Wikipedija

Pančevo

Pančevo (mađarski: Pancsova, njemački: Pantschowa, rumunski: Panciova) je mesto u Banatu, na Tamišu. Teritorijalno gledano, Pančevo je sedište istoimene opštine kao i Južno-Banatskog okruga (Vojvodina, Srbija). U samom gradu živi 76.654 ljudi, na području opštine 130.280. Zajedno sa prigradskim naseljem Starčevo grad Pančevo po poslednjem popisu iz 2002. godine broji 84.729 stanovnika.

Pančevo
Znamenitosti Pančeva
Znamenitosti Pančeva
Zastava za grad Pančevo
Zastava
Zvaničan grb za grad Pančevo
Grb
Pančevo na mapi Srbije
Pančevo
Pančevo
Koordinate: 44°54′00″N 20°40′00″E / 44.9°N 20.666667°E / 44.9; 20.666667
Država Srbija
PokrajinaVojvodina
OkrugJužnobanatski okrug
Površina
 • Grad148,8 km²
 • Metro
759 km²
Nadmorska visina
77 m
Stanovništvo
 • Grad76.203
 • Gustina512/km²
 • Metro123.414
 • Gustina stanovništva
uključujući metropolitansku sredinu		163/km²
Vremenska zonaUTC+1 (CET)
 • Ljeti (DST)UTC+2 (CEST)
Poštanski broj
26101
26103
26104
26105
26106
26107
26108
26109
26110
26112
Pozivni broj013
Registarska oznakaPA
Sajtwww.pancevo.rs

Istorija

uredi

Najstariji naziv naselja koje se nalazilo na mestu današnjeg Pančeva, na ušću Tamiša u Dunav, jeste Panuka. Zbog čestih promena gospodara (Rimljani, Kelti, Huni, Avari, Sloveni, Mađari, Tatari, Turci, Nemci) često se menja i naziv ovog strategijsko važnog mesta. Od Panuke postaje Panucea ili Panuča u 10. veku, Bansif u 12. veku, u 15. veku Pančal i Pensej, u 17. veku Pajčova ili Panziova i Bančova čak i u ranom 18. veku kao Čomva. Prvi put se u istoriji pominje kao grad, trgovačka varoš, 1153. godine koju između ostalih naseljavaju i Grci, naravno zbog trgovine. U 15. veku ga zauzimaju Turci mira i oslobođenja od Turaka (1716.) godine, ceo Banat ulazi u sastav Austro-Ugarske monarhije kao autonomna oblast pod nazivom Tamiški Banat. Tada počinje naglo naseljavanje ovih krajeva. Veliki broj srpskih porodica doseljava se u Pančevo iz Temišvara i okoline, a doseljavaju se i Nemci iz Franačke. Od 1716. do 1764. Pančevo je bilo komorsko, a od 1764. do 1794. vojno-graničarsko trgovište.

 
Pančevo, grad u Banatu

1848/49 Pančevo je mnogo stradalo tokom revolucije. 1873. postalo je municipalni grad. U drugoj polovini tog veka počinje u Pančevu u većoj meri naseljavanje Mađara. 8.11. 1918. ušla je u Pančevo srpska vojska.

31.1. 1921. godine imao je 19.362 stanovnika od kojih je bilo; Srba 9.422, Mađara 887, Nemaca 7.237, Židova 600; pravoslavnih 9.874, katolika 6.350, evangelista 2.500.

Privreda

uredi

Privreda do 1919. godine

uredi

Stanovništvo Pančeva bavi se pretežno ratarstvom, ali je vrlo zastupljen zanat i trgovina, naročito stokom i hranom. Industrija je takođe znatna, naročito svilarska. U Pančevu postoje 2 pravoslavne crkve; starija (Vaznesenska) sa templom, koju je radio Konstantin Danil, i nova (Uspenska) u vizantijskom stilu, sa Imagerskim i ornamentalnim radovima Uroša Predića, St. Aleksića i Markovića. U Pančevu postoje gimnazija, trgovačka akademija, muška i ženska građanska škola i aerodrom internacionalnog društva za vazdušni saobraćaj.

