Afrika (rimska provincija)
Afrika (lat. Africa) je bila rimska provincija. Obuhvatala je teritoriju otrprilike današnjeg Tunisa, kao i mediteransku obalu današnje Libije sve do zaliva Mali Sirt. Čitav kontinent Afrika je imenovan po ovoj rimskoj provinciji.
Istorija
urediProvincija Afrika je stvorena 146. godine pre Hrista nakon Trećeg punskog rata. Provincijom je upravljao prokonzul. Najbogatiji deo nove provincije je bila stara kartaginska teritorija. Administrativni centar provincije postala je Utika. Ostatak kartaginske teritorije je pripojen numiđanskom kralju Masinisi. Ali, 118. godine pre Hrista kada se numiđanski princ Jugurta pobunio i pokušao da uspostavi sopstvenu vlast u čitavoj Numidiji, Rimljani su ratovali protiv njega, pa je i Afrika bila ugrožena. Konačno, posle Jugurtinog poraza, Rimljani su Jugurtinu teritoriju ustupili mavretanskom kralju Bokhu, što je donelo novu bezbednost Africi. Od tada počinje intenzivna romanizacija ove provincije. U Cezarovom ratu protiv Pompeja provincija Afrika je opet imala značajnu ulogu.
U vreme cara Klaudija završena je teritorijalna podela ove provincije. AFrika je bila senatorska provincija. U vreme Dioklecijanove administrativne reforme, Arika je podeljena na Africa Zeugitana (koja je zadržala ime Africa Proconsularis, i kojom je upravljao prokonzul) na severu i Bizancena na jugu. Ove dve nove provincije su ostale deo Rimskog carstva sve dok germanska plemena nisu tu upala tokom 5. veka. Vandali su prešli u severnu Afriku 429, a osvoji su je 439, osnovavši svoje kraljevstvo koje je sem provincije Afrike obuhvatalo i Siciliju, Korziku, Sardiniju, Baleare. Vandali su držali u pokornosti rimsko-afričo stanovništvo i progonili su pravoslavlje. Krajem 5. veka vandalska država se urušila.
533. car Justinijan je poslao svog vojskovođu Velizara da ponovo osvoji Afriku. Velizar je porazio Vandale, ušao je u Kartaginu i ponovo uspostavio rimsku vlast u provinciji. Obnovljena rimska uprava pokušala je da izgradi utvrđenja radi zaštite provincije od pustinjskih plemena. U vreme cara Mavrikija Afrika i Španija su činili egzarhat Afriku. Egzarhat je toliko napredovao da je Iraklije u jednom času planirao da prestonicu prebaci iz Konstantinopolja u Kartaginu. Ali, napredak je zaustavljen arabljanskim osvajanjem Afrike oko 640. godine. Konačno, muslimanska vojska iz Egipta je 698. godine uništila Kartaginu, dovevši do kraja hrišćanstvo u severnoj Africi.
Privreda
urediEkonomski napredak ove provincije zavisio je od poljoprivrede. Afrika je bila nazivana žitnicom Carstva. Izgleda da je severna Afrika donosila 1 milion tona žitarica godišnje, a čak četvrtina se izvozila. Gajilo se i voće, grožđe i pasulj. U drugom veka počeo je uzgoj maslina. U provinciji se proizvodila i vuna.