Varšavski ustanak

Za raniji ustanak Jevreja u Varšavskom getu, vidite članak Ustanak u Varšavskom getu.

Varšavski ustanak (polj. powstanie warszawskie) je bio ustanak Poljske domovinske armije (polj. Armia Krajowa) tokom Drugog svetskog rata sa ciljem da se Varšava oslobodi od nemačke okupacije. Borbe u Varšavi počele su 1. avgusta 1944. godine u sklopu opštenarodnog ustanka u Poljskoj. Poljske trupe pružale su otpor Nemcima sve do 2. oktobra 1944. godine. Poljski gubici iznosili su 18.000 poginulih i 25.000 ranjenih vojnika kao i preko 250.000 civila koji su ubijeni u masovnim egzekucijama koje su sprovele nemačke snage tokom svog napredovanja. Nemački gubici iznosili su 17.000 poginulih i 9.000 ranjenih vojnika. Po okončanju ustanka Hitler je izdao naređenje da se Varšava sravni sa zemljom. Nemačke snage su bacačima plamena i artiljerijom sistematski uništile preko 85% grada.

Varšavski ustanak
Segment Drugog svetskog rata
Barikade u Varšavi
Datum 1. avgust - 2. oktobar 1944. Lokacija Varšava, Poljska Ishod Nemačka pobeda
Sukobljene strane
Treći rajh	Armija Krajova
Komandanti i vođe
Erik fon dem Bah Rajner Štahel Hajnc Rajnefart	Tadeuš Bor-Komorovski
Snage
25.000	50.000
Žrtve i gubici
10.000 mrtvih 7.000 nestalih	18.000 mrtvih, 15.000 zarobljenika
250.000 mrtvih civila

Ustanak je izbio u trenutku kada su se sovjetske snage približavale Varšavi. Iako su sovjetske snage 16. septembra stigle na svega nekoliko stotina metara od istočne obale reke Visle, napredovanje je obustavljeno, što je omogućilo nemačkoj vojsci da se obračuna sa ustanicima.

Prilike pred bitku

Prvobitni plan Domovinske armije bio je da se podigne narodni ustanak (operacija Tempest) i da se spoje sa britanskim snagama, ali plan je izmenjen 1943. godine kada je postalo jasno da će Crvena armija isterati nemačke snage iz Poljske. Posle otkrića Katinskog masakra poljsko-sovjetski odnosi sa zaoštreni i nikada se nisu u potpunosti oporavili. Iako su postojale sumnje u vojnu ispravnost plana za opšti ustanak, pripreme za njegovu realizaciju su nastavljene.

Povoljan trenutak za akciju nastupio je kada su sovjetske snage u sklopu operacije Bagration, 13. jula 1944. godine izbile na staru poljsku granicu. U ovakvoj situaciji poljsko rukovodstvo je moralo da donese odluku: ili podići ustanak uprkos trenutnoj političkoj situaciji i rizikovati mogućnost izostanka sovjetske podrške, ili uopšte nedelovati čime bi bile osnažene tvrdnje sovjetske propagande da je Armija Krajove sastavljena od kolaboracionista i nesposobnih kukavica. Hitnost donošenja ovakve odluke dodatno je dobila na značaju posle nekoliko uspešnih zajedničkih oslobodilačkih akcija između Sovjeta i Poljaka, kada je NKVD po okončanju operacija streljao ili poslao u gulage poljske vojnike i oficire koji su odbili da se priključe Crvenoj armiji.

Početkom leta 1944. godine nemački planovi predviđali su pretvaranje Varšave u utvrđeni grad koji treba držati po svaku cenu. U skladu sa tim izgrađeni su utvrđeni položaji u i oko grada i pojačane su snage u regionu. Ovaj proces je delimično usporen nakon neuspelog atentata na Hitlera 20. jula, ali su nemačke snage u okolini Varšave do kraja jula ponovo dostigle svoju punu snagu. Nemački guverner Poljske, Hans Frank, je 27. jula pozvao na okupljanje preko 100.000 poljskih muškaraca dobi od 17 do 65 godina. Njegova namera je bila da ih angažuje na izgradnji utvrđenih položaja. Domovinska armija, koja je ovaj potez videla kao pokušaj da se uništi pokret otpora, pozvala je stanovnike Varšave da se ne odazovu pozivu.

