1762

Ovo je članak o godini 1762.

Godina 1762 (MDCCLXII) bila je redovna godina koja počinje u petak po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u nedjelju po julijanskom kalendaru.

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	17. vijek – 18. vijek – 19. vijek
Decenija:	1730-e  1740-e  1750-e  – 1760-e –  1770-e  1780-e  1790-e
Godine:	1759 1760 1761 – 1762 – 1763 1764 1765

Ruska carica Elizabeta, čija je smrt predstavlja odlučujuću prekretnicu Sedmogodišnjeg rata.

1762. po kalendarima

Gregorijanski	1762. (MDCCLXII)
Ab urbe condita	2515.
Islamski	1175–1176.
Iranski	1140–1141.
Hebrejski	5522–5523.
Bizantski	7270–7271.
Koptski	1478–1479.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1817–1818.
• Shaka Samvat	1684–1685.
• Kali Yuga	4863–4864.
Kineski
• Kontinualno	4398–4399.
• 60 godina	Yang Voda Konj (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11762.
Podrobnije: Kalendarska era

Događaji

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

• 2. 1. - Sedmogodišnji rat: Španija objavljuje rat Velikoj Britaniji, u skladu sa porodičnim sporazumom sa francuskim Burbonima.

Petar III

• 5. 1. (25. 12. po j.k.) - Nakon smrti ruske carice Elizabete, čije su trupe u Sedmogodišnjem ratu dovele Prusku na sam rub potpune propasti, na prijestolje dolazi njen sestrić Petar III, otvoreni simpatizer pruskog kralja Friedricha II koji odmah započinje pregovore o primirju; taj događaj će kasnije u pruskoj i njemačkoj historiografiji biti slavljen kao Drugo Čudo dinastije Brandenburg.
  • Tokom šestomesečne vlasti, Petar donosi 220 reformskih zakona koje je koncipirao kao krunski princ.
• januar - Šestogodišnji Wolfgang Amadeus Mozart je na svom prvom putovanju - sa sestrom Nannerl i roditeljima ide u Minhen.
• 7. 1. - Sedmogodišnji rat, Britanska invazija Martinika: počinje iskrcavanje na ostrvo.
• 22. 1. - Praizvedba Gozzijevog komada commedije dell'arte Turandot.
• januar, krajem - Praizvedba Goldonijevih "Ribarskih svađa" u Veneciji.

• 5. 2. - Holokaust Sikha 1762: Masovni pokolj Sikha u Pendžabu koje su izvele trupe afganistanskog vladara Ahmada Shaha Durranija.
• 12. 2. - Britanci na čelu s Robertom Moncktonom dovršili osvajanje francuskog Martinika (vraćen Francuskoj po mirovnom ugovoru).
• 12. 2. - Jezuiti na udaru u Francuskoj: parlement (sud) grada Ruana proglašava da su izvan zakona, zabranjuje im javne pozicije i podučavanje - niz gradova, uključujući Pariz, čini isto, ove i sledeće godine, a kolebljivi kralj ih proteruje 1764.
• 26. 2. - 3. 3. - Monckton šalje odeljenja na ostrva Saint Lucia, Grenada i Saint Vincent, sva padaju bez otpora.

• 10. 3. - Jean Calas, protestantski trgovac u francuskom gradu Toulouseu je javno pogubljen lomljenjem na kotaču dan nakon što ga je lokalni sud (parlement) osudio zbog navodnog ubistva sina kome je zamjerao preobraćenje na katoličanstvo; poznati filozof Voltaire će, smatrajući cijeli slučaj primjerom religijske netrpeljivosti kasnije započeti kampanju sa ciljem da se Calas posthumno rehabilitira (→ Traktat o toleranciji).
• 17. 3. - Prva parada za sv. Patrika u Njujorku.

April/Travanj – Jun/Lipanj

• 2. 4. - Arakanski zemljotres izaziva razaranja u Chittagongu u dan. Bangladešu, praćen je cunamijem.
• 16. 4. - Carica Maria Theresia je odobrila formiranje Erdeljske vojne granice, sa rumunskim i sekeljskim regimentama (ukinuta 1851).

