Granaty
49°13′29″N 20°01′59″E/49,224722 20,033056
 Od lewej: Zadni, Pośredni i Skrajny Granat | |
| Państwo | |
|---|---|
| Pasmo | |
| Wysokość |
2240, 2234, 2225 m n.p.m. |
| Pierwsze wejście |
19 września 1867 |
Położenie na mapie Tatr  | |
Położenie na mapie Karpat  | |
| 49°13′29″N 20°01′59″E/49,224722 20,033056
| |
Granaty (słow. Granáty, niem. Granatenspitze, węg. Gránát-csúcsok) – trzywierzchołkowy masyw górski w długiej wschodniej grani Świnicy w polskich Tatrach Wysokich[1].
Topografia
[edytuj | edytuj kod]Granaty ciągną się od Sieczkowej Szczerby na południu po Pańszczycką Przełączkę Wyżnią na północy i Granacką Przełęcz na wschodzie. Sieczkowa Szczerba oddziela je od Sieczkowych Turni, Pańszczycka Przełączka Wyżnia od Pańszczyckich Czub, Granacka Przełęcz od Orlich Turniczek. Do Granatów należą szczyty:
- Zadni Granat (2240 m),
- Pośredni Granat (2234 m),
- Skrajny Granat (2225 m)[2]
Granaty wznoszą się nad trzema dolinami: Doliną Czarną Gąsienicową, Dolinką Buczynową i Pańszczycą[3]. Szczyty Granatów rozdzielają Sieczkowe Przełączki – Pośrednia Sieczkowa Przełączka (2218 m) i Skrajna Sieczkowa Przełączka (2197 m). Nazwy przełęczy pochodzą od nazwiska przewodnika tatrzańskiego Macieja Sieczki, zdobywcy Granatów. Skrajny Granat jest zwornikiem dla grani Żółtej Turni (odchodzącej od niego w kierunku północnym). Z uwagi na swoje położenie uważany jest za główny wierzchołek masywu[4].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwszymi udokumentowanymi zdobywcami szczytów Granatów byli ksiądz Eugeniusz Janota i Bronisław Gustawicz wraz z przewodnikiem Maciejem Sieczką podczas wyprawy 19 września 1867 r. Na szczycie Skrajnego Granatu znaleźli wówczas ślady wcześniejszego pobytu człowieka. Pierwsze zimowe wejścia:
- Zadni i Pośredni Granat – Henryk Bednarski i Stanisław Zdyb 29 marca 1908 r.,
- Skrajny Granat – Mariusz Zaruski, Wacław Majewski, Władysław Pawlica i Stanisław Zdyb 9 lutego 1910 r.[4]
W II tomie przewodnika W.H. Paryskiego z 1951 r. Granaty ciągnęły się od Pańszczyckiej Przełęczy po Przełączkę nad Dolinką Buczynową, obejmowały więc również Czarne Ściany i Pańszczyckie Czuby[4]. W 1961 r. Ryszard Schramm wyróżnił trzy Sieczkowe Przełączki, a w 2013 r. Władysław Cywiński Sieczkowe Turnie. Spowodowało to zmniejszenie masywu Granatów o Czarne Ściany[2].
Turystyka
[edytuj | edytuj kod]Przez wszystkie szczyty Granatów prowadzi szlak Orlej Perci. Dołączają do niego dwa szlaki łącznikowe:
- zielony z Dolinki Koziej,
- żółty znad Czarnego Stawu Gąsienicowego zboczami Żółtej Turni[3].
Najłatwiej jest wejść na Granaty zielonym szlakiem z Dolinki Koziej. Widoki z Granatów są rozległe i piękne, szczególnie ze Skrajnego Granatu. Przejście Granatów przy dobrej pogodzie jest względnie łatwe, mimo to jednak zdarzyło się tutaj wiele śmiertelnych wypadków, zazwyczaj wskutek zabłądzenia we mgle, lub poślizgnięcia się i upadku w przepaść. Ze Skrajnej Sieczkowej Przełączki w kierunku Hali Gąsienicowej schodzi Żleb Drège’a, który niejeden raz stawał się pułapką dla turystów próbujących nim zejść na doliny, zwabionych łatwością terenu w jego górnej części. Nazwa żlebu pochodzi od nazwiska studenta z Warszawy, który 22 sierpnia 1911 roku podczas schodzenia żlebem spadł około 100 metrów i poniósł śmierć[1]. Do 2012 r. w Granatach było 6 wypadków śmiertelnych[5].
– czerwony (Orla Perć) przebiegający granią główną z Zawratu przez Kozi Wierch, Granaty i Buczynowe Turnie na Krzyżne.
- Czas przejścia z Zawratu na Krzyżne: 6:40 h
- Czas przejścia z Krzyżnego na Kozi Wierch (część Zawrat – Kozi Wierch jest jednokierunkowa!): 3:35 h
– zielony szlak na Zadni Granat. Trasa prowadzi najpierw niebieskim szlakiem (Czarny Staw – Zawrat) nad Zmarzły Staw, potem Dolinką Kozią krótko żółtym (na Kozią Przełęcz) i zielonym na Zadni Granat.
- Czas przejścia znad Czarnego Stawu do początku szlaku zielonego: 45 min, ↓ 45 min
- Czas przejścia szlakiem zielonym: 1:15 h, ↓ 1:05 h
- – żółty szlak znad Czarnego Stawu Gąsienicowego na Skrajny Granat. Czas przejścia: 1:45 h, ↓ 1:20 h[6]
-
Granaty, widok z Koziego Wierchu. Widoczny zielony szlak łącznikowy -
Granaty – widok z Kasprowego Wierchu -
Żółta Turnia i Granaty na obrazie Stanisława Ignacego Witkiewicza z 1911 roku -
Granaty i Wierch pod Fajki zimą -
Widok od północnego zachodu -
Pośredni Granat
Ciekawa flora. Występują tutaj m.in. mietlica alpejska, przymiotno węgierskie, wiechlina tatrzańska i skalnica odgiętolistna – bardzo rzadkie rośliny, w Polsce znajdujące się tylko w Tatrach i to w nielicznych tylko miejscach[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
- ↑ a b Władysław Cywiński: Granaty. Tatry. Przewodnik szczegółowy, tom 18. Poronin: Wyd. Górskie, 2013. ISBN 978-83-7104-046-7.
- ↑ a b Orla Perć. Mapa 1:5000. Wyd. III. Warszawa -Zielona Góra- Zakopane: Wyd. Kartograficzne Polkart Anna Siwicka, 2005/2006. ISBN 83-87873-42-X.
- ↑ a b c Witold Henryk Paryski: Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki. Część II. Zawrat – Żółta Turnia. Warszawa: Sport i Turystyka, 1951.
- ↑ Dariusz Dyląg: Orla Perć. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Rewasz, 2012. ISBN 978-83-62460-23-6.
- ↑ Tatry. Zakopane i okolice. Mapa w skali 1:27 000. Warszawa: ExpressMap Polska, 2005. ISBN 83-88112-35-X.
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Archiwalne widoki gór w bibliotece Polona