Zvanična sovjetska propaganda predstavljala je poljski pokret otpora kao organizaciju koja je nespremna da se bori. Kako su se sovjetske snage približavale Varšavi, u junu i julu 1944. godine, sovjetske radio-stanice su pozivale na opšti narodni ustanak u Poljskoj kako bi se prekinule linije za snabdevanje nemačkih snaga koje su formirale front na desnoj obali Visle. 29. jula prethodnice sovjetskih oklopnih jedinica dosegle su predgrađa Varšave.

25. jula poljski kabinet u Londonu odobrio je početak ustanka u Varšavi. U strahu od moguće nemačke odmazde zbog neodazivanja pozivu guvernera Poljske i verujući da je vreme od ključnog značaja, general Tadeuš Bor-Komorovski naredio 1. avgusta 1944. godine punu mobilizaciju snaga Domovinske armije u Varšavi.

Suprotstavljene strane

Snage Domovinske armije u Vašravskom distriktu brojale su oko 50.000 vojnika od koji je 23.000 bilo naoružano i spremno za borbu. Većina njih je imala iza sebe višegodišnju obuku u gerilskom ratovanju u urbanoj sredini ali im je nedostajalo iskustvo u višednevnim borbama. Nedostatak opreme je bio izuzetno izražen s obzirom na to da je Domovinska armija, pre donošenja odluke da se Varšava uključi u operaciju Tempest, prebacivala ljude i oružje na istok. Snagama Domovinske armije pridružio se i čitav niz manjih partizanskih jedinica. Ustanicima se pridružio i veliki broj dobrovoljaca uključujući i neke Jevreje oslobođene iz ruševina koncentracionog logora u Varšavskog getu.

General Antoni Hrusćel (Antoni Chruściel), poznat pod tajnim nadimkom „Monter“, komandovao je poljskim snagama u Varšavi. Rejon dejstva svojih snaga podelio je na osam operativnih zona:

• I zona
• II zona
• III zona
• IV zona
• V zona
• VI zona
• VII zona

20. septembra izvršena je reorganizacija strukture poljskih jedinica u Varšavi kako bi se uskadila sa organizacijom poljskih jedinica u sastavu armija zapadnih saveznika. Celokupne snage dobile su naziv Varšavski korpus Domovinske armije (Warszawski Korpus Armii Krajowej) kojim je komandovao general Antoni Hrusćel i koji se sastojao od tri pešadijske divizije.

Na dan 1. avgusta 1944. godine poljske snage u Varšavi, raspolagale su sa sledećim naoružanjem:

• 1000 pušaka
• 1.700 pištolja
• 300 automata
• 60 puškomitraljeza
• 7 mitraljeza
• 35 protiv-tenkovskih topova i puški (uključujući i nekoliko PIAT bacača)
• 25.000 ručnih granata

U toku sukoba poljske snage su zarobile značajne količine naoružanja od nemaca (uključujući i nekoliko oklopnih vozila). Zapadni saveznici su takođe snabdevali naoružanje i municijom ustanike iz vazduha. Međutim, količina ovako isporučenog naoružanja je bila izuzetno mala zbog toga što Staljin nije dozvolio savezničkim avionima da, nakon izbacivanja zaliha nad Varšavom, sleću na teritoriju pod ruskom kontrolom, kako bi se snabdeli gorivom za povratak. Ustanici su i sami proizvodili naoružanje. Zanatske radionice u Varšavi su uspele da proizvedu 300 automatskih pištolja, 150 bacača plamena, 40.000 ručnih granata, nekoliko minobacača, pa čak i jedna oklopna kola.

1. avgusta 1944. godine nemački garnizon u Varšavi brojao je 10.000 vojnika pod komandom generala Rajnera Štahela. Zajedno sa jedinicama Vermahta, SS-a i policije, ukupan broj nemačkih snaga na levoj obali Visle iznosio je oko 15-16.000 vojnika. Najbolje opremljene i obučene nemačke jedinice bile su već nekoliko meseci raspopređene na odbrambenim položajima oko ključnih tačaka u gradu. Nemački položaji u gradu bili su dobro zaštićeni nizom betonskih bunkera i bodljikave žice. Pored jedinica u i oko Varšave, ukupne nemačke snage u oblasti brojale su 90.000 ljudi. 23. avgusta 1944. godine nemačke snage koje su učestvovale u borbi za Varšavu obuhvatale su sledeće jedinice:

