1911
godina
(Preusmjereno sa stranice 1911.)
< |
19. vijek |
20. vijek
| 21. vijek
| >
< |
1880-e |
1890-e |
1900-e |
1910-e
| 1920-e
| 1930-e
| 1940-e
| >
<< |
< |
1907. |
1908. |
1909. |
1910. |
1911.
| 1912.
| 1913.
| 1914.
| 1915.
| >
| >>
- Ovo je članak o godini 1911.
- Za ostala značenja, vidi 1911 (razvrstavanje).
Godina 1911 bila je redovna godina koja počinje u nedjelju po gregorijanskom, odn. redovna godina koja počinje u subotu po julijanskom kalendaru (linkovi pokazuju kalendare).
Gregorijanski | 1911. (MCMXI) |
Ab urbe condita | 2664. |
Islamski | 1329–1330. |
Iranski | 1289–1290. |
Hebrejski | 5671–5672. |
Bizantski | 7419–7420. |
Koptski | 1627–1628. |
Hindu kalendari | |
• Vikram Samvat | 1966–1967. |
• Shaka Samvat | 1833–1834. |
• Kali Yuga | 5012–5013. |
Kineski | |
• Kontinualno | 4547–4548. |
• 60 godina | Yin Metal Svinja (od kineske Ng.) |
Holocenski kalendar | 11911. |
Podrobnije: Kalendarska era |
1911: 1 • 2 • 3 • 4 • 5 • 6 • 7 • 8 • 9 • 10 • 11 • 12 Rođenja • Smrti |
Događaji
urediJanuar/Siječanj
uredi- 1. 1. - Sjeverna teritorija izdvojena iz Južne Australije i stavljena pod saveznu kontrolu.
- 3. 1. - Opsada Sidney Streeta: okršaj londonske policije sa trojicom anarhista.
- 5. 1. - Nakon tzv. Revolucije u Monaku knez Albert I dao ustav - kraj apsolutne monarhije, ali i dalje ima velika ovlašćenja.
- 9. 1. - Slovenački letač Edvard Rusjan poginuo pod beogradskim Kalemegdanom.
- 10. 1. - Pod pritiskom Bonilline pobune, predsednik Hondurasa Miguel Dávila pristaje na ugovor po kojim bi njujorški bankari dobili kontrolu železnice a vlada SAD carinu - parlament odbija.
- 11. 1. - Osnovano Društvo kajzera Vilhelma za unapređenje nauke.
- 11. 1. - Ruska vlada zabranjuje okupljanja studenata u krugu univerziteta, dozvoljava ulazak policije i bez poziva - ovo izaziva studentske štrajkove.
- januar - Izbija spor oko raško-prizrenske mitropolije nakon što je, zbog neslaganja sa srpskom vladom oko pitanja diploma, ostavku podneo Nićifor - srpska vlada istakla Bogdana Radenkovića, a crnogorska Gavrila Dožića (koji će biti izabran u decembru).
- januar - Robert Falcon Scott i Roald Amundsen u zasebnim ekspedicijama stigli na obalu Antarktika.
- 18. 1. - Eugene Burton Ely je prvi koji je sleteo na brod.
- 24. 1. - Obešeni japanski anarhista Shūsui Kōtoku i još desetorica (osuđeni za navodnu pripremu atentata na krunskog princa Hirohita).
- 25. 1. - Banana ratovi: Bitka kod La Ceibe u Hondurasu je ključna pobuna Bonillinih pobunjenika, uz pomoć američkih plaćenika, Guya Molonyja i Lee Christmasa, koje je angažovao Sam Zemurray, šef Cuyamel Fruit Company.
- 26. 1. - Praizvedba Straussove opere Der Rosenkavalier.
- 30. 1. - Erupcija vulkana Taal na Filipinima, u zemljotresima i cunamiju strada, zvanično, 1.335 ljudi.
Februar/Veljača
uredi- 2 - 4. 2. - U Podgorici osnovan Albanski nacionalni komitet, odlučeno da se podigne ustanak protiv Osmanlija.
- 6. 2. - Ubijen iranski ministar financija Morteza Qoli Chan Hedayat.
- 13. 2. - Osnovan HNK Hajduk Split.
- 14. 2. - Meksička revolucija: Francisco Madero prešao u Meksiko.
- 18. 2. - Zemljotres u reonu Ohridskog jezera (M 6.7, Int. IX).
- 18. 2. - Sareski zemljotres na Pamiru, dan. Tadžikistan - odronom na reci Bartang stvorena Usojska brana visine 567 metara, iza koje je nastalo Saresko jezero od 16 kubnih kilometara.
- 21. 2. - U Washingtonu potpisan ugovor o trgovini i plovidbi između SAD i Japana (raskinut 1939/40).