Privreda od 1920. do 1991. godine

uredi

Nakon Prvog svetskog rata, pančevačka industrija doživljava svoju drugu mladost i postaje jedan od industrijskih giganata bivših Jugoslavija. Otvaraju se mnogobrojne fabrike koje zapošljavaju na desetine hiljada radnika iz Pančeva, Beograda i okolnih mesta iz skoro celog južnog Banata. Neke od najvažnijih su:

  • Rafinerija nafte −(RNP) - Počela da radi 1928.
  • Azotara − Fabrika za proizvodnju veštačkog đubriva. Počela da radi 1962.
  • Petrohemija − Fabrika za preradu sirovog benzina i proizvodnju plastičnih masa. Počela da radi 1977.
  • Utva − Fabrika za proizvodnju lakih aviona, kamiona i prikolica za kamione, delova za motorna vozila i servisiranje i opravka motornih vozila. Osnovana 1937. godine
  • Pivara - Osnovana 1722 godine koja se 2005 zapalila.
  • ISP Staklara − fabrika za proizvodnju svih vrsta stakla, osnovana 1932godine koja vise ne radi.
  • Tesla − Fabrika sijalica, osnovana 1931 godine koja vise ne radi

.

  • Fabrika građevinske stolarije − osnovana 1934. godine
  • Fabrika skroba − osnovana 1937. godine
  • Fabrika obuće − osnovana 1955 godine koja je ((1999)) za tokom nato argesije bombadovana i srusena

.

  • TRO Trgoprodukt − Bavila se poslovima u oblasti trgovine na veliko i malo mešovitom robom
  • Pekara idustrija Pancevo − Snabdevala celo Pančevo i okolna mesta
  • Tehnogas − Proizvodila i snabdevala industriju širokim asortimanom gasova
  • Plinara − Proizvodila i snabdevala pančevačka domaćinstva lož uljem, propan−butanom, benzinom
  • Svilara − Proizvodnja svile, odmotavanje svilenih čaura
  • Krznara − Prerada kože, osnovana 1953.
  • Kudeljara − Prerada kudelje
  • Gaj − Industrija nameštaja
  • JRB Brodoremont − Bavilo se popravkom brodova, šlepova i svime što plovi po vodi
  • Luka Dunav − Osnovan 1947. godine
  • PIK Tamiš − Poljoprivredni kombinat sa širokim asortimanom proizvoda za prehranu
  • ATP − Preduzeće za prevoz putnika
  • Privredna Banka Pančevo − Osnovana 1869-((2011))godine kad utkupio banka postaska stedeonica
  • Pošta − Bavila se uslugama građana od pisama, telegrama, telefona, preko naplate raznih dažbina, do bankarskih usluga
  • GIK Konstruktor − Građevinsko preduzeće
  • Trudbenik − Predionica prediva
  • Banačanka − Proizvodnja odeće
  • ŠIK − Prerada drveta
  • Elektrodistribucija i
  • Minel
  • RO Standard − Komunalni poslovi
  • Na desetine zanatsko−uslužnih radnji, privatnih radionica,PEKAR, obućara, sajdžija, zlatara, šnajdera.
  • Takođe postoje dva hotela, Sloboda (Trubač) i Tamiš, i veliki broj ugostiteljskih radnji
  • Infrastrukturne organizacije kao što su opština, sud, banke, bolnica i zdravstvene ambulante, policija, vatrogasci, robne kuće, biblioteke, muzeji, galerija, bioskopi i pozorište, dom kulture, razna društva kao što su ribolovačko, streljačko (1813), izviđači, Crveni krst.

Telefonski pozivni broj za Pančevo je 013, a poštanski broj (od 1974. do 2005. godine) 26000, automobilska oznaka je "PA" (prva dva slova imena grada pisano latinicom).

