Wrangell, Alaska

Wrangell
Pogled na Wrangell sa trajekta Pogled na Wrangell sa trajekta
Koordinate: 56°23′N 132°05′W
Država	SAD
Savezna država	Aljaska
Okrug	Wrangell
Vlast
- Gradonačelnik	Donald McConachie
Površina
- Ukupna	184 km²
Visina	21
Stanovništvo (2010.)
- Urbano područje	2 369
Vremenska zona	UTC-9 (UTC-8)
Poštanski broj	99929
Pozivni broj	907
Službena stranica www.wrangell
Karta
Wrangell class=notpageimage| Wrangell na karti Aljaske
s

Wrangell je grad u američkoj saveznoj državi Aljaska od 2 369 stanovnika.

Geografske karakteristike

Wrangell leži na sjevernoj obali otoka Wrangell, točno preko puta ušća rijeke Stikine. To je jedan od brojnih otoka pojasa Panhandle, udaljen oko 250 km južno od glavnog grada Aljaske- Juneau.

Ime

Grad je kao i čitav otok dobilo ime po Ferdinandu von Wrangelu, ruskom pomorcu iz 19. vijeka , koji je bio dugogodišnji predsjednik Rusko-američke krznarske kompanije između 1840. - 1849. i guverner Aljaske.

Historija

Ruska era

Prvi evropljani koji su stigli u taj kraj bili su Rusi 1833. na brodu - Čičakov, u vlasništvu Rusko-američke krznarske kompanije, pod zapovjedništvom poručnika Dionizija Zaremba. Oni su 1834. podigli utvrdu sv. Dionizija, i počeli trgovati krznom sa lokalnim indijancima Tlingit. Uskoro je uz utvrdu izraslo naselje u kojem su se pored lokalnih Tlingita, naselili i udaljeniji Athapaskani i Eskimi.

Na isti kraj polagala je pravo i britanska Hudson's Bay Company - oni su još 1834. poslali svog predstavnika Petera Sheena Ogdena sa posadom od 88 ljudi da osnuje stanicu za trgovinu krznima na rijeci Stikine, ali su ga Rusi uz pomoć indijanaca otjerali. Ali se kompanija zbog tog požalila svojoj vladi za izgubljenu dobit. Nakon pritiska britanske vlade Rusi su popustili, i kao naknadu dali Hudson's Bay Company čitav taj kraj u koncesiju od deset godina.

Britanska era

Nakon tog su Rusi napustili svoju utvrdu i preselili se u Sitku, a Hudson's Bay Company je preuzela utvrdu 30. maja 1840. i prezvala je u Fort Stikine. Oni su nastavili trgovati sa krznom, ali su imali i problema sa indijancima, koji su u par navrata pokušali zauzeti utvrdu. Kompanija je uspjela produžiti svoju koncesiju na još 20 godina, tako da su nastavili upravljati naseljem i nakon što su Amerikanci kupili Aljasku 1867. Prva zlatna groznica počela je 1861. kad je radnik Hudson's Bay Company - Buck Choquette pronašao zlatne kamenčiće u rijeci Stikine.

Američka era

Vojska Sjedinjenih Država izgradila je svoju utvrdu - 1868., za svoj garnizon (koji je rasformiran 1877.) U to vrijeme Wrangell je bio malo naselje sa oko 35 kuća i 500 stanovnika. Poštanski ured otvoren je 1869. U to vrijeme počela je moda izgradnje tvornica konzervi - lososa, koje su lovili gradivši brane po brzacima u kojima su se oni mrijestili. Takav način ribolova je uskoro zabranjen, jer je drastično smanjio njihovu populaciju.

Druga zlatna groznica počela je 1872. kad su dva kopača pronašla zlato kod nedalekog kanadskog jezera Dease, a nakon tog i kod Klondikea. Pa je Wrangell ponovno postao rudarski centar, u kog je nagrnulo hiljade ljudi da se kanjon rijeci Stikine probije do Klondikea. Treća zlatna groznica zahvatila je ljude 1898. tad je nekih desetak dana, kao šerif u Wrangellu radio i slavni Wyatt Earp. Odbio je dulji ostanak, jer se i on uputio u Klondike u potrazi za srećom. U jednom periodu u tadašnjem Wrangellu živjelo je čak 10 000 ljudi, na taj period podsjećaju brojne građevine iz tog razdoblja još uvijek postoje u gradu, i dugi popis trgovina koje su tad postojale.

Od kad je 1902. osnovan nacionalni park - Tongass National Forest razvila se drvna industrija koja je bila glavna ekonomska aktivnost sve do kraja 20. vijeka. Wrangell je dobio status grada 1903.

Između dva rata bila je razvijena idustrija konzerviranja riba i rakova u kojoj je 1929. bilo zaposleno 150 ljudi, i uzgoj krznaša za tad vrlo lukrativnu krznarsku industriju.

Privreda

Danas ekonomija grada počiva na ribarstvu i turizmu, nekadašnji veliki poslodavac - tvornica celuloze je nedavno zatvorena. Kao i ostali gradovi Aljaske i Wrangell ima aerodrom jer su udaljenosti ogromne.

Literatura

• Morris, Richard B. (1996). Encyclopedia of American History (Seventh izd.). Collins Reference. ISBN 0062700553. 
• Peter C. Mancall, Gary B. Nash, Allan M. Winkler, Charlene Mires, John W. Jeffries, ur. (2009). Encyclopedia of American History. Facts on File. ISBN 0816071365. 
• Stanley I. Kutler (2002). Dictionary of American History (Third izd.). Charles Scribners & Sons. ISBN 0684805332. 
• Paul S. Boyer (2001). The Oxford Companion to United States History. Oxford University Press. ISBN 0195082095. 
• Michael Kazin, Rebecca Edwards, Adam Rothman, ur. (2011). The Concise Princeton Encyclopedia of American Political History. Princeton University Press. ISBN 0691152071. 
• Kane, Joseph and Aiken, Charles (2004). The American Counties: Origins of County Names, Dates of Creation, and Population Data, 1950-2000. Scarecrow Press. ISBN 0-8108-5036-2. 

Vanjske veze

Wrangell, Alaska na Wikimedijinoj ostavi

• Službene stranice grada (en)