Foreldre: Skulestyrar Johan Emil Stålsett (1903–1972) og Alma Elisabeth Joki (1912–1997).
Gift 1959 med seinare førsteamanuensis Unn Eriksen (13.7.1931–), dotter til organist Gustav Eriksen (1884–1950) og Røskva Gjøstein (1891–1984; dotter til Johan Gjøstein, 1866–1935).
Gunnar Stålsett er ein norsk teolog og politikar (Senterpartiet). Han var biskop i Oslo bispedøme frå 1998 til 2005.
Stålsett hadde ein lang karriere som politikar, prest, organisasjonsmann, prestelærar og internasjonal kyrkjeleiar bak seg då han i 1998 vart utnemnd til biskop i Oslo. Her har han halde fram som ein frittalande og engasjert samfunnsrefsar, men òg med auge for einskildmenneske og deira livskår.
Stålsett voks opp i ein familie med åtte ungar, av desse vart seks utdanna til lærarar. Foreldra var påverka av dei læstadianske miljøa i Finnmark. Stålsett budde dei sju fyrste leveåra sine i Repvåg ved Porsangerfjorden, deretter flytta familien til Gildeskål i Salten.
Etter realskule på Leknes i Lofoten gjekk han gymnaset på Nordfjordeid og tok examen artium i 1953. Året etter søkte han om studieplass ved Misjonshøgskulen i Stavanger, men dei tok ikkje inn studentar det året. Istaden byrja han teologistudiet ved Universitetet i Oslo, men flytta i 1957 over til Bethany Lutheran Seminary i Mankato i Minnesota, USA, og var der i to år før han kom attende til Oslo. Han vart cand.theol. ved Menighetsfakultetet 1961 og tok praktisk-teologisk eksamen året etter.
Stålsett var skuleungdomsprest i Hamar bispedøme frå 1962 til 1964 og arbeidde deretter som lærar i systematisk teologi ved Misjonsskulen i Stavanger frå 1964 til 1970. Han var generalsekretær i Mellomkirkelig råd for Den norske kyrkje frå 1969 til 1977, med eit avbrot frå 1972 til 1973.
Etter ein treårsperiode som sokneprest i Elverum og prost i Sør-Østerdal i åra 1979–1982 var han frå 1982 til 1985 generalsekretær i Det norske Bibelselskap. I 1985 vart Stålsett generalsekretær i Det lutherske verdsforbundet, med arbeidsstad i Genève i Sveits, og hadde denne stillinga til 1993. Deretter kom han heim til Noreg og var rektor ved Det praktisk-teologiske seminar ved Universitetet i Oslo frå 1994 til 1998.
Utnemninga av Stålsett til biskop i Oslo i 1998 var omstridd både i og utanfor Kjell Magne Bondeviks mindretalsregjering. Utnemninga hadde både teologiske overtonar og partipolitiske undertonar. I tillegg til leiande KrF-politikarar gjekk generalsekretærane i Vestlandske Indremisjonsforbund og i Det norske lutherske Indremisjonsselskap sterkt ut mot avgjerda. Kampen stod mellom den noko meir teologisk konservative mørebispen Odd Bondevik og Stålsett. Ein allianse av Senterpartiet og Venstre mot KrF i regjeringa sikra snauast mogeleg fleirtal for Stålsett. Utnemninga var tung å svelgja for mange i KrF.
Stålsett gjekk av som biskop 2005.
Stålsett har hatt ei rad offentlege verv, mange organisasjonstillitsverv og fleire kyrkje- og partipolitiske ombod. Frå 1972 til 1973 var han statssekretær i Kyrkje- og utdanningsdepartementet under Lars Korvalds trepartiregjering. Han sat for Senterpartiet i Oslo bystyre i perioden 1975–1979 og var vararepresentant til Stortinget frå Oslo i perioden 1977–1981 (fellesliste med KrF).
Han var formann i Oslo Senterparti frå 1973 til 1978, medlem i Senterpartiets sentralstyre frå 1975 til 1979 og partiformann frå 1977 til 1979. Stålsett vart ein lite vellukka partiformann. Det hadde i høg grad samanheng med at han var partileiar i ei tid merkt av sterk motgang («høgrebylgja») og av at det nærmast rådde borgarkrig mellom dei i partiet som hadde positivt og negativt syn på regjeringssamarbeid med Høgre.
Stålsett var medlem av Den norske Nobelkomité i periodane 1985–1990 og 1994–2002.
Stålsett har til liks med svært mange kyrkjelege leiarar åtvara mot antisemittisme, men han har òg kritisert israelske busetjingar på okkupert land og israelske overgrep mot palestinarane i Midtausten-konflikten. Då USA og deira nærmaste allierte hærtok Irak våren 2003, gjekk Stålsett klårt ut mot Irak-krigen og åtvara statsminister Bondevik om at norske styresmakter ikkje kunne rekna med støtte frå kyrkja til ein krig i Irak. Han hevda at ein vestleg intervensjon for å styrta Saddam Hussein var i strid med folkeretten.
I kyrkjelege spørsmål har Stålsett vore økumenisk, og han er kjend for å vera ein teolog open for kvinner i kyrkjelege posisjonar og med liberale haldningar til homofile. For dette har han fått tole skarp kritikk frå konservativt hald i kyrkja, og han har vorte skulda for å blande teologi og politikk, ikkje minst då han i 2001, som den første biskop i Noreg og etter manges meining i strid med vedtak i kyrkjemøtet og bispekollegiet, ordinerte ein prest som det var kjent levde i homofilt partnerskap.
Stålsett har skrive eller vore medforfattar/(med)redaktør til ei rad bøker og publikasjonar. Forfattarskapen hadde eit tyngdepunkt på tydeleg teologiske spørsmål i 1960-åra, medan det religiøse har vorte tydelegare kopla til politikk og andre mellommenneskelege forhold dei seinare åra. Hva er da et menneske? (2002) uttrykkjer verdiar som kjærleik og toleranse og er eit kraftfullt innlegg mot rasisme, fattigdom og religiøs fundamentalisme. Det vart òg lagt merke til då han i 2001 nytta bryllupstalen til kronprins Haakon og kronprinsesse Mette-Marit til å halde fram rolla som aleinemor som eit døme på kjærleik og omsut for dei svake.
Kommentarer
Kommentarer til artikkelen blir synlig for alle. Ikke skriv inn sensitive opplysninger, for eksempel helseopplysninger. Fagansvarlig eller redaktør svarer når de kan. Det kan ta tid før du får svar.
Du må være logget inn for å kommentere.