• 5. 5. - Sporazum u Sankt Peterburgu kojim su Rusija i Pruska prekinula neprijateljstva po načelu status quo ante bellum, a Rusija je uz to obećala 18.000 vojnika za rat protiv Austrije (mada je ovo bilo nepopularno u Rusiji, odnos će biti proširen u alijansu 1764-1781/88).
• 5. 5. - Sedmogodišnji rat, "Fantastični rat": Španjolska invazija Portugala, pošto su ovi odbili ultimatum za prekid sa Britanijom, savez sa Francuskom i Španijom i okupaciju luka. Tri invazije do jeseni neće slomiti Portugal, mada je oslabljen zemljotresom iz 1755.
• 12. 5. - Sedmogodišnji rat, Treći šleski rat: Bitka kod Döbelna je pruski uspeh nad Austrijancima u Saksoniji, habsburški komandant gen. von Zedtwitz je zarobljen.
• 19. 5. - Umro je mletački dužd Francesco Loredan, 31. maja ga nasljeđuje Marco Foscarini - teško se razbolio već krajem ljeta, umire sljedećeg marta.
• 22. 5. - Sporazum u Hamburgu kojim Švedska prekida Pomeranski rat, neprijateljstva protiv Pruske - status kvo ante.

Fontana Trevi 1780

• 22. 5. - Zvanično otvaranje fontane di Trevi u Rimu, nakon 30 godina gradnje.
• 26. 5. - Kralje George III smjenjuje whigovskog premijera vojvodu od Newcastlea i postavlja svog tutora torijevca earla od Butea (manje od godinu dana) - valjda poslednji put da britanski monarh smeni premijera zbog ličnog animoziteta,

• 8. 6. - Kralj George III je primio Čiroki poglavicu Ostenacoa, i dvojicu njegovih pomoćnika.
• 24. 6. - Sedmogodišnji rat: Bitka kod Wilhelmstahla u kojoj britansko-hanoversko-pruska vojska pod vojvodom Ferdinandom od Braunschweiga nanosi poraz francuskim snagama i tako zaustavlja posljednji, očajnički pokušaj Francuske da okupacijom Hanovera preokrene rat na svoju stranu.

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

Bancozettel

• 1. 7. - Bečka gradska banka izdaje prve novčanice u Austriji - Bancozettel (u opticaju do 1812). U vrijeme rata, rashodi znatno nadmašuju prihode.

Katarina II

• 9. 7. - Pobunom Carske garde svrgnut ruski car Petar III, a njegova supruga Katarina proglašena novom caricom (do 1796).
  • Petar je odveden na imanju u Ropši, gde umire osam dana kasnije, verovatno ubijen.
  • Nikita Panin je Katarinin politički mentor, zadužen je za inostrane poslove (do 1780). Grigorij Orlov, lider puča i Katarinin ljubavnik, praktično je suvladar do 1772.
• 21. 7. - Sedmogodišnji rat: Bitka kod Bukersdorfa u današnjoj Poljskoj, u kojoj Friedrich II odnosi pobjedu nad Austrijancima maršala Dauna.
• 23. 7. (1. muharem 1176) ili 31. 7. (20. temuz) - Po Bašeskijinoj zabilješci, kuga je stigla u Sarajevo - odnosi 15.000 žrtava za tri godine. (u Hercegovini teško 1764, Kreševu 1765)). Kuga zahvata "prostrane oblasti Balkana", Austrijanci će zatvoriti granicu.
• 26. 7. (15. 7. po j.k.) - Jovanu Horvatu je naređeno da se ukine novosrpska eparhija; počinje rad pokretna revizijska komisija, koja najesen dolazi u Novu Srbiju i prima mnogo žalbi na Horvata.

• 13. 8. - Sedmogodišnji rat: Na kraju bitke za Havanu britanski ekspedicioni korpus zauzima Havanu, sjedište Španske Zapadne Indije.
• 15. 8. - Bitka kod Reichenbacha (Dzierżoniówa) je još jedna pobeda Fridriha Velikog nad Austrijancima.
• avgust/septembar - Četvorogodišnji Jamphel Gyatso je ustoličen za osmog dalaj lamu (do 1804) - malo se zanima za svetovne poslove.
• 31. 8. - Umire japanski car Momozono, nasleđuje ga sestra Go-Sakuramachi (do 1771), poslednja žena na carskom prestolu (stvarnu vlast imaju šoguni Tokugawe, konkretno Tokugawa Ieharu).

