Jagelonski univerzitet
Jagelonski univerzitet (polj. Uniwersytet Jagielloński) je poljski univerzitet u Krakovu. Nastao je 1364. godine pod Kazimirom III. Velikim, pod imenom „Krakovska akademija“ (polj. „Akademia Krakowska“), te predstavlja drugi najstariji univerzitet u centralnoj Evropi, nakon praškog Karlovog univerziteta, a predstavlja i jedan od najstarijih univerziteta u cijeloj Evropi. Današnji naziv „Jagelonski univerzitet“, dobio je 1817. godine u čast Jagelonske dinastije poljskih kraljeva[1]. 2006. godine „Tajms“ je ocijenio ovaj univerzitet kao najbolji poljski univerzitet.
| Jagelonski univerzitet | |
|---|---|
| Uniwersytet Jagielloński | |
| lat. Universitas Iagellonica Cracoviensis | |
 | |
| Historija | |
| Osnivanje | 1364. |
| Generalno | |
| Vrsta | javni univerzitet |
| Administracija | |
| Rektor | Wojciech Nowak |
| Akademsko osoblje | 3,857 (2015) |
| Studenti | |
| Broj studenata – dodiplomci – diplomci – doktoranti | 48,006 (2015) 42,403 (2015) 2,295 (2015) 3,308 (2015) |
| Udruženja | UM |
| Lokacija | |
| Sjedište – grad – država | Krakov Poljska |
| Službene stranice | |
| www.uj.edu.pl | |
Istorija
uredi
Kazimir III Veliki je, za vrijeme svoje vladavine, shvatio da je narodu potreban sloj obrazovanih ljudi, naročito pravnika, koji bi održavali sudove i kancelarije i kodificirali zakon. Njegov trud je na kraju urodio plodom 1364. godine, kada je Papa Urban V odobrio otvaranje Krakovske akademije.
Razvoj univerziteta je kasnije bio zakočen smrću kralja Kazimira, da bi ponovo počeo sa radom 1400. godine, pod upravom kralja Vladislava II Jagela i njegove supruge Jadvige. Kraljica je poklonila sav svoj nakit za razvoj akademije, koja je tako mogla da primi 203 studenta. Fakulteti za astronomiju, pravo i teologiju su privukli brojne poznate učenjake, poput Stanislava od Skalbmirca, Pavela Vlodkovica, Jana od Glogova i Alberta Brudževskog, koji je od 1491. do 1495. godine bio jedan od učitelja Nikole Kopernika.
Krakovski univerzitet je tokom svom postojanja primio na hiljade studenata iz Poljske, Litvanije, Rusije, Mađarske, Bohemije, Njemačke i Španije. Tokom druge sredine 15. vijeka, preko 40% studenata univerziteta nije bilo iz Poljske. Tokom nekoliko vijekova, skoro cjelokupna poljska intelektualna elita je znanje stekla na ovom univerzitetu.
Prvi rektor univerziteta univerziteta je bio Pjotr Viš, a prvi profesori su bili Česi, Nijemci i Poljaci, od kojih su mnogi došli sa univerziteta „Čarls“ iz Praga. Od svih studenata, otprilike trećina su bili Poljaci.
Do 1520. godine, Konstanco Klareti i Vencel fon Hiršberg su već bili uveli izučavanje grčkog jezika, a uvedeno je bilo i izučavanje hebrejskog jezika.
Zlatna era Krakovske akademije je bila u periodu poljske renesanse, između 1500. i 1535. godine, kada je u prvih 10 godina tog perioda univerzitet pohađalo 3215 studenata. Kako je poslije glas univerziteta opadao, taj najveći broj nije premašen sve do kasnog 18. vijeka.
Godine 1846, nakon Krakovskog ustanka, čitav Krakov, uključujući i univerzitet, je potpao pod vlast Austrijskog carstva. Univerzitet je zamalo bio zatvoren, ali ga je tadašnji car Austrije Ferdinand I spasio specijalnim dekretom o održavanju univerziteta. 1887. godine su dodate i nove zgrade, poput Kolegijuma novuma. Danas su upravo u Kolegijumu novumu smještene kancelarije rektora i dekana univerziteta.
U periodu od 2000. godine do danas, u toku je gradnja novog, takozvanog „trećeg“ kompleksa zgrada, čiji je završetak zakazan za 2009. godinu.
Čuvene ličnosti u vezi sa univerzitetom
uredi- Sveti Jovan Kancije (1390-1473), učenjak i bogoslov
- Jan Dlugoš (1415-1480), istoričar
- Laurentije Korvin (1465-1527), humanista, predavač na univerzitetu
- Nikola Kopernik (1473-1543), širio heliocentričku teoriju
- Jan Kohanovski (1530-1584), pjesnik, jedan od začetnika poljskog književnog jezika
- Ivo Andrić, književnik, dobitnik Nobelove nagrade za književnost
- Jozef Cirankevič (1911-1989), komunista, premier Poljske od 1947. do 1970.
- Papa Jovan Pavle II
- Zbignjev Čajkovski, „otac poljske škole mačevanja“
- Stanislav Lem (1921-2006), pisac
- Vislava Šimborska (1923-2012), pjesnikinja, dobitnica Nobelove nagrade za književnost
- Norman Dejvis (1939-), britanski istoričar
- Kšištof Zanusi (1939-), režiser
Fakulteti
uredi- Pravo i administracija
- Medicina
- Farmacija i medicinska analiza
- Zdravstvo
- Filozofija
- Istorija
- Filologija
- Poljski jezik i književnost
- Fizika, astronomija i primijenjeno računarstvo
- Matematika i računarstvo
- Hemija
- Biologija i nauke o zemlji
- Upravljanje preduzećem i društvena komunikacija
- Međunarodna politika
- Biotehnologija
Reference
uredi- ↑ „Sajt univerziteta, „kalendar“”. Arhivirano iz originala na datum 2007-11-14. Pristupljeno 2021-09-21.
