
| 50°22′50″N 18°14′36″E/50,380556 18,243333
| |
Cisowa (niem. Czissowa[3], od 1938 Dünenfeld[4]) – część miasta[5][1] oraz jedno z 16 osiedli administracyjnych miasta Kędzierzyna-Koźla. Siedziba Rady Osiedla znajduje się przy ulicy Brzechwy 78. Przewodniczącą Zarządu Osiedla (2023) jest Krystyna Kusz[6].
Dawniej odrębna wieś i gmina jednostkowa. Od 1945 gromada (sołectwo) w zbiorowej gminie Blachownia Śląska[7]. W latach 1954–1961 w gromadzie Cisowa (będąc jej siedzibą), a 1961–1972 w gromadzie Blachownia Śląska[8]. 1 stycznia 1973 weszła w skład gminy Sławięcice, a po jej zniesieniu 30 października 1975 włączona do miasta Kędzierzyna[9], przemianowanego 3 listopada 1975 na Kędzierzyn-Koźle[10].
Leży po prawej stronie Kanału Gliwickiego w odległości 6 km od Kędzierzyna w kierunku Góry św. Anny. Otoczona jest z trzech stron lasami, które stanowią naturalną osłonę przed szkodliwym działaniem chemii. Cisowa sąsiaduje z: Miejscem Kłodnickim, Sławięcicami, Blachownią Śląską, Lenartowicami, Łąkami Kozielskimi i Zalesiem Śląskim. Do wszystkich tych miejscowości jest dogodny dojazd drogami asfaltowymi.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Nazwa dzielnicy pochodzi od polskiej nazwy cisu pospolitego (Taxus baccata)[11]. Niemiecki językoznawca Heinrich Adamy swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu jako najstarszą zanotowaną nazwę wsi podaje Cisowa notując jej znaczenie „Eibenort” czyli „miejscowość cisów”[11]. W języku czeskim cis jest nazywany „Tis” i stąd też pochodzi nazwa „Tisowa” która pojawia się w niektórych zapiskach. W literaturze spotyka się jeszcze inne pokrewne nazwy: „Cisow”, „Cisowka”, „Czissowa”, „Czyschowa”. Miejscowość była wówczas osobną wsią, która w wyniku procesów urbanizacyjnych stała się częścią miasta.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wieś Cisowa istniała już w 1283. Była to osada pracowników leśnych oraz właścicieli małych gospodarstw rolnych.
Od końca XVIII w. do 1933 r.na pieczęci gminnej umieszczono wizerunek grabi w słup, za nimi dwoje skrzyżowanych wideł [12].
| Liczba ludności w miejscowości | 1845 | 1855 | 1861 |
|---|---|---|---|
| Cisowa (Czissowa) | 515 | 582 | 638 |
Źródło: "Kędzierzyn-Koźle Monografia Miasta", Państwowy Instytut Naukowy w Opolu, Opole 2001.
| Liczba ludności w miejscowości | 1910 | 1925 |
|---|---|---|
| Cisowa (Czissowa) | 998 | 1.207 |
Źródło: S. Golachowski „Materiały do statystyki narodowościowej Śląska Opolskiego z lat 1910–1939”, Poznań-Wrocław 1950.
W latach 1933–1937 władze niemieckie przeprowadziły na Śląsku Opolskim kampanię zmian nazw geograficznych z polskich na niemieckie. Z tego powodu w 1933 Cisowa zmieniła nazwę na: Dünenfeld.
W dniu 31 stycznia 1945 Armia Czerwona zajęła Cisową. 21 marca 1945 rozpoczęło się przejmowanie od Armii Czerwonej obiektów gospodarczych w powiecie kozielskim.
Na początku 1946 w Cisowej mieszkało 729 osób.
| Ludność miejscowości według spisu powszechnego | 1950 | 1960 | 1970 |
|---|---|---|---|
| Cisowa | 947 | 1307 | 1536 |
Źródło: „Narodowy spis powszechny 1970 r.”, GUS, Warszawa 1971.
W latach 1954–1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Cisowa, po jej zniesieniu w gromadzie Blachownia Śląska.
15 października 1975 połączono miasta Koźla, Kędzierzyna, Kłodnicy i Sławięcice oraz 3 wsie (Lenartowic, Miejsca Kłodnickiego i Cisowej) – tworząc miasto Kędzierzyn-Koźle.
Komunikacja
[edytuj | edytuj kod]Komunikacja miejska
[edytuj | edytuj kod]Miejski Zakład Komunikacyjny w Kędzierzynie-Koźlu posiada w dzielnicy Cisowa 5 przystanków autobusowych: Cisowa Las, Cisowa, Cisowa Zachód, Osiedle Wschód i Cisowa Fredry.
Kursują tutaj autobusy linii nr 9
Edukacja
[edytuj | edytuj kod]- Publiczna Szkoła Podstawowa nr 18 im. Wojciecha Korfantego, ul. Brzechwy 80
Kościoły i Związki Wyznaniowe
[edytuj | edytuj kod]- Parafia św. Franciszka z Asyżu i św. Jacka, ul. A. Fredry 36
Oficjalna strona internetowa Parafii w Cisowej
Sport
[edytuj | edytuj kod]W Cisowej znajdują się następujące obiekty sportowe:
- Stadion sportowo-rekreacyjny (ul. Brzechwy 76) – wykorzystywany do szkolenia i rozgrywek w piłce nożnej oraz do organizacji imprez sportowych, rekreacyjnych, kulturalnych i innych.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]
Literatura
[edytuj | edytuj kod]- Moschko, Edmund Vincent. 1979. Schwarzer und weißer Adler über Dünenfeld, Cisowa. Beitrag zur Geschichte eines oberschlesischen Dorfes. Bremen: Thomas, 291 s.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Liczba mieszkańców Kędzierzyna-Koźla (2022)
- ↑ Słownik nazw miejscowych Górnego Śląska, Instytut Śląski, Opole–Kluczbork 1997
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Skład Rady oraz Zarządu Osiedla Lenartowice
- ↑ Rozporządzenie Wojewody Śląsko-Dąbrowskiego z dnia 27 listopada 1945 (Śląsko-Dąbrowski Dziennik Wojewódzki, Nr. 34, Kat, dnia 22 grudnia 1945 r.)
- ↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu z dnia 27 grudnia 1954 r., Nr. 12, Poz. 68
- ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 35, poz. 198
- ↑ M.P. z 1975 r. nr 34, poz. 210
- ↑ a b Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 45, OCLC 456751858 (niem.).
- ↑ Aleksandra Starczewska-Wojnar, Odciśnięta pamięć wspólnoty: prawne i komunikatywne funkcje pieczęci gmin wiejskich na przykładzie zachodnich powiatów rejencji opolskiej w latach 1816-1933, Archiwalne Źródła Tożsamości, Opole: Archiwum Państwowe w Opolu : Uniwersytet Opolski, 2020, s. 173, ISBN 978-83-956475-6-7 [dostęp 2024-10-18].
| Części miasta wg TERYT (20) | |
|---|---|
| Osiedla administracyjne (16) | |
| Inne osiedla | |
| Dawne miasta |
|
