1501
godina
(Preusmjereno sa stranice 1501.)
- Ovo je članak o godini 1501.
Godina 1501 (MDI) bila je redovna godina koja počinje u petak (1. jan./sij. po julijanskom kalendaru).
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 15. vijek – 16. vijek – 17. vijek |
| Decenija: | 1470-e 1480-e 1490-e – 1500-e – 1510-e 1520-e 1530-e |
| Godine: | 1498 1499 1500 – 1501 – 1502 1503 1504 |
| Gregorijanski | 1501. (MDI) |
| Ab urbe condita | 2254. |
| Islamski | 906–907. |
| Iranski | 879–880. |
| Hebrejski | 5261–5262. |
| Bizantski | 7009–7010. |
| Koptski | 1217–1218. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1556–1557. |
| • Shaka Samvat | 1423–1424. |
| • Kali Yuga | 4602–4603. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4137–4138. |
| • 60 godina | Yin Metal P(ij)etao (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11501. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Događaji
uredi- 18. 1. - Mlečani proglasili vitezom poljičkog vojvodu Žarka Dražojevića koji je u dva navrata upadao u tursku Bosnu odn. Hercegovinu.
- 10. 3.? - João da Nova poveo treću portugalsku indijsku armadu, od četiri broda - otkrio otok Ascension u južnom Atlantiku, ustanovio faktoriju u indijskom gradu Kannuru.
- siječanj - ožujak? - Vojvoda Dražojević i banovci iz Knina i Ostrovice upali treći put u Bosnu odn. Hercegovinu, ali ovaj put razbijeni i jedva umakli[1].
- 3. 4. - Kralj Vladislav II. obaveštava slavonske staleže o potrebi ojačanja Jajca (primirje s Turcima isteklo 24. 2.).
- 10. 5. - Gonçalo Coelho kreće sa tri karavele iz Lisabona da ispita Cabralovo otkriće (Brazil), s njim je i Firentinac Amerigo Vespucci.
- 13. 5. - Sklopljen ugovor između Mletačke Republike, Ugarske i pape Aleksandra VI..
- 23. 6. - Nicolau Coelho se sa svojom karavelom vratio u Lisabon ispred Cabrala.
- jul - Despot Jovan Branković provaljuje sa beogradskim banom u Srbiju, nakon čega mu Turci nude povratak Despotovine u zamenu za mir[2].
- jul - Ismail I krunisan za šaha u iranskom Azerbejdžanu, glavni grad Tabriz; ovo je početak Safavidske dinastije (do 18. st.), Ismail proglašava šiitizam za zvaničnu i obaveznu religiju pod pretnjom smrtne kazne.
- 21. 7. - Pedro Álvares Cabral se vratio u Portugal iz Indije; bilans ekspedicije: izgubljeno šest brodova, pet se vratilo puno tovara, dva prazna, profit 800%.
- jul/avgust - Milenijska poplava Dunava (u Beču 15. 8.), takođe i Elbe i Odre (nivo ove poplave će u Beču 20. veka biti reper za protivpoplavne radove).
- 15. 8. - Uništene mletačke snage koje su pokušale iskrcavanje kod Valone, Turci zatim zauzimaju Drač[3] (ili je Drač osvojen dan ranije[4]).
- 27. 8. - Bitka na Serici, Livonski red porazio moskovsko-pskovske snage.
- 2. 10. - Novi venecijanski dužd je Leonardo Loredan (do 1521).
- 13. 10. - Ugovor iz Trentea: car Maksimilijan I priznaje francuska osvajanja u severnoj Italiji.
- 30. 10. - Cesare Borgia drži kontroverzni Banket kestenja u Rimu.
- oktobar - Mađarska vojska pod temišvarskim županom upada u Srbiju, pali i pljačka u Pomoravlju, Turci pobeđeni dva puta kod Smedereva, zarobljen jedan paša[5].
- + Dogovorena Mjelnička unija između Poljske i Litvanije, ali nije ratifikovana.
- + Neuspešni napad krstaške flote na Lezbos.
- novembar - Ivan III. opet porazio Litvance, kod Mstislavlja.
- ca. studeni - Hrvatski ban Ivaniš Korvin razbio tursku vojsku koja je opsjedala Jajce.
- 12. 12. - Aleksandar Jagelončik postaje kralj Poljske (do 1506).
- decembar - Despot Jovan Branković provalio u Bosnu[6], ili zapadnu Srbiju[5].
- 31. 12. - De Nova porazio flotu kalikutskog zamorina - prva portugalska pomorska pobeda u Indijskom okeanu.
Tokom/tijekom godine
uredi- Marko Marulić napisao Juditu (objavljena 1521).
- Vlaški vladar Radu IV Veliki izgradio manastir Lapušnja kod Krivog Vira.
- Aldus Manutius upotrebio kurziv u izdanju Vergilija.
- Napuljsko kraljevstvo podeljeno između aragonskog kralja Ferdinanda i francuskog Luja XII (sporazum ubrzo pokvaren).
- Michelangelo počinje rad na Davidu.
- Kantoni Basel i Schaffhausen se otcepili od SRC i priključili Staroj Švajcarskoj Konfederaciji.
- Portugalska braća Gaspar i Miguel Corte-Real plove uz obalu Severne Amerike (Gaspar nestao).
- Španac Rodrigo de Bastidas istražuje Panamski zemljouz.
Rođenja
uredi- 17. 1. - Leonhart Fuchs, nemački botaničar († 1566)
- 6. 5. - Marcello Cervini degli Spannochi, papa Marcel II († 1555)
- 24. 9. - Girolamo Cardano, italijanski matematičar († 1576)
Smrti
uredi- 17. 6. - Jan Olbraht, poljski kralj (* 1459)
- 15. 8. - Konstantin Laskaris, grčki učenjak (* 1434)
- 20. 9. - Agostino Barbarigo, mletački dužd (* ca. 1420)
- 26. 9. - Džore Držić, dubrovački pjesnik (* 1461)
- novembar - Mesih-paša, veliki vezir, nećak Konstantina XI
- Milož Belmužević, srpski vojvoda
Reference
uredi- ↑ V. Klaić, str. 215
- ↑ Dr. Željko Fajfrić, Sveta loza Brankovića, rastko.rs
- ↑ A History of the Crusades, Volume VI: The Impact of the Crusades on Europe By Kenneth Meyer Setton, Harry W. Hazard, Norman P. Zacour, p. 350
- ↑ History of the Ottoman Empire and Modern Turkey: Volume 1... by Stanford J. Shaw, p. 75
- ↑ 5,0 5,1 Greška u referenci: Nevaljana oznaka
<ref>; nije zadan tekst za reference po imenufaj - ↑ V. Ćorović, Istorija srpskog naroda
- Vjekoslav Klaić, Svezak drugi: dio treći.... Treća knjiga: Doba kralja Matijaša Korvina i Jagelovića (1458-1526) (archive.org)