• Borbena grupa Ror (pod komandom general-majora Rora)
• Borbena grupa Rajnefart (pod komandom SS-grupenfirera Rajnefarta)
• Jurišna grupa Dirlewanger
• Jurišna grupa Rek (pod komandom majora Reka)
• Jurišna grupa Šmit (pod komandom pukovnika Šmita)
• razne druge pomoćne i pozadinske jedinice
• Varšavski garnizon pod komandom generala Štahela

Prema nekim izvorima veliki deo nemačkih snaga bio je sačinjen od kolaboracionističkih snaga sastavljenih od dezertera iz Crvene armije i Azeris. Sve ove jedinice bile su potčinjene nemačkoj komandi.

Bitka

Ustanak je počeo 1. avgusta 1944. godine u 17.00 časova. Danas se smatra da je ta odluka prouzrokovala velike gubitke među ustanicima. Nemci nisu zapazili povećanu aktivnost pokreta otpora niti su uvideli vezu između pojedinačnik okršaja, a nisu bili ni pripremljeni za reagovanje u slučaju ustanka. Ipak sat vremena pre početka ustanka jedna Poljakinja ih je upozorila da se nešto sprema. Izostanak iznenađenja, česte promene planova, neiskustvo za dnevne sukobe i nepotpuna mobilizacija imali su za posledicu nemogućnost ostvarenja mnogih od prvobitno postavljenih ciljeva. Prva dva dana bila su kritična za uspostavljanje teritorije pod kontrolom ustanika kao i za sam dalji tok ustanka. Najveći uspesi postignuti su u centru grada - Srudmiesću (Środmieście) i u starom gradskom jezgru - Stare Mijasto (Stare Miasto) kao i u delovima blizu Vole gde su uglavnom ostvareni svi predviđeni ciljevi iako su glavna nemačka uporišta i dalje bila aktivna. U uličnim borbama koje su usledile Poljaci su ostvarili značajne uspehe: osvojili su glavnu poštu, fabriku gasa, električnu centralu i instalacije za prečišćavanje vode u vodovodu. General Štahel, koji je sedam dana ranije postavljen za komandanta nemačkog garnizona u Varšavi, bio je opkoljen u palati Bril. U drugim delovima grada, kao npr. Mokotov (Mokotow) napadači nisu uspeli da ostvare ni jedan od predviđenih ciljeva, dok su u delovima Vole (Wola) zauzeli većinu predviđenih objekata, ali su zbog velikih gubitaka morali da se povuku. U Pragi, na istočnoj obali reke, nemačke trupe su bile izuzetno brojne zbog čega su ustanici od samog početka borbi bili prinuđeni da deluju u ilegali. Međutim, i pored lokalnih uspeha jedan od ciljeva od ključnog značaja za uspeh ustanka nije ostvaren. Ustanici nisu uspeli da međusobno povežu oslobođene delove grada kao ni da se povežu sa teritorijom izvan Varšave zbog čega su njihov borbeni napori bili izolovani i nekoordinisani.

