Zamek w Białym Kamieniu

Zamek w Białym Kamieniu
	; Pozostałości zamku
Państwo	Austro-Węgry
Miejscowość	Biały Kamień
Typ budynku	zamek
Inwestor	Jerzy Wiśniowiecki
Ukończenie budowy	1611
Zniszczono	XIX wiek
Kolejni właściciele	Jeremi Wiśniowiecki
	Położenie na mapie obwodu lwowskiego Zamek w Białym Kamieniu
	Położenie na mapie Ukrainy Zamek w Białym Kamieniu
	49°53′45″N 24°51′00″E/49,895833 24,850000

Zamek w Białym Kamieniu – nieistniejący zamek wybudowany w 1611 r. w Białym Kamieniu, na równinie w pobliżu Bugu, przez księcia Jerzego Wiśniowieckiego^[1] (zm. 1617)^[2], kasztelana kijowskiego, syna Michała.

W zamku gościli królowie Polski: Władysław IV Waza w 1646 r., Jan Kazimierz w 1649 r. i Jan III Sobieski w 1667 r. oraz urodził się król Michał Korybut Wiśniowiecki^[3].

Historia

Po śmierci Jerzego Wiśniowieckiego obiekt wraz z miastem przeszedł w posiadanie jego bratanka księcia Jeremiego Wiśniowieckiego, jednego z najbogatszych ludzi na Ukrainie. Książę Jeremi i jego żona Gryzelda Zamoyska przebudowali zamek w jeden z najlepszych w prowincji.

W 1648 roku zamek został zdobyty przez wojska kozackie Bohdana Chmielnickiego. Również w roku następnym połączone siły kozackie i tatarskie oblegały go, a zdobywszy zabiły wszystkich znajdujących się w nim ludzi^[3]. Podczas najazdów tatarskich czy tureckich w 1672 i 1675 r. zamek był niszczony, lecz później następowała jego odbudowa. Według Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich w XVIII w. (...) w ruinach niegdyś obronnego zamku mieszkała Teresa Rzewuska, żona księcia Karola St. Radziwiłła Panie Kochanku, ordynata na Nieświeżu, Ołtyce i wojewody wileńskiego; księstwo Radziwiłłowie nie żyli ze sobą, księżna mieszkała w Białym Kamieniu i tu umarła; do niedawna żyli tu ludzie, którzy ją pamiętali^[4]. Po śmierci Teresy zamek zaczął chylić się ku upadkowi. W 1814 r. z zamku pozostały jeszcze mury, dwie bramy i baszty, lecz ich dachy były zawalone, brakowało okien i drzwi, a podłogi zgniły^[3].

W XIX w. warownia została pozbawiona funkcji obronnych. Resztki budynków spłonęły w 1848 r. Popadający w ruinę zamek częściowo rozebrano. Z uzyskanego materiału zbudowano dwór i budynki gospodarcze. Pozostaje tylko ośmioboczna baszta, brama wjazdowa, fragmenty murów obronnych^[3]. Pod koniec XIX w. pozostałości murów jeszcze wznosiły się kilka metrów nad ziemią. Ruiny były systematycznie niszczone w czasach sowieckich. Ostatecznie w miejscu zamku powstało boisko do piłki nożnej.

Architektura

Warownia w kształcie kwadratu była długa na 58 m i szeroka na 54 m. W rogach znajdowały się cztery ośmioboczne wieże - baszty. Zamek posiadał dwie bramy, wjazdową od strony południowej, z których jedna miała portal i dwie kolumny korynckie. Nad bramą znajdował się napis:

j. łac. DEO‎ ‎TRINO ‎ET‎ ‎UNI GEORGIUS‎ ‎KORIBUTUS‎ ‎DUX‎ ‎IN‎ ‎WISNIOWIEC CASTELANUS‎ ‎CHIOVIENSIS‎ ‎CUM‎ ‎CARISSIMA UXORE‎ ‎SUA‎ ‎THEODORA‎ ‎CZAPLICZOWNA‎ ‎IN SPANOW‎ ‎ARCEM‎ ‎HANC‎ ‎MURO‎ ‎EXTRUERE‎ ‎CURAVERUNT‎ ‎IN‎ ‎CIVITATE‎ ‎SUA‎ ‎HAEREDITARIA COGNOMINATA‎ ‎KAMIEN‎ ‎ANNO‎ ‎SALUTIS‎ ‎MDCXI^[2];
j. pol. Bogu w Trójcy jedynemu Jerzy Korybut książę w Wiśniowcu kasztelan kijowski ze swoją najdroższą żoną Teodorą Czapliczówną ze Szpanowa^[5] zatroszczyli się o budowę murów tego zamku w swoim dziedzicznym mieście zwanym Kamieniem w roku 1611.

Skrzydła zachodnie i południowe były to dwukondygnacyjne budynki mieszkalne, posiadające od strony dziedzińca krużganki. Znajdowały się w nich dwie duże sale oraz 30 komnat. Zamek otoczony był wałami a znajdujące się tam bagna i moczary mocno utrudniały swobodny do niego dostęp^[3].

Herb Białego Kamienia z 1682

Zobacz też

Przypisy

↑ Jerzy Wiśniowiecki. www.genealogia.grocholski.pl. [dostęp 2014-11-15].
↑ ^a ^b Aleksander Czołowski (1865-1944): Dawne zamki i twierdze na Rusi Halickiej. s. 4. [dostęp 2023-08-23].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Biały Kamień. www.ruinyizamki.pl. [dostęp 2013-08-06].
↑ Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. I. Warszawa: 1880–1902, s. 198.
↑ Szpanów, wś, powiat rówieński, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 27 .

Bibliografia

Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. I, Warszawa, 1880–1902, s. 198-99
Ю. Юречко, Білий Камінь: відгомін віків, Złoczów, 2006
Орест Мацюк, Замки і фортеці Західної України, Lwów, 2005
В. П. Пшик Укріплені міста, замки, оборонні двори, та інкастельовані сакральні споруди Львівщини XIII-XVIII ст., Lwów, 2008

Linki zewnętrzne

Białykamień, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 198 .
zamek w Białym Kamieniu

[genealogia-1] Jerzy Wiśniowiecki. www.genealogia.grocholski.pl. [dostęp 2014-11-15].

[Daw-2] Aleksander Czołowski (1865-1944): Dawne zamki i twierdze na Rusi Halickiej. s. 4. [dostęp 2023-08-23].

[Zamek-3] Biały Kamień. www.ruinyizamki.pl. [dostęp 2013-08-06].

[Geo-4] Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. I. Warszawa: 1880–1902, s. 198.

[5] Szpanów, wś, powiat rówieński, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 27 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]