Sułtanat Ternate
| 1257–1914 | |
| Ustrój polityczny |
monarchia |
|---|---|
| Stolica | |
| Data powstania |
1257 r. |
| Data likwidacji |
1914 r. |
| Język urzędowy | |
| Religia dominująca |
islam (od 1486) |
 Największy zasięg Sułtanatu Ternate | |
Położenie na mapie świata  | |
| 0°47′N 127°22′E/0,783333 127,366667 | |
Sułtanat Ternate (indonez. Kesultanan Ternate) – państwo historyczne na terenie dzisiejszej Indonezji, położone w archipelagu Moluków. Powstało w 1257 r. jako Królestwo Gapi[1], przy czym później zmieniło nazwę na Ternate[2]. Należy do najstarszych królestw muzułmańskich w archipelagu indonezyjskim[3]. Państwo Ternate było jednym z czterech tego typu królestw w regionie, obok Tidore, Bacanu i Jailolo[4].
Władca Zainal Abidin (1486–1495?) przyjął tytuł sułtana, przekształcając państwo w sułtanat[2][3].
Złoty wiek państwa Ternate przypadł na okres panowania sułtana Babullaha (1570–1583)[1], kiedy to doszło do ekspansji jego terytorium[5]. Państwo objęło terytorialnie większą część wschodniej Indonezji (m.in. Moluki północne i centralne, fragmenty Sulawesi, w tym Buton, Salayar, obszar Tobungku i region Minahasa, a także część zachodniej Nowej Gwinei) oraz fragment południowych Filipin (wyspa Mindanao)[6][7]. W okresie od XV do XVII w. Ternate było centrum regionalnej potęgi politycznej oraz głównym producentem goździków[1]. Rywalizowało z Sułtanatem Tidore[8][9]. Odegrało rolę w rozprzestrzenianiu islamu we wschodniej części dzisiejszej Indonezji[9][10]. Współcześnie wyspa należy do Indonezji i nie funkcjonuje jako samodzielny byt polityczny[11][12].
Na terenie państwa posługiwano się językiem ternate oraz malajskim. Mowa rdzennych mieszkańców wyspy jest jednym z dwóch – obok blisko spokrewnionego języka tidore – autochtonicznych języków papuaskich, które wykształciły formę pisaną przed przybyciem Europejczyków[13][14]. Ponadto z Sułtanatu Ternate pochodzą jedne z najstarszych zanotowanych zabytków piśmiennictwa malajskiego, będące także wczesnym przykładem użycia języka malajskiego jako nieojczystego[15].
-
Pałac (kraton) sułtana Ternate -
Pałac sułtana w 2016 r. -
Wejście do pałacu sułtana -
Ruiny fortecy (Fort Kastela) w 2012 r. -
Muzyk i grupa tancerek sułtana Ternate
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Muzaffar Husain Syed, Syed Saud Akhtar, B. D. Usmani (red.): Concise History of Islam. New Delhi: Vij Books India Pvt Ltd, 2011, s. 332. ISBN 978-93-82573-47-0. OCLC 868069299. (ang.).
- ↑ a b Willem Huibert Rassers: Ternate. W: Martijn Theodoor Houtsma, Arent Jan Wensinck, Hamilton Alexander Rosskeen Gibb, Willi Heffening, Evariste Lévi-Provençal (red.): The Encyclopaedia of Islām: A Dictionary of the Geography, Ethnography and Biography of the Muhammadan Peoples. T. 4: S–Z. Leyden: E. J. Brill Limited, 1934, s. 726–727. OCLC 39715711. (ang.).
- ↑ a b Kingdom of Gapi / Sultanate of Ternate [online], History of Culture [dostęp 2020-06-05] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-05] (ang.).
- ↑ Ninuk Kleden Probonegoro, Sutamat Arybowo, Imelda, Fanny Henry Tondo: Studi awal bahasa & kebudayaan Gamkonora: ekologi bahasa di wilayah pesisir dan pedalaman. Jakarta: Lembaga Ilmu Pengetahuan Indonesia, 2010, s. 22. ISBN 978-979-799-583-6. OCLC 714113574. (indonez.).