- 25. 2. - Bitka u Kelley Creeku ili "Poslednji masakr" u Nevadi je kasni okršaj sa Indijancima u SAD.
- 27. 2. - Charles F. Kettering predstavio električni starter za automobil (umesto kurble).
Mart/Ožujak
uredi- 1. 3. - José Batlle y Ordóñez je ponovo na čelu Urugvaja (do 1915), uvodi zakone u korist radnika, razvoda, besplatnog školovanja.
- 5. 3. - Požar u bioskopu u ruskom gradu Bologoje u Tverskoj oblasti, 68 poginulih.
- 10. 3. - Oko ponoći, satovi u Francuskoj pomereni 9 minuta i 21 sekundu unazad, kako bi se izjednačili sa Griničkom zonom (ranije korišćeno lokalno parisko vreme).
- 18. 3. - Tuča u bosanskom saboru između srpskih i hrvatskih poslanika.
- 19. 3. - Prvi put obeležen Međunarodni dan žena (od 1913. biće 8. 3.).
- 20. 3. - Kod Kijeva pronađeno telo ubijenog dečaka, iz čega će nastati Bejlisova afera, suđenje Jevrejinu Menahemu Mendelu Bejlisu 1913. za ritualno ubistvo.
- 22. 3. - Porinut nemački bojni brod SMS Kaiser.
- 25. 3. - Požar u njujorškoj tekstilnoj fabrici Triangle Shirtwaist, poginulo 146 osoba, velikom većinom žena i devojčica.
- 27. 3. - Zakon o zemstvima u zapadnim gubernijama proglašen u Rusiji putem carevog dekreta - Stolipin je pretio ostavkom ako zakon ne bude usvojen[1].
- 29. 3. - Kopnena vojska SAD usvojila pištolj Colt M1911 (do 1986).
- 29. 3. - Novi bugarski premijer je Ivan Gešov (do 1913).
- mart - Međunarodna umetnička izložba u Rimu, u srpskom paviljonu izlaže i Ivan Meštrović.
- mart - avgust - Albanski ustanak 1911. - pobuna Malisora kojima pomaže kralj Nikola.
April/Travanj
uredi- 4. 4. - Bosanski sabor izglasao Zakon o fakultativnom otkupu kmetova.
- 6. 4. - Bitka kod Dečića/Dušića, pobeda albanskih ustanika.
- 8. 4. - Heike Kamerlingh Onnes otkrio superprovodljivost.
- 10. 4. - Paul Langevin prvi izložio paradoks blizanaca.
- april - Uvod u Drugu marokansku krizu: sultan Abdelhafid je opkoljen u palati u Fezu - zove Francuze u pomoć, koji se na to odazivaju.
- 17. 4. - U Rimu otvoren Ponte del Risorgimento, most od armiranog betona s rasponom od 100 m.
- 19. 4. - Praizvedba baleta Le Spectre de la Rose u Monte Karlu (Vaslav Nižinski i Tamara Karsavina).
- 19. 4. - Drugi ugovor sa Masaima u Keniji im uzima još zemlje.
- 20. 4. - U Republici Portugal uvedena separacija države i crkve - katolički episkopat se tome protivi.
- 26. 4. - Osnovan 1. HŠK Građanski Zagreb, prethodnik Dinama.
- 26/27. 4. - Terenzio Tocci proglasio nezavisnost Albanije u Oroshu.
- 27. 4. - Ustanak Huanghuagang u provinciji Guangzhou protiv dinastije Qing - ubrzo ugušena, pamti se po "72 mučenika".
- 29. 4. - 19. 11. - Svetska izložba u Torinu.
- 30. 4. - Desetogodišnji violinista Jaša Hajfec debitovao na koncertu u Sankt Petersburgu.
Maj/Svibanj
uredi- 8. 5. - Qingovska Kina: ranije veliko veće zamenjeno Carskom vladom, prvim kabinetom u istoriji zemlje, na čelu je Yikuang, princ Qing. Vlada nije odgovorna skupštini, a Mandžurci su u njoj brojniji od Han Kineza.
- 9. 5. - Kineska vlada naredila nacionalizaciju lokalnih železničkih projekata - dolazi do nezadovoljstva u južnoj Kini (naročito Sečuanu) i Pokreta za zaštitu železnice.
- 9. 5. - Neki bivši članovi Narodne odbrane osnovali tajno društvo Ujedinjenje ili smrt (Crna ruka) - na čelu je Dragutin Dimitrijević Apis, zalažu se za ujedinjenje Srpstva, protive se radikalima tj. Pašiću, od septembra imaju list "Pijemont" (nešto o tome piše "Politika" od 6/19. novembra).
