Léxico

Os alimentos
Substantivos graxa [pingo] alcrique lagosta
Carnes e friames lacón ameixa lagostino
agulla lardo anchoa [bocareo, bocarte] lamprea
androlla [botelo] lebre linguado
año [cordeiro] leitón [bacoriño] longueirón
bacoriño [leitón] lombo lucio
becerro [tenreira, vitela] longaínza lumbrigante
bisté [filete] morcilla lura
mortadela maragota
orella anguía meiga
parrulo [pato] angula [meixón] meixón [angula]
paspallás arenque melgacho
paté atún mexillón
pato [parrulo] bacallau mincha [caramuxo]
botelo [androlla] pavo barbo navalla
cabrito peituga barbo de mar [salmonete] nécora
cacheira [cachola, cachu- perdiz berberecho ollomol
cha] pingo [graxa] bocareo [bocarte, anchoa] ostras
cachola [cacheira, cachu- pita [galiña] bocarte [bocareo, anchoa] palometa
cha]
pito [polo] boi pancho [buraz]
cachucha [cachola, cachei-
ra] polo [pito] bonito parrocha [xouba]
capón rabo buraz [pancho] peixe espada
carneiro raxo cabala [xarda, rincha] peixe sapo [rabada]
cervo [veado] redondo camarón percebe
chacina roxón caramuxo [mincha] pescada
chourizo salchichón carioca polbo
coello solombo carpa
cordeiro [año] tenreira [becerro, vitela] castañeta
costela touciño cazón
costeleta unto centola
coxote [zanco] vaca chicharro [xurelo]
croca veado [cervo] choco
ensulla vitela [becerro, tenreira] cigala pota
entrecosto xabaril congro rabada [peixe sapo]
galiña [pita] xamón curuxo raia
faisán xarrete dourada rapante
faldra zanco [coxote] escarapote reo
filete [bisté] zorza faneca rincha [cabala, xarda]
fociño Peixes e mariscos gamba robaliza
foie-gras abadexo gambón rodaballo
 Léxico
salmón leituga kiwi mazapán
salmonete [barbo de mar] lentella laranxa melindre
santiaguiño millo lima milfollas
sardiña nabo limón orella
sargo pataca mandarina palmeira
Os alimentos

solla pemento manga pasta

troita perexil [pirixel] marmelo pastel [doce, confeito]
vieira pirixel [perexil] mazá polvorón
xarda [rincha, cabala] porro melocotón pudin
xouba [parrocha] ravo melón rosca
xurelo [chicharro] remolacha morote [amorodo] roscón
zamburiña repolo néspera rosquilla
Hortalizas, legumes sémola noz torta
e cereais soia oliva trufa
acelga tirabeque pera turrón
alcachofa tomate pexego Lácteos
allo piña [ananás] iogur
apio pistacho leite
plátano [banana] manteiga
pomelo margarina
sandía nata [tona]
uva queixo
trigo Doces
verza amendoado
arroz Froitas bica
berenxena abelá biscoito
brócoli abruño bolo
cabaza albaricoque bombón
cebada aguacate cana requeixo
cebola ameixa caramelo soro
ceboliño améndoa tona [nata]
cenoria amora xeado
centeo amorodo [morote] Bebidas
champiñón ananás [piña] auga
chícharo [ervella] arando augardente
cogombro banana [plátano] batido
cogomelo cacahuete chula cacao
col castaña churro café
coliflor cereixa compota caldo
endivia cirola confeito [doce, pastel] camomila [macela]
escarola claudia crema cervexa
ervella [chícharo] clementina doce [confeito, pastel] chocolate
espárrago coco doce de marmelo cóctel
espinaca dátil filloa [freixó] consomé
faba figo flan gasosa
feixón framboesa freixó [filloa] infusión [tisana]
garavanzo granada galletas laranxada
grelo grosella marmelada leite

48
 Léxico
licor entrante [entremés, aperi- Adxectivos nutriente
limoada tivo] acedo/a [agre] nutritivo/a [alimenticio/a]
macela [camomila] entremés [aperitivo, en- acugulado/a podre
trante]
menta afumado/a quente
faragulla [migalla]
mistela agre [acedo/a] relado/a