Posle prvih nekoliko sati borbe veći deo jedinica Poljske domovinske armije prešao je u odbranu zauzetih pozicija. Njihovi napori bili su podržani od strane civilnog stanovništva koje je u velikom broju učestvovalo u izgradnji barikada širom Varšave. 4. avgust 1944. godine bio je dan kada su ustanici ostvarili svoj najveći uspeh. Međutim, istog dana nemačke jedinice počele su da dobijaju pojačanja. SS general Erih fon dem Bah imenovan je za komandanta nemačkih snaga u i oko Varšave. Odmah je počeo sa serijom kontranapada čiji cilj je bio povezivanje sa nemačkim džepovima otpora u gradu, a zatim i odbacivanje poljskih snaga sa obale Visle. 5. avgusta ustanici su oslobodili Varšavski geto. Istog dana nemačke snage započele su masakr u Voli u kojem će biti pogubljeno oko 40.000 civila. Ovakvi surovi postupci nemačke vojske prema civilnom stanovništvu imali su za cilj slamanje morala ustanika i uništavanje njihove volje za borbom kako bi se izbeglo angažovanje nemačkih jedinica u uličnim borbama; iz istog razloga Nemci su sve do kraja septembra streljali sve zarobljene pripadnike Poljske domovinske armije. Čini se da je u pojedinim delovima grada jedini cilj nemačkih jedinica bio da siluje i pljačka što je omogućilo branicima da pružaju otpor duže nego što bi to stvarno bilo moguće s obzirom na odnos snaga. Pojedine SS jedinice, skupljene s koca i konopca od trenutno rasploživih trupa (uglavnom dezertera, kriminalaca, simulanata i ruskih dobrovoljaca) nisu bile spremne za borbu već su svoj bes ispoljavale na civilnom stanovništvu. Sa ovakvim jedinicama nemački komandanti nisu mogli da učine puno protiv odlično motivisanih Poljaka. U nemačkim ratnim izveštajima, tokom borbi u Vašravi, često se ponavljala rečenica kao što je ova: „Prvi puk Kaminski se napio na putu ka fabrici Mahorka." Nemačka politika odmaze je promenjena tokom borbi zato što je ustanovljeno da izaziva suprotan efekat od željenog tj. povećava spremnost za borbu kod poljskih vojnika i civila. Zbog toga su krajem septembra nemačke snage počele da tretiraju zarobljene vojnike Poljske domovinske armije kao vojnike regularne armije što im je garantovalo status ratnog zarobljenika prema tada važećim međunarodnim konvencijama. 7. avgusta nastupanje nemačkih jedinica bilo je podržano od strane tenkova koji su se koristili ljudskim štitom sačinjenim od poljskih civila. Posle dva dana žestokih borbi Nemcima je uspelo da preseku Volu na dva dela i da izbiju na Bankovi trg.

Namera nemačkih komandanata je bila da jednom značajnom pobedom pokažu poljskim borcima da je dalji otpor uzaludan i da ih navedu na predaju. Međutim, njihov plan nije uspeo. Između 9. i 18. avgusta besneli su okršaju širom starog gradskog jezgra i u blizini Bankovog trga. Uspešni nemački napadi smenjivali su se sa poljskim kontranapadima. U ovim borbama Nemci su ponovo demonstrirali uobičajenu taktiku koju su primenjivali od početka bitke. Jasno obeležene bolnice na poljskoj strani bile su konstantno pod vatrom nemačke artiljerije i avijacije. Stari grad je bio u poljskim rukama do pred kraj avgusta kada je nedostatak municije i zaliha učinio dalji otpor nemogućim. 2. septembra branioci starog grada povukli su se kroz kanalizaciju koja je u međuvremenu postala glavni način za kretanje jedinica Poljske domovinske armije. Na ovaj način evakuisano je preko 5.300 muškaraca i žena.

Sredinom septembra Crvena armija je ušla u istočnu Varšavu i izbila na obalu Visle. Oficiri Domovinske armije, koji su se nalazili u ovom delu grada predložili su formiranje predratne „Akademske legije“ tj. 36. pešadijskog puka, ali ih je NKVD sve uhapsio i internirao u Sovjetski Savez.

Veći deo sovjetskih snaga koje su ušle u Poljsku činila je 1. Poljska armija (1 Armia Wojska Polskiego). Delovi ovih snaga, koji su ušli u Černjakov (Czerniakow) i Povisle (Powiśle), uspostavili su kontakt sa Domovinskom armijom. Ove jedinice su pokušale da pomognu ustanicima, ali su zbog izostanka bilo kakve podrške od strane sovjetske artiljerije i avijacije, pretrpele velike gubitke i bile prinuđene da se povuku. Posle neuspeha ovih pokušaja sovjetske snage na drugoj obali Visle ograničile su svoja dejstva na sporadičnu artiljerijsku i vazdušnu podršku. Planovi za forsiranje Visle odloženi su za sledeća četiri meseca, a sovjetski general i komandant 1. Poljske armije Zigmunt Berling (Zygmunt Berling), koji je naredio svojim jedinicama da pređu reku je razrešen dužnosti. Od tog trenutka, pa na dalje, ustanici su bili prepušteni sami sebi i prinuđeni da se bore za goli opstanak.

