Lampa zliczająca

Lampa zliczająca to lampa elektronowa licząca impulsy w systemie dziesiętnym (od 0 do 9). Niektóre z nich również wyświetlają wynik zliczania.

Rodzaje lamp zliczających

Dekatron

Dekatron to gazowana lampa zliczająca posiadająca dziesięć katod wyświetlających wynik w postaci przesuwającego się punktu świetlnego podświetlającego cyfry rozmieszczone na okręgu^[1]. W jednym elemencie realizuje funkcję dekady (licznika) i wyświetlacza.

Zasada działania dekatronu liczącego w obie strony.

Liczenie jest realizowane poprzez przykładanie impulsów na zestawy dodatkowych katod, co powoduje przeskakiwanie wyładowania jarzeniowego na następną pozycję. Dekatrony zawierające 2 zespoły dodatkowych elektrod (po 10) poprzez odpowiednią sekwencję impulsów sterujących mogą liczyć w obie strony, pozostałe dekatrony zaś są zbudowane niesymetrycznie, tak aby jarzący się obłok przeskakiwał zawsze tylko w jedną stronę. Dekatrony posiadają dodatkowy element pozwalający na zerowanie licznika oraz wyprowadzenie z dziesiątej katody, generujące przeniesienie do następnej dekady. W zależności od typu lampy maksymalna częstotliwość zliczanych impulsów waha się od kilku kHz do 2 MHz.

Przykładowe typy dekatronów: CGA10G, Z303C.

Selektor

Selektor to rodzaj dekatronu, który posiada zewnętrzne wyprowadzenia katod^[2]. Umożliwia to wykorzystanie go jako lampy przełączającej dodatkowe zewnętrzne obwody elektroniczne, na przykład elektroniczne wybieraki, komutatory lub elementy odczytowe.

Przykładowe typy selektorów: GSA10G, Z502S.

Trochotron

Trochotrony to zliczające próżniowe lampy elektropromieniowe^[2]. Do zliczania wykorzystuje się w nich wiązkę elektronów emitowanych przez żarzoną katodę. Wiązka porusza się w skrzyżowanych polach elektrycznym i magnetycznym, wytworzonym za pomocą magnesu stałego (umieszczonego wewnątrz lub na zewnątrz lampy). Maksymalna częstotliwość pracy dochodzi do 2MHz.

Przykładowe typy trochotronów: RYG13, 6700 (z magnesem zewnętrznym), BX10000, 6710 (z magnesem wewnętrznym), BX4000 (z niskim napięciem sterującym, przystosowana do współpracy z układami tranzystorowymi).

Lampa elektropromieniowa E1T

E1T to lampa próżniowa z żarzoną katodą tlenkową, umożliwiająca bezpośredni odczyt na ekranie luminescencyjnym umieszczonym na wewnętrznej powierzchni bańki. Impulsy są przykładane do elektrody odchylającej i powodują przeskok strumienia pomiędzy otworami odpowiednio ukształtowanych anod. Przechodzący przez otwory strumień elektronów trafia na ekran luminescencyjny. Zliczane impulsy muszą mieć ściśle określoną amplitudę i kształt (krótki czas narastania oraz długi czas opadania), co komplikuje układ sterowania. Maksymalna częstotliwość zliczanych impulsów wynosi 100-300 kHz.

Lampy E1T zostały opracowane w firmie Philips i były jedyną konstrukcją działającą na tej zasadzie. W Polsce produkował je Przemysłowy Instytut Elektroniki pod nazwą ELW1.

Przypisy

↑ Elektronika, str. 699.
↑ ^a ^b Elektronika, str. 700.

Bibliografia

Elektronika. Bohdan Paszkowski (red.). Warszawa: WNT, 1971, seria: Poradnik Inżyniera.
Ronald Dekker: The making of the E1T. [dostęp 2011-03-25].

Linki zewnętrzne

http://tubedevices.com/alek/lampy_elektronowe/elw1/elw1.htm Zdjęcia lampy ELW1 (odpowiednik E1T) produkowanej przez Przemysłowy Instytut Elektroniki
http://www.tubecollection.de/ura/zaehlroehren.htm Strona o trochotronach (po angielsku i niemiecku)
OG3 DEKATRON. kwtubes.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-10-24)]. Dane i schemat lampy gazowanej (po angielsku).

[1] Elektronika, str. 699.

[E1-2] Elektronika, str. 700.

[1]

[2]