Przejdź do zawartości

Jan Ciałowicz

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jan Andrzej Ciałowicz
Ilustracja
mjr Jan Ciałowicz (przed 1934)
pułkownik dyplomowany artylerii pułkownik dyplomowany artylerii
Data i miejsce urodzenia

5 lutego 1895
Rymanów

Data i miejsce śmierci

3 października 1967
Kraków

Przebieg służby
Lata służby

1914–1945

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Jednostki

5 Dywizja Piechoty

Stanowiska

dowódca artylerii dywizyjnej

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa,
wojna polsko-ukraińska,
wojna polsko-bolszewicka,
II wojna światowa

Późniejsza praca

konserwator zabytków

Odznaczenia
Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Złoty Krzyż Zasługi Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Medal Zwycięstwa (międzyaliancki) Medal Zasługi Wojskowej „Signum Laudis” (w czasie wojny) Krzyż Zasługi Cywilnej (w czasie wojny) Krzyż Zasługi Cywilnej (w czasie wojny)
Odznaka Pamiątkowa Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych
Multimedia w Wikimedia Commons

Jan Andrzej Ciałowicz (ur. 5 lutego 1895 w Rymanowie, zm. 3 października 1967 w Krakowie) – pułkownik dyplomowany artylerii Wojska Polskiego, doktor.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Jan Andrzej Ciałowicz urodził się 5 lutego 1895 w Rymanowie[1][2]. Był jednym z ośmiorga dzieci Adolfa (1863–1919, leśniczy[3], zarządca dóbr) i Marii z domu Tomkiewicz (1875–1922)[2][4][5]. Jego rodzeństwem byli: Stanisław (ur. 1904)[6], Kazimierz (1906–1944, oficer Wojska Polskiego, nauczyciel), Antoni (ur. 1897)[3][7], Stefania, Maria, Helena, Tadeusz (1910–2004, oficer Wojska Polskiego[8][9][10])[5]. Rodzina Ciałowiczów zamieszkiwała w Kalnicy[7] w domu niegdyś zajmowanym przez Wincentego Pola[5].

W 1913 zdał egzamin dojrzałości w C.K. Gimnazjum w Sanoku (w jego klasie byli m.in. Jan Kuźnar, Włodzimierz Mozołowski, Franciszek Prochaska, Klemens Remer, Michał Terlecki – wszyscy także późniejsi oficerowie Wojska Polskiego)[1][11][12][13]. W sanockim gimnazjum był sekretarzem kółka literacko-artystycznego (prezesem tegoż był Julian Krzyżanowski)[14]. W czasie nauki w Sanoku rozwijał swoje pasje w zakresie historii, literatury i filozofii[15]. Od 1910 do 1913 należał do tajnej organizacji młodzieży niepodległościowej „Promień”[16]. W Sanoku należał też do VII Drużyny Strzeleckiej od września 1912 do 13 września 1914[17]. Po złożeniu matury pierwotnie miał podjąć studia na akademii górniczej[1]. Został słuchaczem studiów agronomii (rolnictwo)[18].

Odbył służbę w C.K. Armii, w charakterze jednorocznego ochotnika. Po wybuchu I wojny światowej w sierpniu 1914 wstąpił do formowanego we Lwowie Legionu Wschodniego. Po likwidacji tej jednostki został wcielony został do armii austriackiej 13 września 1914 i przydzielony do 30 pułku armat polowych[16]. W 1914 przebywał na ziemi węgierskiej[19]. W kwietniu 1915 ukończył oficerską szkołę artylerii dla oficerów rezerwy i w miesiąc później trafił na front rosyjski[16]. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 sierpnia 1916 w korpusie oficerów rezerwy artylerii polowej i górskiej[16]. Jego macierzysty Pułk Armat Polowych Nr 30 w 1916 został przemianowany na Pułk Armat Polowych Nr 24, a dwa lata później na Pułk Artylerii Polowej Nr 24[20][21]. Do maja 1918 przebywał na froncie rosyjskim i rumuńskim[16]. W 1918 awansowany na porucznika[16]. W armii austriackiej pozostawał do 1 listopada 1918[17].