Os alimentos
fariña
mosto alimenticio/a [nutritivo/a] reseso/a
filete
poexo amargo/a rico/a [gustoso/a, saboro-
friame so/a]
ponche asado/a
gallo saboroso/a [gustoso/a, ri-
refresco augado/a
herbas aromáticas co/a]
sangría azucrado/a [doce]
lévedo salgado/a
sidra balorento/a
litro substancioso/a [celmoso/a]
soda brando/a [mol]
medallón temperado/a [morno/a, té-
sorbete callado/a pedo/a]
merenda
té celmoso/a [substancioso/a] tenro/a
migalla [faragulla]
tila cocido tépedo/a [temperado/a,
miolo [rafa]
tisana [infusión] comellón/ona [lambón/ona, morno/a]
mollo [prebe, salsa]
viño larpeiro/a] Verbos
monda [pela]
xarope comestible acaramelar
parva
zume condensado/a acompañar
pebida
Preparación crocante aderezar
dos alimentos pela [monda]
cru/crúa adubar [adobar, sazonar,
adobo [adubo] pementa condimentar]
culinario/a
adubo [adobo] polpa afumar
curado/a
allada porción alimentar
desnatado/a
almorzo prebe [mollo, salsa] almorzar
desosado/a
puré amasar
doce [azucrado/a]
quilogramo
duro/a
ración
enteiro
rafa [miolo]
eslamiado/a [insípido/a]
rebanda
espeso
recheo
farto/a
refrito [rustrido]
amoado febroso/a
aperitivo [entrante, entre- refrixerio amolecer
fresco/a
més] revolto apestar [feder]
frío/a
azucre roda [toro] apodrentar
fumegante
baño maría rustrido [refrito] arear [salgar]
grellado/a
cachelo sal aromatizar
gustoso/a [saboroso/a, rico/a]
caldeirada salsa [prebe, mollo] arrefecer [arrefriar]
insípido/a [eslamiado/a]
cea taco arrefriar [arrefecer]
lambereteiro/a
centilitro tallada asar
lambón/ona [larpeiro/a, co-
chisco/a toro [roda] azucrar
mellón/ona]
cobertura torrada [tosta] bater
larpeiro/a [lambón/ona, co-
codia tortilla mellón/ona] callar
compango tosta [torrada] lentelloso/a cascar
concentrado vapor maduro/a cear
condimento vinagreta magro/a chuchar
cullerada xantar mol [brando/a] coar
decilitro xuliana morno/a [tépedo/a, tempe- cocer
empanada zaragallada rado/a] cociñar

49
 Léxico
comer escamar gustar rebozar
condimentar [adubar, ado- escoar [escorrer] lamber recender
bar, sazonar] escorrer [escoar] lañar rectificar
confeitar esmigallar [esmiuzar] levedar reducir
cortar esmiuzar [esmigallar] ligar refogar
Os alimentos

corrixir esparexer limpar relar

coser espebidar macerar remollar
debullar espremer machucar
decantar repousar
mariñar
decorar rustrir
mascar [mastigar]
degustar saciar [fartar]
mastigar [mascar]
derreter saber
mechar
desalgar merendar saborear
desengraxar moer salgar [arear]
desosar mondar [parar, pelar, esto- saltear
dourar estonar [parar, mondar, nar] sazonar [condimentar,
embutir pelar] mornear [temperar] adubar, adobar]
encebolar evaporar parar [estonar, mondar, servir
encetar fartar [saciar] pelar] temperar [mornear]
enfariñar filetear pelar [parar, mondar, esto- torar
enfornar flamexar nar]
tornear
engadir fritir [frixir] petiscar
torrar
engraxar frixir [fritir] podrecer
enxaugar gratinar raspar trinchar
escabechar grellar picar triturar
escaldar guisar queimar xantar

Actividades

1. Agrupa e ordena as sílabas da mesma cor ata formar o nome dos anacos ou cantidades de alimen-
to debuxados.

por co da on da ban chis ro da

za lla ro co ta ta ción re to

................ de torta ................ de peixe ................ de queixo ................ de tomate

................ de carne ................ de sal ................ de chocolate ................ de pan

50
 Actividades

2. Repara nos debuxos e clasifica os alimentos da serie que che damos segundo o prato combinado
ao que corresponden.

Os añlimentos
prato combinado 1 prato combinado 2 prato combinado 3 prato combinado 4

prato combinado 5 prato combinado 6 prato combinado 7 prato combinado 8

zanco de polo - patacas cocidas - prebe de tomate - ovo fritido - xurelos - costeleta
pementos - espaguetes - aros de cebola - queixo relado - pescada - ovo cocido
chourizo - tomate - chícharos - cogomelos - ensalada - mexillóns - luras
linguado - puré de patacas - tortilla de patacas - arroz - patacas fritidas

• Prato 1: ............................................................................................................................... ......................................................

• Prato 2: ............................................................................................................................... .....................................................
• Prato 3: ............................................................................................................................... .....................................................
• Prato 4: ............................................................................................................................... .....................................................
• Prato 5: ............................................................................................................................... .....................................................
• Prato 6: ............................................................................................................................... .....................................................
• Prato 7: ............................................................................................................................... .....................................................
• Prato 8: ............................................................................................................................... .....................................................

3. Resolve estas adiviñas.

Son redonda coma o mundo; Ten pelexo coma a xente Ten dentes e non ten boca,
saio de debaixo da terra, e é moi boa de comer, ten cabeza e non ten pés,
e fago chorar a xente chega polo mes de santos cuberto dun manto branco,
sen que teñan dó nin pena. e todo o ano a tes. diga vostede o que é.

................................ ................................ ................................

51
 Actividades

4. Resolve este encrucillado.

Os alimentos

Primeira comida que se fai no Carne preparada para conser- Semente de diversas froitas.
día. varse moito tempo e ser comi-
Comida lixeira que se toma en-
da fría.
Prebe feito a base de aceite, tre o xantar e a cea.
allo e pemento. Masa de fariña triga, leite,
Todo alimento sólido (queixo,
ovos etc. para facer filloas ou
Alimento pasado pola tixola friame, chocolate...) que se co-
outros doces de tixola; ou ben,
mesturado con ovo batido. me con pan.
carne picada e adubada que
Parte interior e mol do pan. serve de recheo en empanadas, Parte exterior e dura do pan.
chourizos...

