Katastrofa lotnicza w Topolowie
 Miejsce katastrofy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejsce | |
| Data | |
| Godzina |
16:11 |
| Rodzaj |
Zderzenie z ziemią |
| Ofiary śmiertelne |
11 osób |
| Ranni |
1 osoba |
| Statek powietrzny | |
| Nazwa | |
| Użytkownik |
Szkoła Spadochronowa Omega |
| Numer |
N11WB |
| Start | |
| Cel lotu |
(lot szkoleniowy) |
| Liczba pasażerów |
11 osób |
| Liczba załogi |
1 osoba |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu częstochowskiego  | |
Położenie na mapie gminy Mykanów  | |
 50°54′21,68″N 19°09′33,26″E/50,906022 19,159239
| |
Katastrofa lotnicza w Topolowie wydarzyła się 5 lipca 2014 roku we wsi Topolów w województwie śląskim. W wyniku katastrofy samolotu Piper PA-31 Navajo, transportującego spadochroniarzy, śmierć poniosło 11 osób, a 1 osoba została ranna.
Samolot
[edytuj | edytuj kod]Piper PA-31 Navajo był to samolot wyprodukowany w 1976 roku, jako 8-miejscowa wersja dyspozycyjna. Egzemplarz został kupiony oraz sprowadzony drogą lotnicza do Polski z USA w 2014 roku. W trakcie tego przelotu miała miejsce awaria w systemie prądotwórczym. Następnie występowały kolejne zdarzenia związane z niesprawnością silników. W następstwie tych usterek została wykonana doraźna naprawa silnika (wymiana cylindra).
Samolot w maju 2014 roku został dostosowany w Polsce do wywożenia skoczków spadochronowych. Pozostawiono jeden fotel pilota i w miejsce pozostałych foteli zamontowano dwie ławeczki dla spadochroniarzy wzdłuż kadłuba. Drzwi ciśnieniowe zastąpione roletowymi, a na zewnątrz kadłuba dodano deflektor przed przednią krawędzią drzwi oraz uchwyt, poręcz i stopień dla skoczków. W dniu wypadku rejestracja samolotu w USA była nieważna. Zauważalna była zaawansowana i rozległa korozja podwozia - w ocenie komisji PKBWL z powodu dłuższego postoju samolotu w wodzie o głębokości ok. 0,5 m, na przykład na lotnisku dotkniętym powodzią.
Załoga
[edytuj | edytuj kod]Dowódca statku powietrznego, Jakub Stożek (lat 29) posiadał licencję pilota samolotowego zawodowego CPL(A) z ważnymi wpisami, w tym do prowadzenia korespondencji radiotelefonicznej w języku angielskim. Nalot ogólny na samolotach 996 godzin. Nalot na typie, na którym nastąpił wypadek prawdopodobnie ok. 40 godzin. Ważne orzeczenie lotniczo-lekarskie bez ograniczeń[1].
Przebieg lotu
[edytuj | edytuj kod]Samolot wystartował ok. godziny 16 z lotniska w Rudnikach[2]. Maszyna należała do szkoły spadochronowej Omega[3]. Łącznie na jej pokładzie znajdowało się 12 osób: pilot, 7 skoczków spadochronowych, 2 pilotów tandemów i 2 pasażerów tandemu[2]. Przed lotem zbiorniki paliwa zostały uzupełnione o 50 litrów benzyny.
Samolot Piper PA-31P Pressurized Navajo o znakach rozpoznawczych N11WB około godziny 16:00 wystartował do ósmego lotu tego samolotu w tym dniu. Start początkowo przebiegał normalnie. Po osiągnięciu wysokości około 100 m AGL wskutek spadku mocy zespołu napędowego i braku wznoszenia pilot podjął decyzję o lądowaniu awaryjnym w terenie przygodnym w odległości ok. 4,2 km w linii prostej od progu pasa. W jego końcowej fazie przeciągnięta maszyna wpadła w prawy korkociąg.
O 16:11 samolot po osiągnięciu wysokości lotu ok. 100 m, podczas lądowania awaryjnego, wszedł w prawy obrót autorotacyjny (korkociąg). Końcówką lewego skrzydła uderzył w konar jabłoni, a następnie upadł na ziemię „na brzuch”. Samolot stracił śmigła, kadłub oderwał się od skrzydeł i przewrócił się na prawy bok, w wyniku czego drzwi wejściowe znalazły się u góry[2][1]. Znaczny wyciek paliwa z uszkodzonych zbiorników na rozgrzane elementy silników spowodował pożar[2], który objął lewe i prawe skrzydło w strefie zbiorników paliwa, lewy silnik, częściowo prawy silnik i kadłub prócz części tylnej[1]. Samolot uległ katastrofie niedługo po starcie, 3 kilometry od lotniska w Rudnikach[4]. Maszyna rozbiła się w sadzie[potrzebny przypis] we wsi Topolów. Katastrofę przeżył jeden z pasażerów, którego z wraku wydobyli pobliscy mieszkańcy. Mężczyzna został śmigłowcem przetransportowany do szpitala w Częstochowie[5][6].