- 9. 5. - Pošto je predsednik Nikaragve Juan José Estrada prinuđen na ostavku, nasleđuje ga potpredsednik Adolfo Díaz (1911-17. i 1926-29) - oslanja se na američke marince (→ Američka okupacija Nikaragve, formalno 1912-33).
- 10. 5. - Pascual Orozco i Pancho Villa osvojili Ciudad Juárez.
- 11. 5. - Šefket Turgut-paša stigao u Skadar - nudi amnestiju pobunjenicima, osim malisorskih poglavara.
- 13. 5. - Meksički revolucionari zauzeli Torreon, dolazi do masakra preko 300 Kineza.
- 14. 5. - Braća Zsilinszky ubila socijalističkog poslanika Andrása L. Áchima u Bekeščabi.
- 15. 5. - Standard Oil Company of New Jersey v. United States: presuđeno da je Standard Oil monopolista i da se mora podeliti u nekoliko firmi.
- 21. 5. - Ugovor iz Ciudad Juáreza okončava prvu fazu Meksičke revolucije: Porfirio Diaz napušta predsednički položaj (odlazi iz zemlje 31. 5.).
- 21. 5. - Nesreća na početku aero trke Pariz-Madrid: u prinudnom sletanju aviona poginuo francuski ministar rata Henri Maurice Berteaux, povređeni premijer Ernest Monis i naftni tajkun Henri Deutsch de la Meurthe.
- 22. 5. - U Portugalu uveden escudo umesto reala, u odnosu 1:1000.
- 28 - 31. 5. - Avionska trka Pariz-Rim u kojoj je pobedio André Beaumont[2] - avion prvi put leteo iznad Vatikana.
- 31. 5. - Porinut "Titanik".
Jun/Juni/Lipanj
uredi- 1. jun - Prva međunarodna utakmica fudbalske reprezentacije Kraljevine Srbije - izgubila od zagrebačkog HAŠK-a.
- 4. 6. - U Rimu inauguriran "Oltar otadžbine" - Vittoriano (završen 1925).
- 7. 6. - Francisco Madero stigao u Mexico City nekoliko sati nakon razornog zemljotresa u Michoacánu.
- 9. 6. - U Beogradu, na ulazu u Kalemegdan, podignut spomenik Dositeju, 1930. premešten u park na Studentskom trgu.
- 12. 6. - Porta, prerano, proglašava da je albanski ustanak okončan.
- 13. 6. - Praizvedba baleta "Petruška" u Parizu.
- 14. 6. - Prvo putovanje RMS Olympic (u službi do 1935).
- jun - Herbert Kitchener je britanski konzul u Egiptu (do 1914).
- 16. 6. - Otomanski sultan Mehmed V. posetio Kosovo Polje, amnestija albanskim i bugarskim političkim krivcima.
- 22. 6. - Krunidba Georga V, kralja Ujedinjenog Kraljevstva.
- 23. 6. - Ismail Qemali i Luigj Gurakuqi sastavili Gerčki memorandum sa albanskim zahtevima od Osmanskog carstva: etnička prava i autonomija.
- 24. 6. - U Trstu porinut austrougarski bojni brod SMS Viribus Unitis (u službi od decembra 1912.).
- 28. 6. - Paul Gautsch von Frankenthurn novi predsednik vlade Cislajtanije (do novembra).
Jul/Juli/Srpanj
uredi- 1. 7. - Druga marokanska kriza (Agadirska): Nemačka topovnjača Panther stiže u Agadir, u francuskom protektoratu Maroku.
- jul - Turska odobrila početak radova na Jadranskoj železnici (preko Kosova i severne Albanije).
- početak jula - polovina septembra - Talas vrućine na istoku SAD i u Evropi. Bostonski rekord od 40 C izmeren 4. jula.
- 7. 7. (25. 6. po j.k.) - Posle raspada radikalno-samostalske koalicije, homogenu radikalsku vladu formira Milovan Milovanović.
- 8. 7. - Zemljotres kod Kečkemeta, Mađarska, (M 5.6, Int. VIII).
- 10. 7. - Porinut ruski bojni brod "Sevastopolj".
- 15. 7. - Nemačka nudi Francuskoj pregovore na osnovu razmene kolonijalnih teritorija.
- 18. 7. - Bivši Muhamed Ali-šah Kadžar se iskrcao u Persiji uz rusku pomoć, ali biće poražen u septembru i definitivno napustiti zemlju.
- 19. 7. - U Nemačkoj donesen Zakon o osiguranju (Reichsversicherungsordnung), osnov socijalnog prava do 1992.
- 21. 7. - Kancelar eksčekera David Lloyd George izjavljuje da je nacionalna čast važnija od mira - shvaćeno kao upozorenje Nemačkoj.