5. Identifica os adxectivos desta serie que son sinónimos dos destacados en cada oración.

duro/a - celmoso/a - tépedo/a

comellón/ona - saboroso/a
azucrado/a - agre - mol
nutritivo/a - eslamiado/a

• As froitas son excelentes desde o punto de vista alimenticio (→ .......................... ).

• Xoán toma o iogur demasiado doce (→ .......................... ) para o meu gusto.
• Non comas ese pan, que está reseso (→ .......................... ). Toma este que é de hoxe.
• Neves é unha larpeira (→ .......................... ): xa leva catro racións de torta.
• Hoxe a avoa preparou un guiso de carne ben substancioso (→ .......................... ).
• Non quero o leite moi quente. Prefíroo morno (→ .......................... ).
• Nunca tomei un café tan rico (→ .......................... ) coma o que prepara túa irmá.
• O mellor para recoñecer o sabor acedo (→ .......................... ) é morder un limón.
• A sopa saíume algo insípida (→ .......................... ). Cómpre botarlle un chisco de sal.
• Gústame o flan porque é un prato brando (→ .......................... ) e fresco.
52
 Actividades

6. Localiza na sopa de letras os verbos que designan as accións debuxadas.

Os alimentos
E N F A R I Ñ A R M
S S F R I T I R O A
T U P O L C A E S C
O X I R P R O L U H
N B A T E R U A R U
A E S C A M A R R C
R O A E R C E M I A
U B S O N T O R A R

7. Relaciona cada frase feita co seu significado.

Frases feitas Significados
A. Ser agudo coma un allo. Adular ou afagar a alguén con fins interesados.
B. Estar nas verzas. Ser moi listo.
C. Coller a alguén na allada. Ser unha cuestión diferente.
D. Ser viño doutra cepa. Estar despistado.
E. Ser fabas contadas. Ser poucos ou poucas, ser escaso.
F. Ser fariña do mesmo saco. Maltratar verbalmente a alguén.
G. Poñer a pan pedir. Sorprender a alguén facendo algo malo.
H. Dar manteiga a alguén. Ter as mesmas características, ideas, defectos...
— Crea un texto breve no que introduzas, con sentido, algunhas das frases feitas anteriores.
............................................................................................................................... ...................................................................

............................................................................................................................... ...................................................................

............................................................................................................................... ...................................................................

............................................................................................................................... ...................................................................

............................................................................................................................... ...................................................................

53
 Actividades

8. Copia estas oracións corrixindo as interferencias do castelán que conteñen.

• Gústanme moito as tostadas cun pouco de mantequilla.
Os alimentos

............................................................................................................................... .......................................................................

• Fixen a macedonia con anacos de membrillo, fresa e manzana.

............................................................................................................................... .......................................................................

• O camareiro recomendounos besugo ao forno ou lubina á parrilla.

............................................................................................................................... .......................................................................

• Pecha ben o bote de queixo raiado, se non ponse mohoso e hai que tiralo.
............................................................................................................................... .......................................................................

9. Le esta receita de cociña. Consulta un dicionario se o precisas.

Pastel de noces
Ingredientes:
• 3 claras de ovo sen refrixerar • 2 culleradiñas de esencia de vainilla
• un chisco de manteiga para engraxar o molde • 3/4 de cunca de noces esmagadas
• un pouco sal • 1 cullerada pequena de lévedo en po
• 3/4 de cunca de galletas María feitas po • 1 cunca de azucre
• 1 cunca de nata líquida batida
Elaboración:
Como primeiro paso, poñemos o forno a quentar Incorporamos a vainilla ata que estea ben ligada.
á máxima potencia. Engraxamos o molde onde Agregamos as noces, a galleta triturada, o léve-
imos preparar o pastel, forrámolo con papel de do en po e a nata. Distribuímos a mestura no mol-
aluminio e tamén o engraxamos. de e enfornamos o pastel durante 35 minutos ou
ata que estea lixeiramente dourado. Deixámolo
Batemos as claras a punto de neve xunto co sal.
arrefriar durante unhas dúas horas, desmoldeá-
Pouco a pouco ímoslles engadindo o azucre (dúas
molo e gardámolo na neveira unhas doce horas
culleradas cada vez). As claras deben manter a
antes de servilo.
forma de picos brillantes.

Revista R, maio 2005

— Tira do texto os verbos que designan accións ao cociñar e os substantivos que nomean alimen-
tos. Clasifícaos nunha táboa coma esta.

............................................................................................................................... .............................

Verbos ............................................................................................................................... .............................

............................................................................................................................... .............................

Lácteos: ............................................................................................................................... .............

Froitas: ............................................................................................................................... ..............
Substantivos
Condimentos: ............................................................................................................................... ..
Outros: ............................................................................................................................... ..............

54