Akcja ratunkowa na miejscu katastrofy
[edytuj | edytuj kod]Samolot rozbił się na obszarze niezamieszkałym. Akcję ratowniczą początkowo prowadzili świadkowie, mieszkańcy miejscowości Topolów, w tym były strażak. Z płonącego samolotu wydobyto trzy poważnie ranne osoby. Straż pożarna informację o zdarzeniu otrzymała o godzinie 16:18. Strażacy po zabezpieczeniu terenu udzielili pomocy przedmedycznej rannym, rozpoczęli gaszenie pożaru wraku oraz przygotowali miejsce lądowania dla śmigłowca Lotniczego Pogotowia Ratunkowego. Lekarz z zespołu pogotowia ratunkowego, który przybył na teren akcji, stwierdził zgon dwóch z trzech wydobytych osób. Trzecia osoba została przetransportowana śmigłowcem do szpitala w Częstochowie. Po ugaszeniu pożaru we wraku wydobyto zwęglone zwłoki dziewięciu osób.
W akcji uczestniczyło 18 zastępów PSP, 2 jednostki OSP z KSRG i 7 jednostek spoza KSRG oraz ponad stu policjantów z oddziałów prewencji z Częstochowy i Katowic.
Działania ratownicze zakończono 6 lipca o godz. 08.36[6].
Przyczyny katastrofy w oparciu o raport PKBWL
[edytuj | edytuj kod]Przyczyny katastrofy badała prokuratura i Państwowa Komisja Badania Wypadków Lotniczych[2]. Wstępne ustalenia PKBWL po dwóch dniach od wypadku wskazywały, że w momencie uderzenia samolotu o ziemię lewy silnik nie pracował, a maszyna zderzyła się z ziemią przy pochyleniu bliskim kąta 90° w lewym korkociągu, z przechyleniem ok. 70°. Samolot w momencie uderzenia o ziemię miał schowane podwozie[7]. Samolot był zatankowany paliwem przeznaczonym dla samochodów[8].
Ustalenia komisji badającej wypadek:
- Bezpośrednią przyczyną katastrofy było powstanie asymetrii ciągu zespołu napędowego, jako całości, wskutek awarii prawego sinika, a następnie przeciągnięcie w ostatniej fazie lądowania awaryjnego.
- Zniszczeniu uległo sprzęgło kołkowe połączenia wału korbowego z wałkiem napędowym przekładni śmigła prawego silnika, co spowodowało wyłączenie z pracy prawego silnika samolotu i przerwanie pracy regulatora kąta natarcia jego łopat, powodując ich ustawienie w chorągiewkę, czego wynikiem stała się asymetria ciągu prowadząca do przeciągnięcia samolotu i utraty sterowności.
- Uszkodzenie to mogło być spowodowane uderzeniem śmigła w przeszkodę, w okolicznościach i czasie, których nie udało się ustalić lub długotrwałym procesem zmęczeniowym wywołanym nierównomierną pracą silnika (w silniku tym wymieniono jeden z cylindrów).
- W trakcie badania PKBWL ustaliła, że samolot był użytkowany bez ważnego Świadectwa Zdatności do Lotu.
Okoliczności sprzyjające wypadkowi
[edytuj | edytuj kod]- Niewłaściwa obsługa techniczna samolotu.
- Obniżenie mocy lewego silnika wskutek nieprawidłowej eksploatacji.
- Stosowanie paliwa niezgodnego z wymaganiami producenta silników (paliwo samochodowe)
- Przeróbka samolotu z naruszeniem jego Certyfikatu Typu.
- Warunki meteorologiczne – wysoka temperatura otoczenia.
- Niewielki nalot pilota na typie.