- 24. 7. - Hiram Bingham uz pomoć lokalnih vodiča otkrio izgubljeni grad Machu Picchu.
Avgust/August/Kolovoz
uredi- 3. 8. - Zbačen haićanski predsednik François C. Antoine Simon, nasleđuje ga vođa pobunjenika i nekadašnji ministar inostranih poslova Cincinnatus Leconte.
- avgust - Preuređenje crnogorske vlade, ulaze đen. Janko Vukotić i pravnik Milo Dožić.
- 18. 8. - U Velikoj Britaniji stupio na snagu Parliament Act: Gornji dom izgubio pravo veta na predloge zakona.
- 19. 8. - Hrvatska: Tomašićeva "naredba o ćirilici" - rješenja ćirilicom se izdaju strankama tamo gdje Srbi imaju natpolovičnu većinu (restriktivnije nego po zakonu od 14. 5. 1887).
- 19. 8. - U Sankt Peterburgu potpisan Potsdamski sporazum između Rusije i Nemačke: Rusija neće ometati gradnju Bagdadske železnice (isposlovaće vezu sa Teheranom) a Nemačka priznaje ruske interese na severu Persije.
- 21. 8. - Dragutin Novak, prvi hrvatski pilot, pobjeđuje na Drugom avijatičarskom natjecanju u Budimpešti.
- 21. 8. - Mona Lisa ukradena iz Luvra - počinilac Vincenzo Peruggia otkriven dve godine kasnije.
- 21. 8. - Odobren novi ustav Portugala.
- 23. 8. - Sastanak britanskog Komiteta imperijalne odbrane raspravlja o mogućnostima oružane podrške Francuskoj u slučaju evropskog rata.
- 24. 8. - Prvi predsednik Portugala je Manuel de Arriaga (do 1915).
Septembar/Rujan
uredi- 1. 9. - Osnovan FK Beogradski sport klub, prethodnik OFK Beograda.
- 2. 9. - Ekspedicija Borisa Vilkickog se iskrcala na Wrangelov otok.
- septembar - Velika poplava reke Yangtse u Kini.
- 14. 9. - Ruski premijer Pjotr Stolipin fatalno ranjen u atentatu, umire četiri dana kasnije. Naslediće ga Vladimir Kokovcov (do 1914)
- 17. 9. - Teuerungsrevolte: radničke demonstracije u Beču zbog rastućih cena - prvi put od 1848. da se puca u masu, ima troje mrtvih.
- 20. 9. - Sudar putničkog broda RMS Olympic i krstarice HMS Hawke (kapetan Olympica je bio Edward John Smith, kasniji kapetan Titanika).
- 23. 9. - Edward Carson predvodi prve veće demonstracije irskih unionista protiv Zakona o samoupravi.
- 24. 9. - Socijaldemokratska stranka BiH postala članica Druge internacionale.
- 24. 9. - Pošto se sprema italijansko-turski rat, austrougarski načelnik generalštaba Conrad von Hötzendorf predlaže napad na Italiju ili osvajanje balkanskih teritorija[3].
- 25. 9. - Požar izaziva eksploziju na francuskom bojnom brodu Liberté koja odnosi 300 života.
- 29. 9. - Italijansko-turski rat: Italija objavila rat Osmanskom carstvu nakon što je ovo odbilo predati Tripoli - otvaranje Istočnog pitanja.
Oktobar/Listopad
uredi- 5. 10. - Italijani zauzeli Tripoli.
- 5. 10. - Anarhista Nikola Njeguš ispalio četiri metka u bečkom Carevinskom vijeću u pravcu ministra pravde.
- 9. 10. - Daanski ugovor: Osmanlije priznale veću autonomiju zaidiskog imama Yahya Muhammada u Jemenskom vilajetu.
- 10. 10. - Ustanak u Wuchangu, provincija Hubei - katalizator revolucije protiv dinastije Qing.
- 11. 10. - Tajni sastanak Milovanović-Gešov na pruzi Beograd-Lapovo - ofanzivno-defanzivni ugovor Srbije i Bugarske, ali nastavljaju se natezanja oko Makedonije.
- 15. 10. - Francisco I. Madero izabran velikom većinom za predsednika Meksika, mandat preuzima 6. novembra (do zbacivanja i ubistva 1913).
- oktobar - Incident 105: Japanci hapse preko 700 Korejaca povezanih s pokretom za nezavisnost Sinminhoe, dogodine ih je 105 osuđeno na teški rad.
- 18. 10. - Odbrana Yangxia: revolucionari uporno brane Hankou i Hanyang 41 dan, što daje vremena revoluciji u Kini da se razmahne.