Život iza linija fronta

Tokom prvih nedelja Varšavskog ustanka, građani koji su se našli na oslobođenoj teritoriji pokušali su da stvore relativno normalne životne uslove. Kulturni život na slobodnoj teritoriji je bio izuzetno bogat i manifestovao se kroz osnivanje brojnih pozorišta, pokretanje poštanskog saobraćaja, izdavanje novina i druge aktivnosti. Poljski mladi izviđači obavljali su kurirsku službu svakodnevno rizikujući svoj život kako bi informacije od vitalnog značaja stigle na pravo mesto. Pred kraj ustanka, nedostatak medicinskog materijala, hrane i vode kao i konstantni nemački napadi sa zemlje i iz vazduha, učinili su život civila u Varšavi nepodnošljivim.

Nedostatak spoljnje podrške

Ograničena iskrcavanja jedinica 1. Poljske armije predstavljala su jedinu konkretnu vojnu pomoć koju su ustanici dobili izvan obruča. Ograničene vazdušne isporuke naoružanja, municije, hrane i lekova, koje su vršili avioni zapadnih saveznika (RAF i Poljsko ratno vazduhoplovstvo obavili su 223 leta i pritom izgubili 34 aviona) imale su veći psihološki nego stvarni značaj. Svi letovi, osim jednog koji je obavilo Američko ratno vazduhoplovstvo, polazili su iz baza u Italiji. Iako su sovjeti u periodu od 13 do 28. septembra obavili nekoliko letova iznad Varšave, u cilju snabdevanja ustanika, njihova nespremnost da zaista pomognu borcima Poljske domovinske armije postala je očigledna kada je savezničkim avionima, koji su snabdevali Varšavu zabranjeno da koriste piste na teritoriji pod kontrolom Crvene armije. Zbog toga su količine isporučenih zaliha bile daleko manje jer su avioni, koji su poletali iz Italije morali da nose i gorivo za povratak u bazu. Čak su zabeleženi i slučajevi u kojima je ruska protiv-vazdušna odbrana oborila nekoliko savezničkih aviona koji su prevozili pomoć ustanicima.

Američka podrška je takođe bila ograničena. Vinstn Čerčil je 25. avgusta poslao telegram Ruzveltu u kome predlaže da se avioni sa zalihama za ustanike u Varšavi pošalju uprkos Staljinovom protivljenjnu. Nevoljan da ulazi u sukob sa Staljinom pre konferencije u Jalti, Ruzvelt je 26. avgusta odgovorio sledeće: Ne smatram da je korisno za dalji tok rata da Vam se pridružim u slanju predložene poruke Ujka Džou.

Bitno je spomenuti da je u Poltavi na teritoriji Ukrajine postojala američka vazduhoplovna baza iz koje je sredinom septembra izvršeno snabdevanje ustanika. Ovakav postupak razbeseno je Staljina koji je zabranio bilo kakvo savezničko prisustvo u sovjetskom vazdušnom prostoru.

Kapitulacija

Varšavski ustanak

Kotvica, simbol Poljske Domovinske armije na jednom od spomenika herojima Varšavskog ustanka

2. oktobra 1944. godine general Tadeuš Bor-Komorovski je u prisustvu nemačkog generala Fon den Baha, u nemačkom štabu potpisao kapitulaciju preostalih snaga Poljske domovinske armije u Varšavi (Varšavski korpus Poljske domovinske armije). U skladu sa postignutim sporazumom Vermaht je bio obavezan da vojnike Domovinske armije tretira u skladu sa Ženevskom konvencijom kao i da se prema civilnom stanovništvu ponaša humano. Borbe u Varšavi su bile toliko žestoke da je čak i sam SS firer Hajnrih Himler kasnije u razgovoru sa nemačkim generalima izjavio: Bile su to jedne od najžešćih borbi od početka rata, teške skoro kao borbe u Staljingradu.

Sledećeg dana Nemci su počeli sa razoružavanjem pripadnika Domovinske armije. 15.000 njenih pripadnika poslato je u zarobljeničke logore u različitim delovima Nemačke. Oko 5-6.000 ustanika odlučilo je da se utopi u civilno stanovništvo i da kasnije nastavi sa borbom. Svi stanovnici Varšave proterani su iz grada i poslati u tranzitni logor Durchgangslager 121 u Pruszków. Od 350.000 do 550.000 civila koji su prošli kroz ovaj logor, 90.000 je poslato u radne logore u Nemačkoj, 60.000 je ubijeno u koncentracionim logorima (Ravensbruk, Aušvic, Mauthauzen i dr.), dok su ostali transportovani na različaite lokacije na kojima su oslobođeni.