• 15. 9. - Bitka na Signal Hillu je poslednja u Francuskom i indijanskom ratu: Britanci su povratili St. John's na Newfoundlandu koji su Francuzi uzeli prošlog juna.
• 19. 9. - Holanđani u Surinamu potpisali mirovni sporazum sa marunskim narodom Saramaka.

Ruska imperatorska kruna

• 22. 9. - Krunidba carice Katarine. Za ovu prigodu je kreirana Velika imperatorska kruna Rusije, rabljena do kraja monarhije.
• septembar - januar - Mali Mozart i porodica putuju do Beča i drugih mesta. Uspeh će ih ponukati da sledećeg jula krenu na veliku trogodišnju turneju.

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

• 5. 10. - Praizvedba Gluckove opere Orfeo ed Euridice u Beču - njegova prva i uticajna "reformska" opera (napravio je i francusku verziju 1774).
• 6. 10. - Sedmogodišnji rat: Na kraju bitke za Manilu trupe Britanske istočnoindijske kompanije zauzimaju Manilu, sjedište Filipina; vijest o tom događaju će do Evrope doći tek sljedeće godine, nakon što je sklopljen mirovni sporazum kojim su Filipini ostali pod vlašću Španije (Britanci se povlače 1764).
• listopad - veljača 1763 - Spor između stare i nove vlastele u Dubrovniku oko pristupa na više položaje: nema sjednica Velikog vijeća od 25. 10. do 28. 2. ni Vijeća umoljenih od 9. 11. do 20. 1., u siječnju i veljači neće biti kneza.

"Mocartova audijencija kod cara Franca i Marije Terezije" (1869)

• 29. 10. - Sedmogodišnji rat: Bitka kod Freiberga u kojoj pruski princ princ Heinrich odnosi veliku pobjedu nad Austrijancima gen. von Futaka u posljednjem značajnijem okršaju rata.

• 3. 11. - Počinju preliminarni razgovori o miru u Fontainebleauu (sporazum u februaru).
• 13. 11. - Sporazum u Fontainebleauu, tajni dogovor kojim se francuski kralj Louis XV obavezuje svom rođaku, španskom kralju Karlu III prepustiti Lujzijanu, francuske kolonije u Sjevernoj Americi (Louisiana) kao kompenzaciju za terirtorije koje je Španija u dotadašnjem ratu izgubila od Britanaca.
• novembar - Anglo-nemački saveznici zauzimaju Kassel nakon opsade, nakon što je preliminarni mir već postignut.
• 24. 11. - Primirje Pruske i Austrije.
• 24. 11. - Istoričar Edward Gibbon zapisuje u dnevniku da je video čoveka koji jede "parče hladnog mesa, ili sandwich" - prvi pomen termina (Pierre-Jean Grosley će reći da je ovo novo jelo postalo vrlo popularno 1765, ne navodeći mu ime).

• 30. 12. - U lovačkom zamku Hubertusburg počinju mirovni pregovori Pruske, Austrije i Saksonije za okončanje Trećeg šleskog rata (ugovor u februaru).

Kroz godinu

Saborna crkva u Sremskim Karlovcima (izgled iz 1911)

• Završena Saborna crkva u Sremskim Karlovcima.
• Matija Antun Reljković: "Satir iliti divji čovik" (dopunjeno izdanje 1779).
• 1762-63 - Zaharije Orfelin objavljuje "Plač Serbiji" u Veneciji (prevod sa svoje pesme na ruskoslovenskom iz 1761).
• Urbarijalni zakon za Slavoniju iz 1756. je stupio na snagu.
• Koparski načelnik o mletačkoj Istri: lijenost, glad i bijeda stanovništva, nedovoljnog broja; pasivna trgovina, nema obrta ni industrije (sličan prikaz i 1769).
• Nakon Vasilija Jovanović-Brkića, novi dabrobosanski mitropolit je Dionisije Nikšić, bivši eklisijarh i iguman pećki (do 1765/66). Već u njegovo vreme prodiru zastupnici carigradske patrijaršije, koji prikupljaju crkvene poreze u korist fanariota. Sarajevski Srbi su ove godine ponovo dobili ferman da janičari i kuluk-čohadari ne smiju ići po hrišćanskim svadbama i uzimati svadbarinu.
• Beogradski pašaluk doveden "do potpunog rasula", muhafiz Abdi-paša vrši pogrom nosilaca nereda, ali Porta ga premešta u drugi ejalet zbog janičarske pobune. Ranije izgnani Arbanasi se ponovo uvlače u Beograd.