- 19. 10. - Roald Amundsen krenuo saonicama prema Južnom polu (Scott kreće par nedelja kasnije).
- 19. 10. - Italijani zauzeli Bengazi - otpor je bio nešto jači, ali vladaju obalom.
- 21. 10. - Venčali se nadvojvoda Karlo i Zita od Bourbon-Parme - carski par 1916-18.
- 23. 10. (10. 10. po j.k.) - Premijera prvog srpskog filma "Karađorđe" odn. "Život i dela besmrtnog vožda Karađorđa". ('proba' u Botorićevom bioskopu kod "Pariza").
- 23. 10. - Turci i pobunjeni Arapi nanose gubitke Italijanima u Tripoliju. Ovog dana je obavljen i prvi vojni izviđački let. U mestu Šara Šat (Sciara Sciat, Shar al-Shatt) je ubijeno 500 bersaljera, za šta Italijani vrše masakr u oazi Mechiya.
- 27. 10. - Muhammad Da’ud Murra ibn Yusuf, bivši i poslednji vladar Wadaia, predao se Francuzima.
- 31. 10. - Plan iz Tacubaye: deo meksičkih revolucionara ignoriše rezultate izbora i proglašava Emilija Vázqueza Gómeza za predsednika - pokret ubrzo suzbijen.
- jesen - Izbori u Crnoj Gori, provuklo se i nekoliko opozicionara.
Novembar/Studeni
uredi- 1. 11. - Potporučnik Giulio Gavotti bacio bombe iz aviona u Libiji - prvo vazdušno bombardovanje.
- 1. 11. - Gen. Yuan Shikai postavljen za predsednika kineske carske vlade - zahteva povlačenje regenta Zaifenga.
- 3. 11. - Grof Karl Stürgkh je novi predsednik vlade austrijskih zemalja (do 1916).
- 3. 11. - Osnovana auto-kompanija Chevrolet.
- 3. 11. - Pobunjenici na čelu sa Chen Qimeiem zauzeli Šangaj.
- 3. 11. - Qingovski dvor donosi Devetnaest članaka kojim se u Kinu uvodi ustavna monarhija - prekasno.
- 4. 11. - Završena Druga marokanska kriza - Maroko prepušten Francuskoj i Španiji, dok Nemci dobijaju Neukamerun, izdvojen iz Francuskog Konga.
- 4. 11. - Porinut danski prekookeanski brod MS Selandia na dizel pogon.
- 5. 11. - Italijanski premijer Giovanni Giolitti proglasio aneksiju osmanskih provincija Tripolitanija i Kirenaika (parlament će potvrditi u februaru)[4].
- 5. 11. - Calbraith Perry Rodgers obavio transkontinentalni prelet SAD posle 49 dana i 70 stanki.
- 7 - 8. 11. - Dželaska afera: ulični neredi između Tunišana i italijanskih doseljenika u gradu Tunisu - prvi put da su Francuzi pucali na civile od dolaska u zemlju 1881.
- 10. 11. - Zločini mandžurskih trupa u Nanjingu.
- 11. 11. - Katastrofalni požar ("jangija") u Visokom, izgorjelo preko 450 objekata.
- 16. 11. - Kralj Petar I stigao u posetu Parizu.
- 25. 11. - Emiliano Zapata proglašava Plan iz Ayale: predsednik Madero otpisan kao izdajnik, izložena vizija agrarne reforme.
- 25. 11. - Socijalist Paul Lafargue i njegova supruga Laura, kći Karla Marxa, okončali život samoubojstvom.
Decembar/Prosinac
uredi- 1. 12. - Mongolska revolucija 1911.: Spoljna Mongolija uz podršku Rusije proglasila nezavisnost od Kine.
- 1. 12. - Okončana Odbrana Yangxia: carske trupe zauzele Hankou i Hanyang, ali slede politički pregovori.
- 2. 12. - Kineski revolucionari zauzeli Nanking.
- 4. 12. - Na Bajram bačena bomba u džamiju u Štipu, poginulo 12 vernika - dolazi do nemira, Turska vojska ubila 14 "Bugara"[5].
- 6. 12. - Zaifeng, princ Chun se povlači s položaja regenta Kine, ostaje udova carica Longyu.
- 11. 12. - Umro kralj Nepala Prithvi, nasleđuje ga Tribhuvan (do 1955).
- 12. 12. - Delhi Durbar ("dvor") na kojem je za cara Indije krunisan britanski kralj George V. Poništena je podela Bengala iz 1905. po verskim linijama i uvedena po lingvističkim.
- 14. 12. - Roald Amundsen i njegov tim su prvi ljudi na zemljinom južnom polu.
- 15. 12. - Položen kamen-temeljac za New Delhi, novi glavni grad Britanske Indije umesto Kalkute (inauguracija 1931).