17 stycznia 1919 wstąpił do Wojska Polskiego[16]. Brał udział w wojnie polsko-ukraińskiej na obszarze Małopolski Wschodniej w walkach grupy płk. Minkiewicza, 4 Dywizji Piechoty i 10 Dywizji Piechoty gen. Żeligowskiego[16]. Z ramienia Naczelnego Dowództwa WP we wrześniu 1919 w Kamieńcu Podolskim prowadził rokowania z Symonem Petlurą[16]. Wojnę z bolszewikami odbył w składzie 5 Lwowskiego pułku artylerii polowej. 2 stycznia 1920 rozpoczął studia w Wojennej Szkole Sztabu Generalnego[22]. W połowie kwietnia 1920 skierowany został na front celem odbycia praktyki sztabowej na froncie poleskim i przydzielony do dowództwa 9 Dywizji Piechoty dowodzonej przez generała Władysława Sikorskiego[16]. Brał udział w walkach nad Dnieprem, a potem w odwrocie na Polesiu, pod Brześciem i Białą Podlaską[16]. W sierpniu 1920 został kwatermistrzem w 5 Armii[16]. 26 sierpnia tego roku został szefem sztabu 9 Dywizji Piechoty i w jej szeregach walczył na Wołyniu przeciw armii Budionnego[16]. Został awansowany na stopień kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[23].

W okresie od stycznia do września 1921 kontynuował naukę w Wyższej Szkole Wojennej, a po ukończeniu nauki w tymże roku otrzymał tytuł oficera Sztabu Generalnego i przydział na poprzednio zajmowane stanowisko szefa sztabu 9 DP w Siedlcach, pozostając nadal oficerem nadetatowym 5 pułku artylerii polowej[24][25][26][27]. Szefem sztabu 9 DP był od 1921 do 1925[16]. 29 kwietnia 1924 ogłoszono jego przydział do Doświadczalnego Centrum Wyszkolenia w Rembertowie na stanowisko asystenta taktyki[28], lecz w czerwcu przydział ten został anulowany[29]. 1 grudnia 1924 został awansowany na stopień majora artylerii ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924[30][31][16]. W październiku 1925 został przeniesiony do 9 pułku artylerii ciężkiej w Siedlcach na stanowisko dowódcy II dywizjonu[32][33][16]. Z dniem 24 października 1926 został przeniesiony z 9 pułku artylerii polowej do kadry oficerów artylerii z równoczesnym przydziałem służbowym do Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych na stanowisko oficera sztabu inspektora armii, generała dywizji Edwarda Śmigłego-Rydza z siedzibą w Wilnie[34][16]. Służąc tamże w 1928 był oficerem nadetatowym 9 pułku artylerii ciężkiej[35]. Od 1928 do 1932 pracował na stanowisku wykładowcy taktyki artylerii w Wyższej Szkole Wojennej[36][16][37][38]. Od 2 kwietnia 1932 był słuchaczem pięciomiesięcznego II Kursu Doskonalącego Oficerów Artylerii w Szkole Strzelania Artylerii w Toruniu. We wrześniu 1932 roku, po ukończeniu kursu, przeniesiony został do 13 pułku artylerii lekkiej w Równem na stanowisko dowódcy I dywizjonu[39][40][18]. 27 czerwca 1935 został awansowany na stopień podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1935 i 1. lokatą w korpusie oficerów artylerii[41][42][43]. Następnie był zastępcą dowódcy 13 pal w Równem. W maju 1937 wyznaczony został na stanowisko I oficera sztabu generała do prac artyleryjskich przy Generalnym Inspektorze Sił Zbrojnych, generała brygady Stanisława Millera. Praktykę dowódczą odbył na stanowisku dowódcy 5 Lwowskiego pułku artylerii lekkiej. Według stanu z marca 1939 nadal był oficerem w GISZ[42].

Był osadnikiem wojskowym, posiadając 11-hektarową działkę osadniczą w Wierzchowie (powiat zdołbunowski)[27]. W latach 30. w Równem był prezesem Towarzystwa Wiedzy Wojskowej, a w Łucku był członkiem zarządu i członkiem rady naukowej Wołyńskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk[44][45][46].

W sierpniu 1939 objął stanowisko dowódcy artylerii dywizyjnej 5 Dywizji Piechoty, które pełnił także po wybuchu II wojny światowej podczas kampanii wrześniowej[38]. W jej trakcie powierzono mu dowodzenie artylerią Odcinka „Wschód” Obrony Warszawy. Dostał się do niewoli niemieckiej i został osadzony w Oflagu II C Woldenberg[38]. W obozie sprawował funkcję przewodniczącego Komisji Kulturalno-Oświatowej[47] od 1942 do 1945[48], której nadawał kierunek prawicowy[49]. Ponadto działał jako szef sztabu tajnej komórki pozostającej z ZWZ–AK działających na terenach okupowanych polskich[50].

