Kenan Evren
Kenan Evren (tur. Kenan Evren; Alašehir, 17. jul 1917 — Ankara, 9. maj 2015) bivši je turski general, vođa puča izvršenog 12. septembra 1980, i kasnije 7. predsednik Turske.
| Kenan Evren | |
| Mandat(i) | |
|---|---|
| 7. predsednik Turske | |
| 12. septembar 1980 - 9. novembar 1989. | |
| Prethodnik | Fahri Koroturk |
| Naslednik | Turgut Ozal |
| Biografija | |
| Profesija | vojno lice |
uredi  |
|
Biografija
urediRođen je u mestu Alašehir. Nakon završene osnovne i srednje škole, pohađao je u vojnu školu, a kasnije diplomirao na vojnoj akademiji. Uspinjao se po vojnoj lestvici, na kraju dobivši čin generala, a 1978. imenovan je i za načelnika glavnog štaba oružanih snaga.
Godine koje su prethodile puču okarakterizirane su kao žestoka borba između krajnje desnice i krajnje ljevice. U nadi da će vidjeti komunističku revoluciju, ljevičarski militanti pobunili su se na ulicama; s druge strane, desničarski nacionalistički militanti uzvratili su udarac lijevim revolucionarima i izazvali vjersko uzbuđenje. Sveučilišta su zauzela strane i svako je postalo sjedište bilo ljevičara bilo desničara. Kaotična situacija koju su stvorile skupine krajnje ljevice i krajnje desnice uništila je javnu sigurnost u zemlji. Komunističke i neofašističke skupine pokušavale su čak i ulice držati pod svojom kontrolom, tukući ili ubijajući sve koji nisu bili među njima. Konačno, antisekularistički skup koji su organizirali islamisti u Konyi 6. rujna 1980. bio je kap koja je prelila čašu.
S državnim udarom došlo je Vijeće za nacionalnu sigurnost kao vladajuće tijelo. Vijeće 1980. godine činili su zapovjednici Kenan Evren, načelnik stožera i predsjednik države. Sabor je raspušten. Na govoru u Muşu 1984., o pogubljenju Erdala Erena, komunističkog militanta koji je navodno imao 17 godina, ali prema službenim podacima rođen 1961., koji je bio optužen za ubojstvo turskog vojnika, rekao je "Sad ću mu, kad ga uhvatim, suditi, a onda ga neću likvidirati, doživotno ću se brinuti o njemu. Nahranit ću tog izdajicu koji je uzeo pušku ovim vojnicima koji su godinama prolijevali krv za ovu domovinu. Biste li pristali na to?!"[1]
Nakon pada s vlasti, povukao se u mediteransko letovalište, gde se posvetio slikarstvu.[2]
Nakon Edževitove smrti 2006, pokajao se zbog hapšenja političkih protivnika,[2] ali je opravdavao sam puč iz 1980. i 35 izvršenih smaknuća.[3]
Sprečena su dva atentata na njega.
Bio je oženjen i imao je troje dece. Umro je 9. maja 2015. godine u Ankari.
Suđenje
urediKrivični sudovi u Turskoj su 10. januara 2012. podigli optužnice protiv Kenana Evrena i Tahsina Šahinkaje, bivšeg zapovednika Turskih vazdušnih snaga, zbog njihovih uloga u puču. Tužioci traže doživotni zatvor za njih.[4] Sud u Ankari 18. juna 2014 godine ga je osudio na doživotni zatvor.
Izvori
uredi- ↑ Oran, Baskın; Evren, Kenan (1989) (tr). Kenan Evren'in yazılmamış anıları. Bilgi Yayınevi. str. 189. ISBN 975-494-095-9. Pristupljeno 5. srpnja 2008. »Şimdi ben, bunu yakaladıktan sonra mahkemeye vereceğim ve ondan sonra da idam etmeyeceğim, ömür boyu ona bakacağım. Bu vatan için kanını akıtan bu Mehmetçiklere silah çeken o haini ben senelerce besleyeceğim. Buna siz razı olur musunuz?« (3. listopada 1984. govor u Muş)
- ↑ 2,0 2,1 Sarıipek, Mustafa (6. 11. 2006.). 11. 2006 „Evren: Tutukladığım için üzgünüm” (turski). Hürriyet. Pristupljeno 23. 4. 2013.
- ↑ „Evren: Pişman değilim” (turski). Radikal. Anadolu Agency, Dogan News Agency. 3. 3. 2006. Pristupljeno 23. 4. 2013.
- ↑ BBC News Turkish ex-president Kenan Evren faces coup charge, 10. 1. 2012.
Literatura
uredi
- Oran, Baskın; Evren, Kenan (1989). Kenan Evren'in Yazılmamış Anıları. Bilgi Yayınevi. ISBN 978-975-494-095-4.