Terminus post quem
Terminus post quem (latinski za "granica nakon koje") i terminus ante quem ("granica pre koje") jesu izrazi kojim se označuju poznate vremenske granice za datiranje nekog događaja. Terminus post quem označava najraniji, a terminus ante quem najkasniji mogući trenutak u kojem se određeni događaj mogao desiti, prosuđujući na temelju trenutno postojećih informacija. Moguće je da su za neki događaj određeni i terminus post quem i terminus ante quem, odnosno ceo vremenski raspon u kojem se on mogao dogoditi, ali za mnoge događaje utvrđena je samo jedna od te dve vremenske granice.
Slično tome, terminus ad quem ("granica do koje") izraz je kojim se označava najkasnija moguća vremenska granica neke pojave u dužem trajanju (kao što je period, era itd.), dok terminus a quo ("granica od koje") označava najraniju takvu vremensku granicu. I terminus post quem i terminus ante quem relativne su metode datiranja, tj. služe za vremensko određivanje jednog događaja u odnosu na neki drugi događaj ili pojavu, i ne mogu pružiti apsolutni datum tog događaja.
Na primer, ako se uzme da neki arheološki pogrebni nalaz sadrži novčiće iz 1588. i 1595. godine te druge koji se mogu samo okvirno datirati u razdoblje od 1590. i 1620. godine, to znači da je terminus post quem za sam ukop najkasniji pouzdano utvrđeni datum, odnosno, u ovom slučaju, 1595. godina. Pouzdano datiranje novijeg novčića u neki kasniji period značilo bi i da se terminus post quem mora pomaknuti.
Arheološki primer za terminus ante quem bili bi nalazi iz perioda pre ili ispod nekog događaja čije je historijsko vreme već utvrđeno, npr. temelji građevine koja je delimično uništena da bi se izgradili bedemi za koje se zna da su podignuti 650. godine. Građevina je, dakle, mogla biti porušena 650. ili 649. godine ili u neko ranije vreme; sve što se na temelju dostupnih podataka može reći jeste to da je ona uništena pre podizanja bedema 650. godine.
Drugi primeri događaja koji mogu poslužiti kao terminus jesu utvrđeni datumi smrti ili putovanja relevantnih osoba, određeni heraldički elementi, aluzije na vladajuće monarhe ili visoke dužnosnike, kao i referiranje na neke druge događaje čiji su vremenski okviri pouzdano utvrđeni.
Izraz terminus ante quem non ("granica pre koje nije") označava da se određeni događaj nije nužno desio. "Događaj D desio se nakon vremena V" podrazumeva da se događaj D desio, dok "događaj D nije se desio pre vremena V" ostavlja otvorenom mogućnost da se događaj D uopšte nije ni desio.