Awansowany na pułkownika[38]. Był autorem prac naukowych, publikacji i artykułów z zakresu taktyki artylerii i historii wojskowości, także tłumaczonych na język niemiecki i rosyjski. Uzyskał stopień naukowy doktora[38]. Od 1945 był konserwatorem zabytków na Śląsku[51]. Po wojnie należał do „Klubu Woldenberczyków” przy Zarządzie Okręgowym ZBoWiD w Krakowie[38].

Grobowiec Jana Ciałowicza

Zamieszkiwał przy ulicy Daszyńskiego w Krakowie[52][53]. Zmarł nagle 3 października 1967 w Krakowie[38][54]. Został pochowany 7 października 1967 na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera T delta płd.-przedostatni)[38][54]. Jego żoną była Janina z domu Rolecka (ur. 4 czerwca 1900 w Jaśle, zm. 10 grudnia 1966 w Krakowie), z którą miał syna[55][56] Andrzeja Jana (ur. 31 marca 1924 w Siedlcach, zm. 17 stycznia 2016)[57][27].

Publikacje

[edytuj | edytuj kod]
  • Manewr na Mozyrz i Kalinkowicze (1925)
  • Bibliografia wojny polsko-ros., 1918–1920 (dołączona do książki Nad Wisłą i Wkrą. Studium do polsko-rosyjskiej wojny 1920 roku autorstwa Władysława Sikorskiego z 1928)
  • Rozwój sprzętu artyl., 1914–1929 (1930)
  • Rola artylerii w nowoczesnej walce (1937)
  • Nowe idee obrony i artyleria (1939)
  • Artyleria w natarciu na pozycję umocnioną (1938)
  • Taktyka artylerii [w:] Wykłady dla słuchaczy Wyższej Szkoły Woj. (1930, 2 tomy)