- ↑ Abd Rahman Hamid: Jejak Arung Palakka di Negeri Buton. Makassar: Pustaka Refleksi, 2008, s. 26. ISBN 978-979-3570-89-1. OCLC 300278612. (indonez.).
- ↑ Leontine E. Visser, Ritual Performance and Images of Good Governance in Halmahera, [w:] Michael Hitchcock, Victor T. King (red.), Images of Malay-Indonesian Identity, Kuala Lumpur: Oxford University Press, 1997, s. 180–200, ISBN 978-983-56-0026-5, OCLC 36647780 (ang.).
- ↑ Leontine E. Visser, Foreign Textiles in Sahu Culture, [w:] Mattiebelle Gittinger (red.), To Speak with Cloth: Studies in Indonesian Textiles, Los Angeles: Museum of Cultural History, University of California, 1989, s. 80–90, ISBN 978-0-930741-17-4, OCLC 20970370 [dostęp 2020-06-05] (ang.).
- ↑ John Braithwaite, Valerie Braithwaite, Michael Cookson, Leah Dunn: Anomie and Violence: Non-truth and Reconciliation in Indonesian Peacebuilding. Canberra: ANU E Press, 2010, s. 197. DOI: 10.26530/OAPEN_458801. ISBN 978-1-921666-23-0. OCLC 516510060. [dostęp 2022-10-21]. (ang.).
- ↑ a b Hans Hägerdal. Trajectories of the early-modern kingdoms in eastern Indonesia: Comparative perspectives. „HumaNetten”, s. 66–87, 2016. DOI: 10.15626/hn.20163704. ISSN 1403-2279. [dostęp 2022-10-21]. (ang.).
- ↑ Leonard Andaya: The Spread of Islam. W: World and Its Peoples: Eastern and Southern Asia. T. 10. New York: Marshall Cavendish, 2008, s. 1336–1337. ISBN 978-0-7614-7643-6. OCLC 80020223. [dostęp 2022-09-13]. Cytat: The Moluccan kingdoms of Ternate and Tidore then brought the new faith to their subject islands farther east and to the coasts of Papua. (ang.).
- ↑ Peter Levenda: Tantric Temples: Eros and Magic in Java. Lake Worth, FL: Ibis Press, 2011, s. 44. ISBN 978-0-89254-169-0. OCLC 719427754. (ang.).
- ↑ Christiaan F. van Fraassen: Ternatan/Tidorese. W: David Levinson (red.): Encyclopedia of World Cultures. T. 5: East and Southeast Asia. Boston, MA: G.K. Hall, 1993, s. 273–276. ISBN 0-8168-8840-X. OCLC 22492614. [dostęp 2022-12-27]. (ang.).
- ↑ Holger Warnk, The coming of Islam and Moluccan-Malay culture to New Guinea c.1500–1920, „Indonesia and the Malay World”, 38 (110), 2010, s. 109–134, DOI: 10.1080/13639811003665454, ISSN 1363-9811, OCLC 4839504188 (ang.).
- ↑ Paul Michael Taylor, From mantra to mataráa: Opacity and Transparency in the Language of Tobelo Magic and Medicine (Halmahera Island, Indonesia), „Social Science & Medicine”, 27 (5), 1988, s. 425–436, DOI: 10.1016/0277-9536(88)90365-6, ISSN 0277-9536, PMID: 3067356, OCLC 115847538 (ang.).
- ↑ James N. Sneddon: The Indonesian Language: Its History and Role in Modern Society. Sydney, NSW: UNSW Press, 2003, s. 62. ISBN 978-0-86840-598-8. OCLC 54106302. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Anton Olegowicz Zacharow, Tiernatie [online], Bolszaja rossijskaja encykłopiedija [dostęp 2022-10-21] (ros.).
- Rani Rahayu, Iswara N Raditya, Sejarah Kesultanan Ternate: Kerajaan Islam Tertua di Maluku Utara [online], Tirto.id, 9 lipca 2019 [dostęp 2021-08-05] [zarchiwizowane z adresu 2021-08-05] (indonez.).