Grand Duo concertant
Grand Duo concertant E-dur na temat z opery Robert Diabeł Giacomo Meyerbeera – utwór kameralny na fortepian i wiolonczelę skomponowany przez Fryderyka Chopina wspólnie z Augustem Franchommem[1][2][3] w latach 1832–1833[4][5].
Wydany został bez numeracji opusowej przez Maurice’a Schlesingera w 1833[2][6][a].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Krótko po przyjeździe Chopina do Paryża Robert Diabeł Giacomo Meyerbeera stał się popularną operą[3][8][9], o której sam Chopin wypowiadał się pozytywnie[3][7]. Parafraza na jej temat została zamówiona w grudniu 1831 przez Maurice’a Schlesingera[10], który podobne propozycje złożył u innych znanych w Paryżu kompozytorów[3][7]. W tym czasie Chopin postanowił pozostać w Paryżu co najmniej trzy lata, jednocześnie prosząc Ferdinando Paëra o pomoc przy urzędowych formalnościach[11].
Chopin poznał Augusta Franchomme’a wiosną 1832 zapoznany przez Ferdinanda Hillera[12] lub na obiedzie u Ferenca Liszta[13]. Latem tego samego roku Chopin przebywał w Turenii u rodziny Franchomme’a, gdzie prawdopodobnie wspólnie pracowali nad Grand Duo concertant[14]. W rękopisie utworu partia fortepianu została spisana przez Chopina, wiolonczeli zaś, przez Franchomme’a[3][12]. Zdaniem Roberta Schumanna udział Franchomme’a w komponowaniu był niewielki[12].
Utwór dedykowany został Adèle Forest[1][15], 16-letniej uczennicy Chopina i córki wiolonczelisty-amatora, który przyjaźnił się z Franchomme’em[12].
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Grand Duo concertant jest jednym z czterech utworów kameralnych stworzonych przez Chopina[16], w tym jednym z trzech utworów skomponowanych na fortepian i wiolonczelę[17]. W dorobku kompozytorskim Chopina jest to utwór marginalny[12][18].
Utwór rozpisany został w 366 taktach[19]. Stanowi potpourri[20] skomponowane w stylu brillant[12][21] odmiany paryskiej[22]. Rozpoczyna się introdukcją, po której następuje fantazja na podstawie trzech tematów z Roberta Diabła: tematu romanzy Alicji z I aktu (w E-dur), tematu pochodzącego z introdukcji do I aktu (Allegretto w A-dur; w oryginale wykonywane przez chór) oraz tematu z finalnego tercetu „O, mon fils, ma tendresse” z V aktu (Andante cantabile w h-moll)[3][12]. Utwór zakończony jest codą w A-dur[3].
Według Mieczysława Tomaszewskiego „każdy z tematów wzięty z Meyerbeera zostaje rozwinięty (...) na sposób arcykonwencjonalny, poprzez diminucję, czyli rozdrobnienie i ornamentację lub przez tzw. sekwencyjne powtórzenia. Jeszcze kiedy indziej – przez prowadzenie śpiewu wiolonczeli na tle fortepianowego tremolanda o czysto operowej proweniencji”[12].
Zdaniem Jamesa Hunekera utwór „jest w stylu salonu roku 1833. Proste i nużące, niewiele przewyższa podobne utwory Beriota czy Osborne’a. Duet ten, pełen giętkiej wytworności i pustych pasaży – jest z pewnością utworem pisanym ad hoc, dla pieniędzy”[12].
Wydania
[edytuj | edytuj kod]Utwór ukazał się we Francji 6 lipca 1833[15][23][b]. Przygotowany dla wydawcy rękopis, liczący 22 strony[24], przechowywany jest w Bibliotece Narodowej Francji (sygn. MS-10310)[24][25]. Na pierwszej stronie opatrzony jest numerem wydawniczym M.S.1376[25].
W 1838 w Berlinie nakładem A. M. Schlesingera[26] ukazała się wersja na fortepian na 4 ręce przygotowywana od 1833[4]. Według wydawanego przez Schlesingera[27] tygodnika „Revue et gazette musicale de Paris” (nr 8 z 24 lutego 1839) instrumentacja została dokonana przez samego Chopina. Ta sama gazeta informowała w nr 3 z 19 stycznia 1834 o istnieniu wersji na fortepian i skrzypce[23][28], która ukazała się jako czterostronicowa partia skrzypiec dołączona do wydania A. M. Schlesingera, które pojawiło się na przełomie września i października 1833[28][29]. O takiej wersji wspomina również karta tytułowa brytyjskiego wydania[28].