- decembar - Meksički general Bernardo Reyes se pobunio u Nuevo Leónu, ugušeno posle 11 dana.
- 15 - 18. 12. - Izbori za Hrvatski sabor, poraz bana Tomašića uprkos policijskom pritisku, najviše mandata za Čistu stranku prava.
- 16. 12. - Zakon o nacionalnom osiguranju u UK: osiguranje radnika u slučaju bolesti ili nezaposlenosti - početak socijalne države u Britaniji, preventiva radikalnijih radničkih zahteva.
- 18. 12. - Prva izložba grupe Der Blaue Reiter u Münchenu.
- 22. 12. - Persijska vlada pristaje na ruski ultimatum i otpušta blagajnika W. M. Shustera, dok ruska vojska bombarduje Tabriz.
- 28. 12. - Lisabonski patrijarh, nadbiskupi Evore i Brage i biskupi proterani iz Portugala.
- 29. 12. - Sun Yat-sen izabran za prvog predsednika Republike Kine od strane provincijskih predstavnika, preuzima položaj 1. janura.
- 29. 12. - Bogd-han izabran za Velikog hana Mongolije.
- 29. 12. - Episkop Germogen i jeromonah Iliodor napali Raspućina.
- 30. 12. - Rusi obesili Seqat-ol-Eslam Tabrizija i još 12 iranskih nacionalista u Tabrizu.
- 31. 12. - Kineska nacionalna skupština izglasala upotrebu "zapadnog kalendara" - sutrašnji dan je "prvi dan prvog meseca prve godine Republike Kine" (→ Minguo kalendar).
Kroz godinu
uredi- Završene pruge Kraljevo-Čačak i Paraćin-Zaječar.
- Izdato jedanaesto izdanje Encyclopædia Britannica-e.
- Objašnjeno Rutherfordovo raspršenje - atom ima kompaktno jezgro.
- U Sahelu počinje suša, što vodi gladi 1913-14. Od 1911. do 1927. nema nijedne godine bez gladi u nekom regionu Afrike.[6]
- U Parizu osnovan Al-Fatat, Društvo mladih Arapa za nezavisnost od Osmanskog carstva.
Rođenja
urediJanuar/Siječanj – Mart/Ožujak
uredi- 16. 1. - Zvonimir Kulundžić, hrvatski publicist, bibliolog i povjesničar († 1994.)
- 16. 1. - Eduardo Frei Montalva, predsednik Čilea († 1982)
- 18. 11. - Danny Kaye, glumac, komičar, muzičar († 1987)
- 22. 1. - Bruno Kreisky, austrijski političar († 1990)
- 31. 1. - Baba Vanga, vidovnjakinja († 1996)
- 4. 2. - Antun Nalis, hrvatski filmski i tv-glumac († 2000.)
- 6. 2. - Ronald Reagan, predsednik SAD († 2004)
- 10. 2. - Mstislav Keldiš, matematičar, učesnik sovjetskog svemirskog programa († 1978)
- 11. 2. - Josip Gjergja, učesnik NOB, društveno-politički radnik SRH i SFRJ († 1990)
- 15. 2. - Grigor Vitez, hrvatski pjesnik, dječji pisac, prevoditelj († 1966.)
- 18. 2. - Josip Kopinič, učesnik Španskog rata i NOB, društveno-politički radnik († 1997)
- 19. 2. - Merle Oberon, glumica († 1979)
- 19. 2. - Nikola Hercigonja, kompozitor († 2000)
- 3. 3. - Jean Harlow, američka filmska glumica († 1937.)
- 11. 3. - Fitzroy MacLean, britanski general, vođa misije u Jugoslaviji († 1996)
- 13. 3. - L. Ron Hubbard, SF autor i osnivač sajentologije († 1986)
- 16. 3. - Josef Mengele, ratni zločinac († 1979)
- 24. 3. - Joseph Barbera, animator († 2006)
- 25. 3. - Jack Ruby, ubica Lee Harvey Oswalda († 1967)
- 26. 3. - Tennessee Williams, književnik († 1983)
- 27. 3. - Franc Rozman, narodni heroj († 1944)
- 28. 3. - Eli Finci, književni i pozorišni kritičar, prevodilac († 1980)
April/Travanj – Jun/Lipanj
uredi- 1. 4. - Rudi Čajavec, narodni heroj († 1942)
- 7. 4. - Simeon Zloković, episkop SPC († 1990)
- 8. 4. - Emil Cioran, filozof († 1995)
- 13. 4. - Ivan Hitrec, nogometaš († 1946)
- 22. 4. - Zlatica Baltić, spiker Radio Beograda († 1995)
- 28. 4. - Lee Falk, crtač stripa († 1999)
- 11. 5. - David Pajić, narodni heroj († 1941)
- 13. 5. - Kosta Nađ, španski borac, general, narodni heroj († 1986)
- 15. 5. - Max Frisch, švicarski književnik († 1991.)