Kultura i obrazovanje

uredi
 
Gimnazija Uroš Predić

Pančevo ima nekoliko osnovnih škola i to su OŠ Đura Jakšić, OŠ Branko Radičević, OŠ Sveti Sava, OŠ Miroslav Antić-Mika, OŠ Jovan Jovanović Zmaj, OŠ Stevica Jovanović, OŠ Olga Petrov. Pored osnovnih škola postoje i gimnazija Uroš Predić, srednjo hemijska HTTŠ, srednja mašinska i elektrotehnička škola, ekonomska, poljoprivredna, zanatska, škola učenika u privredi ŠUP, Radnički univerzitet.

Od proleća 2005. Pančevo je dobilo Pravni Fakultet i Fakultet humanističkih nauka, koji su u sastavu Univerziteta u Novom Pazaru. Pančevo je tako postalo jedini grad na Balkanu u kojem su locirane studije hebrejskog (jevrejskog) jezika i književnosti.

Pančevački obrazovni sistem od 2011. godine upotpunjuju i sledeći fakulteti: Fakultet za Menađžment, Fakultet za informatiku, Fakultet za poslovnu-civilnu bezbednost, Fakultet za Saobraćajno inženjerstvo, Fakultet za poslovne komunikacije, Učiteljski fakultet, Pravni fakultet koji su u sastavu Internacionalnog univerziteta Brčko čije studiranje na daljinu omogućava Edukativni centar Akademija Oxford Pančevo.

Mapa Pančeva

uredi

Nazivi pančevačkih naselja: Centar, Margita, Vojlovica, Topola, Strelište, Tesla, Misa Vinogradi, Kotež 1 i 2, Utvina kolonija, Kudeljarski Nasip, Pepeljara, Sodara, Mladost, Stari Tamiš.

  •  
    Pančevo (Panzova) na mađarskoj karti iz 1718.
  •  
    Pančevo (Banczova) u Jozefinskom zemljomjeru iz 1769/72.
  •  
    Pančevo (Banczova) u Jozefinskom zemljomjeru iz 1769/72.
  •  
    Njemački plan tvrđave.
  •  
    Plan Pančeva iz 1922.
  •  
    Mesne zajednice Pančeva
  •  
    Karta Pančeva
  •  
    Karta Pančeva

Populacija i brojnije etničke grupe u Pančevu

uredi
Godina Ukupno Srbi (nemci i mađari) Jugosloveni Mađari Slovaci Makedonci Crnogorci Hrvati Ostali
1910. 20,808 41.88% 35.89% 0.00% 16.17% 1.17% 0.00% 0.00% 0.65% 4.24%
1991. 72,793 72.57% n.p 8.75% 5.56% 2.20% 2.40% 1.88% 1.35% 5.29%
2002. 77,087 79.08% n.p 2.35% 4.25% 1.82% 1.55% 1.03% 0.92% 9.00%

Ostali

uredi

Pored navedenih u Pančevu još žive i Česi, Bošnjaci, Bugari, Bunjevci, Vlasi, Goranci, Muslimani, Nemci, Romi, Rumuni, Rusi, Rusini, Slovenci, Ukrajinci, Albanci, Kinezi.

Galerija

uredi
  •  
    Uspenska crkva
  •  
    Katolička crkva
  •  
    Evangelistička crkva
  •  
    Narodni muzej
  •  
    Železnička stanica
  •  
    Železnička stanica
  •  
    Autobuska stanica
  •  
    Bolnica
  •  
    Statua Stevana Šupljikca ispred bolnice

Povezano

uredi

Literatura

uredi
  • Narodna enciklopedija (1927 g.), članak D. Popovića;
  • N. Milutinović, Naše varoši, l (1922);
  • B. Jankulov, Priloker, Istorija grada Pančeva (1925).

Vanjske veze

uredi
  Portal Srbija
Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Pančevo&oldid=42231619