W Londynie utwór ukazał się w grudniu 1833 nakładem Wessel & Co[30]. Brytyjski wydawca samowolnie oznaczył utwór jako opus 12[c][2].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Wszystkie nieopusowane utwory Chopina powstawały na zamówienie. Komponowane były w latach 1832–1841[7].
- ↑ Tego lata Chopin ponownie przebywał u rodziny Franchomme’a[15].
- ↑ W rzeczywistości tym numerem opatrzone są Variations brillantes[2] B-dur na temat „Je vends des Scapulaires” z opery Ludovic, skomponowane przez Chopina latem 1833. Christian Wessel zaczął wydawać utwory Chopina od czerwca 1833, nadając im – mimo sprzeciwu kompozytora – własne tytuły[15].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Zamoyski 1985 ↓, s. 267.
- ↑ a b c d Sydow 1949a ↓, s. 13.
- ↑ a b c d e f g Tomaszewski 2010 ↓, s. 501.
- ↑ a b Iwaszkiewicz 1983 ↓, s. 249.
- ↑ Chomiński 1978 ↓, s. 243.
- ↑ Zamoyski 1985 ↓, s. 95–96, 267.
- ↑ a b c Tomaszewski 2010 ↓, s. 172.
- ↑ Zamoyski 1985 ↓, s. 95.
- ↑ Chomiński 1978 ↓, s. 79.
- ↑ Zamoyski 1985 ↓, s. 83, 95.
- ↑ Zamoyski 1985 ↓, s. 83.
- ↑ a b c d e f g h i Tomaszewski ↓.
- ↑ Zamoyski 1985 ↓, s. 89.
- ↑ Tomaszewski 2010 ↓, s. 61.
- ↑ a b c d Tomaszewski 2010 ↓, s. 63.
- ↑ Tomaszewski 2010 ↓, s. 498.
- ↑ Tomaszewski 2010 ↓, s. 499.
- ↑ Chomiński 1978 ↓, s. 80, 197, 234.
- ↑ Incypity dzieł Fryderyka Chopina w układzie alfabetycznym. Chopin.pl. [dostęp 2022-11-24].
- ↑ Tomaszewski 2010 ↓, s. 460.
- ↑ Chomiński 1978 ↓, s. 89.
- ↑ Tomaszewski 2010 ↓, s. 500.
- ↑ a b Grand Duo Concertant pour Piano et Violoncelle sur des Themes de Robert le Diable. Chopin.nifc.pl. [dostęp 2021-06-26].
- ↑ a b Chomiński i Turło 1990 ↓, s. 79.
- ↑ a b Grand duo concertant E-dur Dbop. op. 16A. Chopin.nifc.pl. [dostęp 2021-06-26].
- ↑ Sydow 1949b ↓, s. 89–90.
- ↑ Zamoyski 1985 ↓, s. 103.
- ↑ a b c Chomiński i Turło 1990 ↓, s. 80.
- ↑ Grand Duo Concertant pour Piano et Violoncelle sur des Themes de Robert le Diable (2). Chopin.nifc.pl. [dostęp 2021-06-26].
- ↑ Souvenir du Robert le Diable. Grand duo concertant op. 16A. Chopin.nifc.pl. [dostęp 2021-06-26].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Józef Michał Chomiński, Chopin, Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1978, OCLC 462214174.
- Józef Michał Chomiński, Teresa Dalila Turło, Katalog dzieł Fryderyka Chopina, Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1990, ISBN 83-224-0407-7, OCLC 8300787124.
- Jarosław Iwaszkiewicz, Chopin, wyd. 5, Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1983, ISBN 83-224-0196-5, OCLC 12058331.
- Edward Bronisław Sydow, Bibliografia F. F. Chopina, Warszawa: Towarzystwo Naukowe Warszawskie, 1949a, OCLC 835930644.
- Bronisław Edward Sydow, Dzieło Chopina, [w:] Almanach Chopinowski, Warszawa: Czytelnik, 1949b, OCLC 7209197.
- Mieczysław Tomaszewski, Chopin: człowiek, dzieło, rezonans, wyd. 2, Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2010, ISBN 978-83-224-0857-5, OCLC 750774032.
- Mieczysław Tomaszewski: Grand duo concertant E-dur na tematy z opery „Robert Diabeł” Dbop. 16A. [w:] Cykl audycji „Fryderyka Chopina Dzieła Wszystkie”, Polskie Radio, Program II [on-line]. Chopin.nifc.pl. [dostęp 2021-06-26].
- Adam Zamoyski, Chopin, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1985, ISBN 83-06-01234-8, OCLC 15507867.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Grand Duo concertant – nuty dostępne w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project
- Fragment autorgrafu edycyjnego utworu na stronie Chopin.nifc.pl