- 17. 5. - Maureen O'Sullivan, glumica († 1998)
- 23. 5. - Stanoje Stefanović, lekar, akademik († 1991)
- 27. 5. - Vincent Price, glumac († 1993)
- 27. 5. - Hubert Humphrey, potpredsednik SAD († 1978)
- 28. 5. - Randolph Churchill, novinar, političar, vojnik († 1968)
- 4. 6. - Milovan Đilas, političar i publicista († 1995)
- 15. 6. - Hrizostom Vojinović, episkop SPC († 1989)
- 17. 6. - Viktor Nekrasov, književnik († 1987)
- 24. 6. - Ernesto Sabato, argentinski književnik († 2011)
- 24. 6. - Juan Manuel Fangio, argentinski automobilista († 1995)
- 30. 6. - Czesław Miłosz, književnik, nobelovac († 2004)
Jul/Srpanj – Septembar/Rujan
uredi- 1. 7. - Sergej Sokolov, maršal SSSR, ministar odbrane († 2012)
- 5. 7. - Georges Pompidou, predsednik Francuske († 1974)
- 7. 7. - Gian Carlo Menotti, italijansko-američki kompozitor i libretista († 2007)
- 9. 7. - John Archibald Wheeler, teoretski fizičar († 2008)
- 14. 7. - Vojislav Mićović, glumac († 1997)
- 16. 7. - Ginger Rogers, glumica, plesačica († 1995)
- 18. 7. - Hume Cronyn, glumac († 2003)
- 20. 7. - Žarko Marinović, student prava, član KPJ († 1936)
- 21. 7. - Marshall McLuhan, medijski teoretičar († 1980)
- 5. 8. - Robert Taylor, glumac († 1969)
- 6. 8. - Rade Končar, narodni heroj († 1942)
- 6. 8. - Lucille Ball, američka TV-glumica († 1989.)
- 7. 8. - Nicholas Ray, američki reditelj († 1979)
- 11. 8. - Gojko Nikoliš, španski borac, general-pukovnik JNA, narodni heroj († 1995)
- 12. 8. - Cantinflas, meksički glumac († 1993)
- 17. 8. - Ante Kaštelančić, hrvatski slikar († 1989.)
- 17. 8. - Mihail Botvinik, šahista († 1995)
- 20. 8. - Domentijan Pavlović, episkop SPC († 1983)
- 22. 8. - Vlado Ćetković, španski borac, narodni heroj († 1944)
- 25. 8. - Võ Nguyên Giáp, vijetnamski general († 2013)
- 27. 8. - Rahela Ferari, glumica († 1994)
- 6. 9. - Milorad B. Protić, astronom († 2001)
- 7. 9. - Osman Karabegović, društveno-politički radnik i narodni heroj († 1996)
- 7. 9. - Todor Živkov, bugarski političar († 1998)
- 19. 9. - William Golding, britanski književnik i nobelovac († 1993.)
- 24. 9. - Konstantin Černjenko, sovjetski političar († 1985)
Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac
uredi- 2. 10. - Milan Kuprešanin, general-pukovnik JNA († 2005)
- 14. 10. - Ivo Kozarčanin, hrvatski književnik († 1941.)
- 14. 10. - Lê Đức Thọ, vijetnamski političar († 1990)
- 26. 10. - Mahalia Jackson, pevačica gospela († 1972)
- 30. 10. - Dimitrije Vučenov, srpski književnik, kritičar i prevodilac († 1986)
- 5. 11. - Roy Rogers, glumac i pevač († 1998)
- 11. 11. - Uroš Drenović, četnički vojvoda († 1944)
- 13. 11. - Ivo Vejvoda, učesnik Španskog rata i NOB, društveno-politički radnik († 1991)
- 5. 12. - Władysław Szpilman, pijanista, kompozitor († 2000)
- 8. 12. - Lee J. Cobb, glumac († 1976)
- 11. 12. - Naguib Mahfouz, egipatski književnik, nobelovac († 2006)
- 18. 12. - Jules Dassin, filmski režiser († 2008)
- 24. 12. - Leo Mates, učesnik NOB, diplomat († 1991)
- 29. 12. - Momčilo Tešić, književnik († 1992)
- 29. 12. - Klaus Fuchs, fizičar, špijun († 1988)
Kroz godinu
uredi- Enver Krupić, slikar († 1992)
Smrti
urediJanuar/Siječanj – Jun/Lipanj
uredi- 9. 1. - Edvard Rusjan, pionir avijacije na ovim prostorima (* 1886)
- 27. 1. - Đorđe Ristić Skopljanče, četnički vojvoda (* 1881)
- 17. 1. - Francis Galton, polihistor (* 1822)
- 15. 2. - Theodor Escherich, bakteriolog (* 1857)
- 1. 3. - Jacobus Henricus van 't Hoff, hemičar, nobelovac (* 1852)
- 7. 3. - Antonio Fogazzaro, talijanski književnik (* 1842.)
