Gałęziak napuszony

Gałęziak napuszony
	Tylomys bullaris
	Merriam, 1901
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	chomikowate
Podrodzina	gałęziaki
Plemię	gałęziaki (plemię)
Rodzaj	gałęziak
Gatunek	gałęziak napuszony
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; krytycznie zagrożony
	Systematyka w Wikispecies

Gałęziak napuszony^[3] (Tylomys bullaris) – gatunek gryzonia z podrodziny gałęziaków (Tylomyinae) w rodzinie chomikowatych (Cricetidae). Po raz pierwszy został opisany naukowo przez Clintona H. Merriama w 1901. Typowa lokalizacja: Tuxtla Gutiérrez, stan Chiapas, Meksyk^[4]^[5]. Gałęziak napuszony został poznany dzięki około dziesięciu zwierzętom zamieszkujących tereny o powierzchni poniżej 100 km², w okolicy Tuxtla Gutiérrez^[4]. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) wymienia Tylomys bullaris w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych jako gatunek krytycznie zagrożony (CR – critically endangered)^[2]^[4]. IUCN nie wyklucza, że T. bullaris może być uznany za gatunek wymarły^[2].

Nazewnictwo

W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” dla gatunku Tylomys bullaris zaproponowano polską nazwę gałęziak napuszony^[3].

Budowa ciała

Wzór zębowy^[6]		I	C	P	M
16	=	1	0	0	3
16	=	1	0	0	3

Gałęziak napuszony wykazuje znaczne podobieństwo do gałęziaka nagoogonowego^[4]. Jest opisywany jako duży gryzoń^[6]. Sierść w części grzbietowej jest matowoszara, w części brzusznej wybarwiona na biało. Przy nosie biała łatka. Gryzoń ma stosunkowo duże, nagie uszy. Tylne kończyny są zakończone palcami wybarwionymi na brąz. Ogon jest długi, nagi, dwukolorowy. Dwie trzecie ogona ma ciemne ubarwienie, a pozostała część jest biała^[4].

Wymiary *Tylomys bullaris*
	wymiar (za: Pardiñas et al., 2017)^[4] dane na podstawie badania jednego młodego samca	średni wymiar (za: Ceballos, 2014^[6])
długość ciała z głową i ogonem		320–495 mm
długość tułowia wraz z głową	166 mm
długość ogona	158 mm	189–230 mm
długość ucha		26–30 mm
masa ciała	182 g	182–370 g

Tryb życia

Gałęziak napuszony wiedzie nocny, częściowo nadrzewny tryb życia. Prawdopodobnie jest samotnikiem^[4].

Rozmieszczenie geograficzne

Typowa lokalizacja: Tuxtla Gutiérrez, stan Chiapas, Meksyk^[4]^[5]. Gałęziak napuszony jest poznany dzięki mniej niż dziesięciu zwierzętom zamieszkujących dolinę w okolicy Tuxtla Gutiérrez^[4]. Niewielka populacja podobno zamieszkuje zadrzewiony teren ogrodu zoologicznego w Tuxtla Gutierrez. Być może zwierzęta te można spotkać w Kanionie Sumidero^[6].

Ekologia

W skład diety gałęziaka napuszonego wchodzą owoce, kiełki i kora^[6].

Siedlisko

Gałęziak napuszony zasiedla tropikalne lasy liściaste położone na wysokości do ok. 550 m n.p.m.^[2]^[4] Naukowcy odnajdowali te zwierzęta w dziuplach, na lianach i wśród skał^[6].

Ochrona

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) wymienia Tylomys bullaris w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych jako gatunek krytycznie zagrożony (CR – critically endangered)^[2]^[4]. Gatunek został poznany dzięki 10 okazom, które widziano ostatnio w latach 70. XX wieku. IUCN nie wyklucza, że T. bullaris może być uznany za gatunek wymarły^[2].

Przypisy

↑ Tylomys bullaris, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Tylomys bullaris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 297. ISBN 978-83-88147-15-9.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k U.F.J.Pardiñas et al.: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 533. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
↑ ^a ^b Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Tylomys bullaris. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 27 grudnia 2019]
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Gerardo Ceballos: Mammals of Mexico. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2014, s. 436. ISBN 978-1-4214-0843-9.

[itis-1] Tylomys bullaris, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Tylomys bullaris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[miiz-3] Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 297. ISBN 978-83-88147-15-9.

[hmw7-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k U.F.J.Pardiñas et al.: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 533. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).

[msw-5] Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Tylomys bullaris. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 27 grudnia 2019]

[Ceballos-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Gerardo Ceballos: Mammals of Mexico. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2014, s. 436. ISBN 978-1-4214-0843-9.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]