Slovenia
Slovenia (sloveniakielân Slovenija) ađai Slovenia täsiväldi (sloveniakielân Republika Slovenija) lii jiečânâs täsiväldi Koskâ-Euroop maadâuásist. Ton uáivikaavpug lii Ljubljana.[2]
| Slovenia täsiväldi Republika Slovenija (sloveniakielân) |
|
|---|---|
 lippu |
 vaakun |
 Slovenia sajadâh Euroopist |
|
| Staatâhäämi | parlamentaarlâš täsiväldi |
| President | Nataša Pirc Musar |
| Uáiviminister | Robert Golob |
| Uáivikaavpug | Ljubljana |
| Eres kaavpugeh | Maribor, Kranj, Celje, Koper |
| Vijđodâh | 20 273 km² |
| – sisčääci |
0,7 % |
| Ässeeloho (21.12.2022) | 2 108 732[1] |
| – ässeesaahâdvuotâ | 104,0[1] ässed/km² |
| Virgáliih kielah | sloveniakielâ |
| Vaaluut | euro (EUR) |
| Äigi | UTC+1 |
| – kesiäigi | UTC+2 |
| Sundenummeer | +386 |
| Internet TLD | .si |
| Aalmuglâšlaavlâ | Zdravljica |
|
|
|
Historjá
muteSlovenia seervâi Nato jesânin njuhčâmáánu 29. peeivi 2004 já Euroop union jesânin vyesimáánu 1. peeivi 2004.[2] Kulmâ ive maŋeláá ive vuossâmuu peeivi Sloveniast valdui euro kiävtun Slovenia toolaar sajan.[3]
Eennâmtiätu
muteSlovenia vijđodâh lii 20 273 km², mast 20 151 km² ađai 0,7 % lii čääci.
Sajadâh já rääjih
mute
Slovenia lii Koskâ-Euroop maadâuásist. Ton ránnjástaatah láá tavveen Nuorttâriijkâ, tavenuorttân Uŋgar, maadânuorttân Kroatia já viestârist Italia. Maadâviestârist Slovenia rájášuvá Adriameerân já tärhibeht Triesteluohtân. Merâriddo lii 46,6 km kukke. Slovenia kuhemus rääji lii Kroatiain; tot lii 670 km kukke. Uánihumos lii 102 km rääji Uŋgaráin.
Morfologia
mute
Slovenia alemus saje lii Triglav čokke (2 864 m); vyeligumos lii Triesteluovtâ riddo (0 m). Triglav lii ohtâ Slovenia tehálumosijn symbolijn, já tondiet tot lii kovvejum sehe Slovenia vaakunist já ton liipust.
Šoŋŋâdâh
muteSlovenia lii vuosmuš eennâm, mii lii monâttâm puoh jieŋâduvâid 1700-lovo maŋa.[4] Jieŋâduv miäruštâllâm lii epitärkki. Ohtâ tulkkum lii tot, ete ton vijđodâh kalga leđe paijeel 0,1 km².[5] Skuta jieŋâdâh suudâi 0,1 km² vijđoduv vuálá jo ive 1969, já Triglavist ive 1986.[4][5] Triglav jieŋâmassa lii suullân kyevti tuáškumpállukiedi stuárusâš.[4][5] Skuta jieŋâmassa lii vuod kuohtii stuárráb, tastko tot lii suoivust.[4][5] Kuábbááh-uv jieŋâduvah lijjii váráduvâst, já tondiet toh painâšuvvii šoŋŋâduv robdâalmonáid.[4][5]
Haldâttâh já politiik
muteSlovenia staatâhäämi lii parlamentaarlâš täsiväldi.[2] Ton staatâhovdâ lii täsivääldi president, kiän virgepaje pištá vittâ ive, kuittâg enâmustáá kyehti virgepaje maŋaluvâi.[2] Aalmug väljee president njuolgâ valjâiguin.[2]
Haaldâtlâš jyehim
mute- Válduartikkâleh: Listo Slovenia statistiklâš kuávluin já Listo Slovenia kieldâin
Virgálávt Slovenia lii juohhum 212 kieldân, main 12 láá kaavpugkieldah. Sloveniast iä lah provinseh. Vuossâmuu haaldâtlâš tääsist láá kieldah, mut lovottuvâi várás láá meid ive 2000 vuáđudum 12 statistiklâš kuávlud.
Viehâdâh
muteÄsseeloho
muteSloveniast láá suulân 2,1 miljovn ässed.
Kielah
muteStaatâ virgálâš kielâ lii sloveniakielâ. Toos lasseen uŋgarkielâ lii virgálâš kielâ kuulmâ kieldâst (Dobrovnik/Dobronak, Hodoš/Hodos já Lendava/Lendva) Prekmurje kuávlust, já italiakielâ neelji kieldâst (Ankaran/Ancarano, Izola/Isola, Koper/Capodistria já Piran/Pirano) Primorska kuávlust.
Fáádást eres soojijn
mute
Wikimedia Commonsist láá koveh teikkâ eres tiätuvuárháh fáádást Slovenia.
Käldeeh
mute- ↑ 1,0 1,1 Population stat.si. 21.12.2022. Čujottum 21.12.2022. (eŋgâlâskielân)
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Slovenia Euroop union. Čujottum 20.12.2022. (suomâkielân)
- ↑ Slovenia joins the euro area Euroop komissio. Čujottum 20.12.2022. (eŋgâlâskielân)
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Gahmberg, Emma: Kyevti enâmist láá lappum puoh jieŋâduvah anarasaavis.fi. 2.7.2024. Čujottum 2.7.2024.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Paukki, Timo: Kaikki jäätiköt ovat sulaneet kahdessa maassa hs.fi. 13.6.2024. Čujottum 2.7.2024. (suomâkielân)