Tepelena
| Tepelenë | |
|---|---|
| Gradić | |
  Tepelenë | |
| Koordinate: 40°18′N 20°1′E / 40.300°N 20.017°E | |
| Opći podaci | |
| Zemlja |  Albanija |
| Okrug | Đirokastra |
| Distrikt | Tepelenë |
| Ostale informacije | |
| Vremenska zona | srednjoevropsko vrijeme (UTC+1) |
| • Letnje (DST) | CEST (UTC+2) |
| Postal code | 6301 |
| Pozivni broj(evi) | 0814 |
| Registarske tablice | TP |
Tepelenë (primarni albanski oblik: Tepelena, turski: Tepedelen, grčki: Τεπελένιον, Tepelénion) je glavno naselje istoimenog distrikta na jugu Albanije. Nalazi se na lijevoj obali rijeke Vjosë, oko tri kilometra nizvodno od ušća rijeke Drino. Ime znači "Helenino brdo".
Položaj je bio strateški važan, a što svjedoče i ruševine drevne citadele smještene oko 300 m iznad rijeke. U obližnjem selu Hormova je rođen znameniti Ali paša.
U blizinis e nalalzi tzv. Auski tjesnac ("Aoi Stena"), gdje je u antici makedonska vojska priječila prilaz sa sjevera u Epir. Za vrijeme drugog makedonskog rata je godine 198. pne. rimska vojska pod konzulom Titom Kvinkcijem Flamininom napala Makedonce pod Filipom V i, zahvaljujući pastiru koji im je pokazao put iza makedonskih položaja, odnijela pobjedu u bitci na Ausu.
U Tepeleni su Bizantinci sagradili toranj, koga su dogradili Turci u 15. vijeku te Ali Paša u 19. vijeku. U februaru 1909. su mladoturski revolucionari došli u Tepelenë kako bi se pokušali sporazumjeti s albanskim nacionalistima.
Godine 1920. je grad razoren u potresu te je nakon toga morao biti potpuno obnovljen. Lokalna predaja kaže da će grad biti uništen svaki put kada se u njemu sagradi više od 100 zgrada. Iste godine se za vrijeme bitke kod Valone u njemu lokalnim albanskim milicijama predao italijanski garnizon od 400 ljudi.
Italijani su grad ponovno zauzeli u aprilu 1939. godine, a za vrijeme italijansko-grčkog rata je bio pod grčkom vlašću od 6. decembra 1940. do 14. februara 1941. Italijanska vojska je za svoje potrebe sagradila logor, koji je poslije drugog svjetskog rata iskoristio komunistički režim Envera Hohxe kako bi zatvarao političke protivnike. Logor je zbog brutalnosti i teških uvjeta stekao nadimak "albanski Belsen". 1950-ih je zatvoren nakon epidemije kolere koja je ubila većinu zatvorenika.
Godine 1997. Tepelenë je za postao jedno od središta velikog ustanka protiv vlade Salija Berishe. U martu iste godine je vlast preuzeo tzv. narodni komitet te iz lokalnih zatvora oslobodio članove opozicije, uključujući budućeg premijera Fatosa Nanoa. Ustanici su također zauzeli skladišta oružja i s njima ustanak proširili na Gjirokastër.
U gradu je glavni privredni objekt tvornica mineralne vode čiji je zaštitni znak lik Ali-paše.
Najvažniji sportski klub u Tepeleni je fudbalski klub SK Tepelena.
- Blue Guide to Albania and Kosovo, James Pettifer, A&C Black, London, 2001