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c XXXII. Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1912/13. Sanok: Fundusz Naukowy, 1913, s. 58.
  2. ↑ a b Kolekcja VM ↓, s. 1.
  3. ↑ a b CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok 1913/14 (zespół 7, sygn. 61). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 505.
  4. ↑ Polsko-francuski sojusz wojskowy: 1921–1939. books.google.pl. [dostęp 2014-05-20].
  5. ↑ a b c Piotr Szechyński: Kalnica. twojebieszczady.net. [dostęp 2021-05-30].
  6. ↑ CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok 1915/16 (zespół 7, sygn. 64). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 86.
  7. ↑ a b Ciałowicz 1958 ↓, s. 194.
  8. ↑ Państwowe Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku. Katalog główny, rok 1921/22 (zespół 7, sygn. 82). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 140.
  9. ↑ Księga małżeństw (1933–1939). Parafia Wojskowa Rzymskokatolicka w Sanoku. s. 7 (poz. 1).
  10. ↑ Rocznik Oficerski 1939 ↓, s. 17.
  11. ↑ Kronika. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 27, s. 3, 1 lipca 1913. 
  12. ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2016-03-15].
  13. ↑ Edward Zając, Oświata i szkolnictwo. Życie kulturalne – Państwowe Gimnazjum Męskie im. Królowej Zofii w Sanoku w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, s. 577
  14. ↑ Ciałowicz 1958 ↓, s. 199.
  15. ↑ Ciałowicz 1958 ↓, s. 199-201.
  16. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Kolekcja VM ↓, s. 4.
  17. ↑ a b Kolekcja VM ↓, s. 3.
  18. ↑ a b Kolekcja VM ↓, s. 1, 4.
  19. ↑ Ciałowicz 1958 ↓, s. 198.
  20. ↑ Ranglisten 1917 ↓, s. 879, 933.
  21. ↑ Ranglisten 1918 ↓, s. 1092, 1161.
  22. ↑ Kolekcja VM ↓, s. 2, 4.
  23. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 820.
  24. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 38 z 8 października 1921 roku, s. 1434-1435.
  25. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 111, 723.
  26. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 69, 646.
  27. ↑ a b c Kolekcja VM ↓, s. 2.
  28. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 42 z 29 kwietnia 1924 roku, s. 244.
  29. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 54 z 8 czerwca 1924 roku, s. 317.
  30. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 741.
  31. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 455.
  32. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 110 z 23 października 1925, s. 592.
  33. ↑ Lista oficerów SG 1925 ↓, s. 13.
  34. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 44 z 14 października 1926 roku, s. 355.
  35. ↑ a b c Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 432.
  36. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 3 z 29 stycznia 1929 roku, s. 26.
  37. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 798.
  38. ↑ a b c d e f g h i j Jan Ciałowicz. Nekrolog. „Dziennik Polski”. Nr 235, s. 2, 5 października 1967. 
  39. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 422, 445.
  40. ↑ Zmiany w armji. „Kurjer Poranny”. Nr 271, s. 5, 29 września 1932. 
  41. ↑ Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 9, s. 66, 28 czerwca 1935. 
  42. ↑ a b Rocznik Oficerski 1939 ↓, s. 159.
  43. ↑ Józef Śleszyński. Awanse w armji i flocie. „Warszawski Dziennik Narodowy”. Nr 35B, s. 4, 1 lipca 1935. 
  44. ↑ Wołyńskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. „Wołyń”. Nr 10, s. 5, 3 marca 1935. 
  45. ↑ Z Wołyńskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. „Wołyń”. Nr 21, s. 5, 24 maja 1936. 
  46. ↑ Józef Śleszyński. Kronika Pułaskiego. „Wołyń”. Nr 1, s. 4, 2 stycznia 1938. 
  47. ↑ Stefan Kotarski: Obozowe nurty społeczno-polityczne. W: Oflag IIC Woldenberg. Wspomnienia jeńców. Warszawa: Książka i Wiedza, 1984, s. 117. ISBN 83-05-11162-8.
  48. ↑ Edmund Ginalski: Komisja Kulturalno-Oświatowa. W: Oflag IIC Woldenberg. Wspomnienia jeńców. Warszawa: Książka i Wiedza, 1984, s. 171. ISBN 83-05-11162-8.
  49. ↑ Edmund Ginalski: Komisja Kulturalno-Oświatowa. W: Oflag IIC Woldenberg. Wspomnienia jeńców. Warszawa: Książka i Wiedza, 1984, s. 175. ISBN 83-05-11162-8.
  50. ↑ Ignacy Morżkowski, Witold Tyrakowski: Tajny nurt pracy wojskowej. W: Oflag IIC Woldenberg. Wspomnienia jeńców. Warszawa: Książka i Wiedza, 1984, s. 130. ISBN 83-05-11162-8.
  51. ↑ Jan Pruszyński, Dziedzictwo kultury Polski – jego straty i ochrona prawna, wyd. II, Kraków 2009, s. 456.
  52. ↑ Józef Stachowicz: Diariusz zjazdu. W: Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 54.
  53. ↑ Zofia Bandurka: Wykaz imienny zaproszonych i obecnych na Zjeździe – przygotowała mgr Zofia Bandurkówna. W: Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 120.
  54. ↑ a b Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Jan Ciałowicz. rakowice.eu. [dostęp 2017-10-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-27)].
  55. ↑ Janina z Roleckich Janowa Ciałowiczowa. Nekrolog. „Dziennik Polski”. Nr 294, s. 2, 11/12 grudnia 1966. 
  56. ↑ Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Janina Ciałowicz. rakowice.eu. [dostęp 2017-10-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-27)].
  57. ↑ Powstańcze Biogramy - Andrzej Ciałowicz [online], 1944.pl [dostęp 2022-10-08] (pol.).
  58. ↑ Łukomski G., Polak B., Suchcitz A., Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945, Koszalin 1997, s. 368.
  59. ↑ Dekret Wodza Naczelnego L. 3429 z 1921 r.. „Dziennik Personalny”. Nr 1, s. 8, 26 stycznia 1922. 
  60. ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
  61. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 180, 798.
  62. ↑ M.P. z 1947 r. nr 97, poz. 647 „za zasługi w dziele rozwoju życia gospodarczego i kulturalno-oświatowego”.
  63. ↑ Odznaczenia francuskie dla oficerow polskich. Dekorowanie odbędzie się 3 maja. „Gazeta Poranna 2 Grosze”. Nr 120, s. 2, 2 maja 1925. 
  64. ↑ 23 czerwca 1925 Prezydent RP zezwolił mu na przyjęcie i noszenie krzyża (Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 88 z dnia 01.09.1925 r.)
  65. ↑ a b c Lista starszeństwa c. i k. Armii 1918 ↓, s. 1161.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jan_Ciałowicz&oldid=75501481”