Jedan od osnovnih razloga za propast Varšavskog ustanka je izostanak pomoći od strane Crvene armije. Iako je ratna logika nalagala pružanje podrške ustanicima, politički interesi su prevagnuli zbog čega je Crvenoj armiji naređeno da se zaustavi na desnoj obali Vistule i uzdrži se od bilo kakvog učešća u borbama u Varšavi.

Pretpostavlja se da je Staljin naredio svojim jedinicama da se zaustave na ulazu u grad kako bi Domovinska armija bila poražena, jer bi u slučaju njene pobede poljski narod imao legitimitet da zahteva uspostavljanje poljske vlade koja ne bi bila komunistička. Zaustavljajući dalje napredovanje Crvene armije Staljin je osigurao sovjetski uticaj nad Poljskom.

Sa druge strane, neki istoričari tvrde da slom Varšavskog ustanka ne leži u preptostavci da je Staljin naredio prekid ofanzivnih dejstava Crvene armije već u činjenici da je ustanak počeo ranije i bez dogovora sa Armijom Krajovom, da o ustanku nije obaveštena sovjetska strana do početka istog, da su sovjetske trupe bile iscrpljene posle žestokih borbi i da je sama Operacija Bagration koja je prethodila ustanku zaustavila sovjetske trupe radi popune i odmora. Činjenica je i da su sovjetske trupe pokušale da u hodu zauzmu Varšavu ali nisu imale snage za to. Kod Radzmina nemački 39. tenkovski korpus je potpuno razbio 2. tenkvosku armiju 1. Beloruskog fronta. Nemačke snage su bile isuviše dobro utvrđene da bi se razbileu hodu tako da su dalje operacie sovjetske vojske odložene dok se nije pripremio plan operacije oslobađanja Varšave.

Uništenje grada

Nakon što je celokupno stanovništvo iseljeno iz Varšave, nemačke snage su započele sa sistematskim uništavanjem grada. Posebne grupe inženjeraca opremljenih bacačima plamena i eksplozivom razaslate su širom grada kako bi uništile ili spalile preostale zgrade koje nisu srušene tokom borbi. Tokom rušilačkih aktivnosti posebna pažnja posvećenja je kulturnim i istorijskim spomenicima. Prema nemačkim planovima Varšava je posle rata trebala da bude pretvorena u jezero. Do januara 1945. god. 85% zgrada je bilo uništeno; 25% je bilo uništeno tokom ustanka; 35% je uništeno organizovanom akcijom nemaca nakon ustanka; 15% je uništeno tokom ustanka u Varšavskom Getu, dok je preostalih 10% zgrada uništeno tokom borti u septembru 1939. godine. Materijalna šteta iznosila je 10.455 zgrada, 923 zgrada istorijskih spomenika (što je činilo 94% od svih zgrada u Varšavi koje su bile zaštićene kao istorijski spomenici), 25 crkava, 14 biblioteka uključujući i Narodnu biblioteku, 81 osnovna i 64 srednje škole, Vašravski univerzitet i Varšavski tehnološki univerzitet kao i većinu preostalih istorijskih spomenika. Skoro milion stanovnika Varšave izgubilo je svoju celokupnu imovinu. Ukupna šteta učinjena na privatnoj i javnoj imovini, kao i na kulturnim i istorijskim spomenicima nije poznata. Međutim, prema različitim procenama ukupna šteta iznosila je oko 40.000.000.000 dolara po kursu iz 1939. god. 2004. godine. Skupština Varšave iznela je 2004. godine procenu po kojoj šteta koju je grad pretrpeo za vreme Drugog svetskog rata iznosi oko 45.000.000.000 dolara po kursu iz 2004. god. (što obuhvata imovinu koju je grad posedovao na dan 31. avgusta 1939. god.).

„Oslobođenje“ ruševina

Crvena armija je konačno forsirala reku 17. januara 1945. godine. Zauzeli su ruševine tvrđave Varšava (Festung Warschau) za samo nekoliko sati ne naišavši skoro ni nakakav otpor od strane Nemaca. Nemačke snage su jedini otpor vredan pomena pružile kod zgrade Varšavskog univerziteta ali je sovjetskim snagama trebalo manje od jednog sata da ih savlada.

Povezano

• Armija Krajova
• Ustanak u varšavskom getu

Spoljašnje veze

Varšavski ustanak na Wikimedijinoj ostavi