"O društvenom ugovoru"

• Francuski filozof i politički pisac Jean-Jacques Rousseu objavljuje svoju znamenitu knjigu O društvenom ugovoru u Amsterdamu, a u Hagu Émile, ou De l’éducation.
• U Versaju počinje gradnja Malog Trijanona - namenjen je madam Pompadour, ali u njemu će prvo živeti Madame du Barry.
• c. 1761-62 - Indijanski prorok Neolin propoveda o potrebi vraćanja tradicionalnim vrednostima (nove engleske vlasti gledaju na Indijance kao na podanike, kojima ne treba davati poklone, kako su činili Francuzi). Sledeće godine dolazi do Pontiacovog rata.
• James Stuart i Nicholas Revett objavili The Antiquities of Athens and Other Monuments of Greece, što će imati uticaja na arhitekturu Greek Revival.
• Bugarski monah Pajsije Hilandarac napisao "Istoriju Slavjanobugarsku" - štampana tek 1914, ali smatra se početkom Bugarskog narodnog preporoda.
• 1762-66 - Budući Petar I Petrović Njegoš je na školovanju u Rusiji.
• Orgulje Petra Nakića u crkvi sv. Frane u Šibeniku.
• Franjo Balassa de Gyarmáth je srijemski župan (do 1785).
• Collegium Croaticum Viennense: kupljena je zgrada Pazmaneum od Mađara, ali vraćena nakon četiri godine.
• Osnovan je Allentown, Pennsylvania.

Rođenja

• 8. 2. - Gia Long, vijetnamski car, osnivač dinastije Nguyễn († 1820)
• 29. 4. - Jean-Baptiste Jourdan, maršal Francuske († 1833)
• 19. 5. - Johann Gottlieb Fichte, njemački filozof († 1814)
• 12. 8. - George IV, kralj Ujedinjenog Kraljevstva i kralj Hannovera († 1830)
• 30. 10. - André Chénier, francuski pjesnik († 1794)
• 1. 11. - Spencer Perceval, premijer UK († 1812)
• Milutin Savić Garašanin, vojvoda oba ustanka († 1842)

Smrti

• 5. 1. - Elizabeta, ruska carica (* 1709)
• 8. 1. - Teimuraz II, vladar gruzinskog Kartlija (* 1700)
• 11. 1. - Louis-François Roubiliac, vajar (* 1702)
• 15. 1. - Petar Šuvalov, ruski feldmarša, državnik i privrednik (* 1711)
• 20. 2. - Tobias Mayer, astronom Mjeseca (* 1723)
• 6. 3. - Hilarion Gašparoti, kajkavski hagiograf (* 1714)
• 10. 3. - Jean Calas, francuski trgovac, žrtva netrpeljivosti (* 1698)
• 18. 3. - Paul II Anton Esterházy de Galántha, mađarski knez (* 1711)
• 21. 3. - Nicolas-Louis de Lacaille, astronom južnog neba (* 1713)
• 7. 4. - Pietro Guarneri, graditelj violina, u Veneciji (* 1695)
• 19. 5. - Francesco Loredan, mletački dužd (* 1685)
• 26. 5. - Alexander Gottlieb Baumgarten, njemački filozof (* 1714)
• 13. 7. - James Bradley, kraljevski astronom (* 1692)
• 17. 7. - Petar III od Rusije, bivši car (* 1728)
• 20. 7. - Paul Troger, slikar (* 1698)
• 27. 7. - Edmé Bouchardon, kipar (* 1698)
• 21. 8. - Mary Wortley Montagu, putopisateljica (* 1689)
• 31. 8. - Momozono, japanski car (* 1742)
• 23. 12. - Johanna Gabriele von Österreich, nadvojvotkinja (* 1750)

Reference

Literatura

• Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
• Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1), drugi tom (IV-2)

1762 na Wikimedijinoj ostavi