Inne informacje
[edytuj | edytuj kod]Analiza wypadków innych samolotów tego typu o zbliżonych okolicznościach wskakuje, że maszyna ta w przypadku awarii jednego silnika stwarza znaczne kłopoty nawet pilotom z dużym doświadczeniem. Próby lądowania w takich okolicznościach podejmowane w deficycie czasu, przez pilotów o przeciętnych umiejętnościach i doświadczeniu, zazwyczaj kończą się katastrofą. Drastyczny spadek osiągów i znaczne pogorszenie właściwości pilotażowych w przypadku wystąpienia asymetrii ciągu prowadzi do utraty sterowności, a nawet przewrócenia samolotu „na plecy” w ostatniej fazie lotu.
Ofiary
[edytuj | edytuj kod]W wypadku zginął pilot samolotu, współwłaściciel szkoły spadochronowej, jej instruktorzy, skoczkowie spadochronowi, uczniowie-skoczkowie oraz pasażerowie skoków tandemowych. Wśród ofiar znalazło się czterech żołnierzy: trzech spadochroniarzy z 6 Brygady Powietrznodesantowej oraz były żołnierz JWK w Lublińcu[9]. Nazwiska ofiar podano do publicznej wiadomości[6][10]:
- Aleksander Dziąg (lat 21)
- Rafał Grabowski (lat 35)
- Damian Lesiak (lat 23)
- Przemysław Matuszewski (lat 37)[11]
- st. kpr. Cezary Młyńczak (lat 35)
- st. kpr. Andrzej Otręba (lat 32)
- Kamil Stachura (lat 22)
- Jakub Stożek (lat 29)[12]
- mł. chor. rez. Adam Strużyk (lat 40)[13]
- Paula Szymańska (lat 28)
- st. szer. Bartłomiej Wójciak (lat 27)
Katastrofę przeżył Marek Haczyk, który odniósł obrażenia[14].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c 1.1. Historia lotu; 1.5. Informacje o składzie osobowym (dane o załodze), [w:] Raport końcowy nr 981/14, Państwowa Komisja Badania Wypadków Lotniczych, 10 września 2019, s. 6-8 [dostęp 2022-11-19] [zarchiwizowane z adresu 2022-11-19].
- ↑ a b c d e Pan Marek ocalał, bo siedział z tyłu kabiny, najbliżej drzwi. Pozostali zginęli od uderzenia i ognia [online], TVN24, 21 maja 2020 [dostęp 2023-02-26] (pol.).
- ↑ Katastrofa samolotu pod Częstochową. Nie żyje jedenaście osób. [dostęp 2014-07-05].
- ↑ Katastrofa w Topolowie: Rozbił się samolot ze skoczkami. Zginęło 11 osób. [dostęp 2014-07-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-08)].
- ↑ Katastrofa samolotu: Przeżył 40-latek. [dostęp 2014-07-05].
- ↑ a b c Sławomir Kasjaniuk: 11 ofiar katastrofy samolotu ze skoczkami. lotniczapolska.pl. [dostęp 2014-07-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-14)].
- ↑ PKBWL: Raporty / Raporty archiwalne - Rok 2014 - Komunikat dotyczący wypadku 981/14 [online], Państwowa Komisja Badania Wypadków Lotniczych / Ministerstwo Infrastruktury, 7 lipca 2014 [dostęp 2023-02-26] (pol.).
- ↑ Janusz Strzelczyk: Katastrofa samolotu w Topolowie. Samolot leciał na paliwie samochodowym. Polskatimes.pl, 2015-07-01. [dostęp 2015-07-02]. (pol.).
- ↑ Łukasz Zalesiński: Żołnierze zginęli w katastrofie samolotu. Polska Zbrojna, 2014-07-07. [dostęp 2024-07-05]. (pol.).
- ↑ Maciej Gąsiorowski: Ofiary katastrof lotniczych. Członkowie rządu PRL, żona aktora, nastoletni syn ministra. Śmierć na planie filmowym, tragedie na pokazach akrobacji samolotowej.. Super Express, 2023-01-25. [dostęp 2024-07-05]. (pol.).
- ↑ Pogrzeb Przemysława Matuszewskiego. Aeroklub Częstochowski. [dostęp 2014-07-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-14)].
- ↑ Katastrofa samolotu pod Częstochową: Roman Kozioł pobiegł ratować ofiary [online], Dziennik Zachodni, 8 lipca 2014 [dostęp 2022-11-19] (pol.).
- ↑ Sławomir Kasjaniuk, Pożegnanie spadochroniarzy [online], Lotnicza Polska, 5 lipca 2014 [dostęp 2022-11-19] [zarchiwizowane z adresu 2014-07-10].
- ↑ Jako jedyny przeżył katastrofę samolotu. „Czuję, jakbym dostał drugą szansę”. tvp.info, 2014-07-30. [dostęp 2014-07-30]. (pol.).