- 8. 3. - Svetislav Simić, srpski nacionalni radnik (* 1865)
- 7. 4. - Lekso Saičić, crnogorski kapetan, učesnik Rusko-japanskog rata (* 1873)
- 2. 5. - Otto Lueger, inženjer, leksikograf (* 1843)
- 18. 5. - Gustav Mahler, austrijski skladatelj i dirigent (* 1860.)
- 27. 5. - Thursday October Christian II, politički lider na Pitcairnu (* 1820)
- 9. 6. - Carrie Nation, protivnica alkohola i saluna (* 1846)
- 9. 6. - Fotije Iličić - Foča, glumac, reditelj (* 1846)
- 15. 6. - Josip Slade, arhitekt (* 1828)
- 18. 6. - Franjo Kuhač, hrvatski etnomuzikolog i glazbeni povjesničar (* 1834.)
- 22. 6. - Augustin Čengić, hrvatski pisac (* 1855.)
- 25. 6. - Maria Clotilde, kćerka Viktora Emanuela II (* 1843)
Jul/Srpanj – Decembar/Prosinac
uredi- 5. 7. - Maria Pia, kraljica-supružnica Portugala, sestra Marije Klotilde (* 1847)
- 16. 7. - August Harambašić, književnik (* 1861)
- 1. 8. - Konrad Duden, filolog, izdavač rečnika (* 1829)
- 12. 8. - Jules Brunet, francuski general (* 1838)
- 17. 8. - Petro Nini Luarasi, albanski prosvetitelj (* 1864)
- 15. 9. - Adelina Paulina Irby, Engleskinja, dobrotvorka Srba u Bosni (* 1833)
- 16. 9. - Edward Whymper, alpinista (* 1840)
- 18. 9. - Pjotr Stolipin, ruski premijer (* 1862)
- 21. 9. - Ahmed ‘Urabi, egipatski nacionalista (* 1841)
- 26. 9. - Andrija Fijan, hrvatski glumac i redatelj (* 1851.)
- 10. 10. - Jack Daniel, osnivač destilerije viskija (* 1849)
- 18. 10. - Alfred Binet, psiholog (* 1857)
- 24. 10. - Ida Lewis, čuvarka svetionika, spasiteljica (* 1842)
- 29. 10. - Joseph Pulitzer, američki novinar i publicist (* 1847.)
- 25. 11. - Paul Lafargue, marksista (* 1842)
- 26. 11. - Nikola Hristić, srpski političar (* 1818)
- 10. 12. - Joseph Dalton Hooker, botaničar (* 1817)
- 11. 12. - Prithvi Bir Bikram Shah, kralj Nepala (* 1875)
- 17. 12. - Josip Frank, hrvatski političar (* 1844)
Kroz godinu
uredi- Gligor Milićević, hercegovački vojvoda (* 1813)
Nobelova nagrada za 1911. godinu
uredi- Fizika: Wilhelm Wien (zakoni zračenja toplote, → Wienov zakon pomaka, Wienova aproksimacija)
- Kemija: Marie Curie (otkriće radijuma i polonijuma, izdvajanje i proučavanje radijuma)
- Fiziologija i medicina: Allvar Gullstrand (rad na dioptrici oka)
- Književnost: Maurice Maeterlinck (naročito dramska dela odlikovana bogatstvom mašte...)
- Mir: Tobias Asser (rad na međunarodnom privatnom pravu) i Alfred Hermann Fried (osnivač mirovnih publikacija)
Reference
uredi- ↑ Russian Chronology, 1909-1914 Arhivirano 2019-02-14 na Wayback Machine-u. cnparm.home.texas.net
- ↑ (en) Early Aviation Races, earlyaviationpioneers.com
- ↑ Luciano Monzali, The Italians of Dalmatia: From Italian Unification to World War I (University of Toronto Press, 2009) p280
- ↑ Waniss A. Otman and Erling Karlberg, The Libyan Economy: Economic Diversification and International Repositioning (Springer, 2007) p13
- ↑ "Turks Kill 14 Bulgarians", New York Times, December 7, 1911
- ↑ John Iliffe (25 December 1987). The African Poor: A History. Cambridge University Press. str. 157–. ISBN 978-0-521-34877-5.