Island blei først kolonisert frå Noreg på 800- og 900-talet, og folket er av blanda nordisk og keltisk herkomst.
Islands befolkning
Utsikt over Reykjavík. Til venstre i bildet ser ein den breie gata Langahlið, til høgre for denne Háteigskirkja.
Akureyri på Nord-Island er største by utanfor hovudstadsregionen; 19 500 innbyggarar.
Ísafjörður er sentrum for Islands minst folkerike landsdel Vestfirðir.
Folketal
Islands folketal var 383 700 i 2024, den årlege folkeauken var 1,9 prosent i gjennomsnitt for åra 2019–2023. Fødselsoverskotet er relativt høgt samanlikna med dei andre landa i Norden; i 2023 var fødselsraten 11,2 og dødsraten 6,8. Samla fruktbarheitstal var i 2023 på 1,6 – eit historisk lågt nivå. Like til 2012 har fertiliteten hos islendingane lege over reproduksjonsnivået, men er minka merkbart i seinare år.
Forventa levealder ved fødselen var 83,8 år for kvinner og 80,7 år for menn i 2023, som er blant dei høgaste i verda.
Folketettleiken er i gjennomsnitt berre 3,8 innbyggarar per kvadratkilometer, men hovudtyngda av landets befolkning er konsentrert i sørvest. Dei fleste islendingar bur i byar og tettstader, især i Reykjavík, som med sine forstader har over 70 prosent av folkemengda i landet. Befolkningskonsentrasjonen til byane har vore sterk under heile 1900-talet, og har halde fram på 2000-talet. I 2024 bur 81 prosent i byar og tettstader.
Byar og tettstader
Folketal i dei største byane og tettstadene i 2024. Akureyri er den største byen utanfor hovudstadsregionen.
| Stad | Folketal |
|---|---|
| Reykjavík | 135714 |
| Kópavogur | 39261 |
| Hafnarfjörður | 30616 |
| Keflavík | 21847 |
| Akureyri | 19542 |
| Garðabær | 16544 |
| Mosfellsbær | 13024 |
| Selfoss | 9812 |
| Akranes | 8062 |
| Seltjarnarnes | 4572 |
| Vestmannaeyjar | 4444 |
| Grindavík | 3575 |
Landsdelar
| Regionar | Hovudstad | Areal km² | Innbyggarar (2024) |
|---|---|---|---|
| Höfuðborgarsvæði | Reykjavík | 1 982 | 244 200 |
| Suðurnes | Reykjanesbær | 829 | 30 900 |
| Vesturland | Borgarnes | 8 711 | 17 400 |
| Vestfirðir | Ísafjörður | 9 470 | 7200 |
| Norðurland vestra | Sauðárkrókur | 13 093 | 7300 |
| Norðurland eystra | Akureyri | 22 368 | 31 600 |
| Austurland | Egilsstaðir | 21 991 | 11 100 |
| Suðurland | Selfoss | 25 214 | 34 100 |
Islandsk namneskikk
Island har særprega namneskikkar. Slektsnamn førekjem sjeldan, og nye slektsnamn er forbode ved lov. Barna tar faren sitt namn som etternamn (patronym), med etterledd son eller dóttir. Gifte kvinner tar ikkje mannens etternamn. Utlendingar som får islandsk statsborgarskap, må ifølge gjeldande lov ta islandsk namn.
Religion
Island har grunnlovsfest religionsfridom, mens Íslenska þjóðkirkjan har ei særstilling i høve til staten.
Sidan forfatninga frå 1874 har det herska full religionsfridom. Samtidig er den evangelisk-lutherske kyrkja (Íslenska þjóðkirkjan) folkekyrkje og blir understøtta av staten. Den omfattar cirka 93 prosent av folket. Rundt fem prosent høyrer til andre kristne trussamfunn, det vil seie frikyrkjelege meinigheiter og den katolske kyrkja (eigen biskop i Reykjavík). Dei resterande er medlemmer av mindre trussamfunn, blant anna åsatru-samfunnet, eller høyrer ikkje til noko trussamfunn.
Folkekyrkja
Minnesteinar over det fyrste bispesetet på Island på Skálholt.
Folkekyrkja er statskyrkje, men kyrkjas eigne organ har stor fridom; kyrkjelyden har mykje å seie i val av prest, og sidan 1957 har ein hatt årlege kyrkjemøte med representasjon av både prestar og lekfolk.
Islands eine biskop bur i Reykjavík; skulle han døy i embetet, vil vígslubiskupar (to prestar ordinert for denne oppgåva) innvie etterfølgjaren hans.
Landet har 16 prosti, 115 prestegjeld og 285 sokn.
Historie
Kristendommen kom til Island på 800–900-talet, og rundt år 1000 vedtok Alltinget at kristendommen skulle vere Islands religion. To bispesete blei etablert: Skálholt (1056) og Hólar (1106). Reformasjonen blei innført med tvang av danskane omkring 1540, og ein fekk ei statskyrkje under sterk styring av kongen i Danmark. Det nye testamentet blei omsett til islandsk i 1540, heile Bibelen i 1584. Viktige personar innanfor luthersk fromleik var salmediktar Hallgrímur Pétursson og biskop Jón Vídalín. Mot slutten av 1700-talet blei dei to bispeseta slått saman til eitt, i Reykjavík. Med forfatninga i 1874 blei det innført full religionsfridom, men det blei bestemt at den evangelisk-lutherske kyrkja skulle ha ei særstilling i høve til staten.
Språk
Det islandske alfabetet har særeigne bokstavar.
Kommentarar
Kommentarar til artikkelen blir synleg for alle. Ikkje skriv inn sensitive opplysningar, for eksempel helseopplysningar. Fagansvarleg eller redaktør svarar når dei kan. Det kan ta tid før du får svar.
Du må være logga inn for å kommentere.